|
Konrad Prószyński
 Konrad Prószyński, ps. „Kazimierz Promyk”, „Pisarz Gazety Świątecznej” (ur. 7 lutego?/19 lutego 1851 w Mińsku, zm. 8 lipca 1908 w Warszawie) – polski działacz oświatowy, pisarz, wydawca. ŻyciorysUrodzony w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Był synem Stanisława Antoniego Prószyńskiego i Pelagii z domu Kułak. Ojciec jego prowadził w Mińsku zakład fotograficzny, jeden z pierwszych w Polsce (założony w 1839 roku). Jako młody człowiek zesłany wraz z rodzicami i rodzeństwem do Tomska w zachodniej Syberii w wyniku oskarżenia ojca o działalność patriotyczną, polegającą między innymi na umieszczaniu symboli narodowych Polski i Litwy na wykonywanych przez niego fotografiach rodzinnych. Na zesłaniu poznał Stanisława Witkiewicza, późniejszego historyka sztuki i krytyka literackiego, syna Ignacego Witkiewicza zesłanego do Tomska za udział w powstaniu styczniowym. Przedostał się wraz ze Stanisławem Witkiewiczem w wieku 17 lat do kraju i po kilkuletnich staraniach, w 1873 roku, uzyskał zwolnienie rodziców i rodzeństwa z zesłania. W 1875 założył tajne Towarzystwo Oświaty Narodowej mające na celu szerzenie oświaty wśród ludu; autor elementarzy, m.in. pierwszego nowoczesnego elementarza (wyd. 1875) oraz wydanej w 1879 Obrazkowej nauki czytania i pisania (zwycięstwo na międzynarodowej wystawie Londyńskiego Towarzystwa Pedagogicznego 1893). Propagował nauczanie indywidualne metodą samokształcenia; położył zasługi w upowszechnianiu czytelnictwa na wsi. Od 1881 wydawał tygodnik dla chłopów Gazeta Świąteczna. Zwolennik pracy organicznej i solidaryzmu narodowego. W 1878 założył w Warszawie Księgarnię Krajową, zajmującą się rozpowszechnianiem literatury popularnej oraz popularnonaukowej. Otrzymał tytuł członka honorowego Towarzystwa Szkoły Ludowej[1]. Był członkiem Ligi Narodowej[2]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera T-1-15/16)[3].  UpamiętnienieW 1911 planowano ustanowienie pomnika Konrada Prószyńskiego według przygotowanego projektu Czesława Makowskiego[4]. Jednej z ulic na Starym Żoliborzu w Warszawie nadano imię Kazimierza Promyka. RodzinaDwukrotnie żonaty, z Cecylią z domu Puciata (zmarła w 1884 r.) oraz z Wandą z Korzonów. Z pierwszą żoną miał czworo dzieci, z drugą siedmioro. Jego dzieci i wnuki to:
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne |
||||||||||
