|
Krążowniki projektu 68bis
Krążowniki typu Swierdłow (projektu 68bis) – typ radzieckich krążowników lekkich z okresu po II wojnie światowej. Zbudowany w liczbie 14 jednostek, był to najliczniejszy typ radzieckich krążowników w historii. HistoriaPo zakończeniu II wojny światowej w Związku Radzieckim przystąpiono do modernizacji i rozbudowy floty wojennej. Efektem tych prac było opracowanie konstrukcji nowych krążowników lekkich projektu 68bis, które później oznaczano również jako typ Swierdłow (od nazwy pierwszego wprowadzonego do służby, krążownika tego typu). Projekt był rozwinięciem wywodzącego się jeszcze sprzed wojny projektu 68K (typ Czapajew. Zbudowano po wojnie 5 okrętów). Budowę pierwszych krążowników tego typu, rozpoczęto w 1948 roku. Zamierzano wprowadzić do służby aż 25 okrętów. Jednakże krążowniki z uzbrojeniem wyłącznie artyleryjskim nie były już wówczas perspektywicznym rodzajem uzbrojenia. W 1959 roku na polecenie Nikity Chruszczowa (będącego wówczas I sekretarzem KPZR i premierem ZSRR), zrezygnowano z ich dalszej budowy, po zbudowaniu 14 okrętów. OpisKonstrukcjaWyporność standardowa krążowników projektu 68bis wynosiła 13 230 ton, a pełna 16 300 ton[2]. Długość wynosiła 210 m, szerokość 22 m, a zanurzenie 7,3 m[2]. Załoga liczyła według etatu radzieckiego 1270 ludzi[2]. Uzbrojenie Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło 12 armat B-38 kalibru 152 mm w czterech trzydziałowych wieżach MK-5bis[3]. Długość lufy wynosiła 8935 mm (L/58,6 – 58,6 kalibrów), a dokładny kaliber 152,4 mm[4]. Kąt podniesienia luf wynosił od -5°30′ do +45°30′[4]. Strzelały pociskami o masie 55 kg na maksymalną odległość 30 215 m z prędkością wylotową 950 m/s[3]. Łączny zapas amunicji wynosił 2202 pociski[4]. Artylerię przeciwlotniczą średniego kalibru stanowiło 12 dział uniwersalnych kalibru 100 mm w sześciu dwudziałowych stabilizowanych wieżach SM-5-1[5]. Długość lufy wynosiła 7015 mm (L/70)[4]. Kąt podniesienia luf wynosił od -8° do +85°[4]. Strzelały pociskami o masie 15,6 – 15,9 kg na maksymalną odległość 24 000 m[5]. Miały one szybkostrzelność maksymalną 15–18 strz./min na lufę[4]. Łączny zapas amunicji wynosił 3852 pociski[4]. Uzupełniało je lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze w postaci 32 automatycznych armat kalibru 37 mm w 16 podwójnie sprzężonych odkrytych stanowiskach W-11[6]. Miały one lufy o długości L/70 i szybkostrzelność maksymalną 160–180 strz./min na lufę[4]. Uzbrojenie uzupełniała broń podwodna w postaci 10 wyrzutni torped kalibru 533 mm, w dwóch pięciowyrzutniowych aparatach PTA-53-68-bis[2][6]. OpancerzenieGłówne opancerzenie burt stanowił pas pancerny w rejonie linii wodnej, na większości długości okrętu – pomiędzy skrajnymi wieżami artylerii, o grubości 100 mm, nakryty wewnętrznym pokładem pancernym o grubości 50 mm[3]. Od przodu cytadela była zamknięta grodzią grubości 120 mm, a od tyłu 100 mm[3]. W części dziobowej przedłużenie głównego pasa stanowił pas o grubości 20 mm, nakryty pokładem o takiej samej grubości[3]. Na rufie maszyna sterowa była chroniona pancerzem skrzyniowym grubości 100 mm po bokach i 50 mm od góry[3]. Wieże artylerii głównej miały pancerz grubości 175 mm z przodu, 65 mm z boku, 60 mm od tyłu i 75 mm od góry, a ich barbety miały pancerz 130 mm[4]. Wieże artylerii przeciwlotniczej były lekko opancerzone pancerzem 20 mm z przodu i boków i 10 mm od góry[4]. Wieża dowodzenia miała pancerz pionowy grubości 130 mm, dachu 100 mm i podłogi 30 mm[3]. Słabiej były opancerzone ponadto niektóre inne elementy konstrukcji[3]. NapędNapęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych z przekładniami TW-7, wyprodukowane w Charkowskiej Fabryce Turbogeneratorów, o mocy nominalnej po 55 000 KM[3]. Turbiny rozwijały na różnych okrętach maksymalną moc łączną 118 – 128 tysięcy KM[3]. Parę dostarczało sześć wodnorurkowych trójwalczakowych kotłów parowych KW-68, o ciśnieniu roboczym 25 atmosfer i temperaturze pary 370°±20° C[3]. Turbiny napędzały dwie śruby o średnicy 4,58 m[3]. Zapas paliwa płynnego (mazutu) wynosił 3420 ton, a maksymalnie 3920 ton[3]. Maksymalny zasięg pływania wynosił 9000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 16 węzłów[2]. Prędkość maksymalna okrętów wynosiła 33 węzły[2]. SłużbaKrążowniki typu Swierdłow szybko stały się przestarzałe w obliczu rozpowszechnienia się w latach 60 XX w., broni rakietowej. Niemniej jednak, użytkowane były we flocie wojennej ZSRR aż do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy ostatecznie wycofano je z użycia. W tym czasie, „Dzerżinskij” został w 1958 eksperymentalnie uzbrojony w pociski przeciwlotnicze S-75 Wołchow, stając się pierwszym radzieckim krążownikiem rakietowym (przebudowany ze zmianą oznaczenia projektu na 70E), natomiast „Admirał Nachimow” służył krótko do testów wyrzutni rakiet woda-woda (nosząc je jako pierwszy we flocie radzieckiej). Dwa krążowniki „Żdanow” i „Admirał Sieniawin” przebudowano pod koniec lat 60. na okręty dowodzenia proj. 68U oraz uzbrojono w wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu. „Oktiabrskaja Riewolucja”, „Admirał Uszakow” i „Michaił Kutuzow” przeszły niewielką modernizację, polegającą na wzmocnieniu lekkiego uzbrojenia przeciwlotniczego przez instalację 16 działek 30 mm AK-230. Spowodowało to zmianę ich oznaczenia na projekt 68A. W kwietniu 1956 roku krążownik „Ordżonikidze”, na pokładzie którego Nikita Chruszczow składał wizytę w Wielkiej Brytanii, stał się jednym z bohaterów tzw. „afery komandora Crabba”.
Oprócz wyżej wymienionych krążowników rozpoczęto jeszcze budowę krążowników o nazwach: Szczerbakow, Admirał Korniłow, Kronsztadt, Tallinn, Warjag, Kozma Minin, Władywostok, Dmitrij Donskoj lecz ich budowę przerwano 2 września 1959 roku. PrzypisyBibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
