|
Leandro Fernández de Moratín (obraz Goi, 1799)
Leandro Fernández de Moratín – obraz olejny wykonany przez hiszpańskiego malarza Francisca Goyę (1746–1828), przedstawiający hiszpańskiego dramaturga i poetę Leandra Fernándeza de Moratína. Obraz znajduje się w zbiorach Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda w Madrycie[1][2]. Leandro Fernández de MoratínLeandro Fernández de Moratín (Madryt, 1760 – Paryż, 1828) był hiszpańskim dramaturgiem[3]. Pisał utwory poetyckie, ody, sonety i ballady, ale wyróżniał się jako dramatopisarz. Jako sekretarz finansisty Francisca Cabarrusa podróżował do różnych krajów europejskich, zwłaszcza Francji, w której widział wzór do naśladowania, aby rozwiązać problemy ubóstwa i zacofania kulturalnego w Hiszpanii. Po zakończeniu hiszpańskiej wojny niepodległościowej toczonej przeciwko Napoleonowi i przywróceniu monarchii absolutnej, w Hiszpanii zapanował terror i prześladowania liberałów, zwolenników konstytucji i popierających Francuzów (tzw. afrancesados). Moratín musiał emigrować do Francji, gdzie mieszkał do końca życia[4]. Okoliczności powstaniaLiczne źródła potwierdzają przyjaźń, która łączyła Moratína i Goyę. Dramaturg wielokrotnie wspomina o malarzu w swoim pamiętniku, zanotował m.in. sesję w warsztacie malarza 16 lipca 1799, kiedy pozował do obrazu[1]. Obaj porozumiewali się także na płaszczyźnie artystycznej, Moratín był znawcą sztuki i zdolnym rysownikiem[5], wspólnie kontemplowali dzieła sztuki. Zarówno dzieła literackie Moratína, jak i Kaprysy Goi, miały typowy dla oświeceniowych artystów satyryczny i krytyczny charakter wobec konwencji społecznych i następstw zacofanych tradycji[6]. Jest to pierwszy z dwóch portretów, które Goya namalował dla swojego przyjaciela, przedstawiając go u szczytu kariery. Drugi powstał w 1824 roku w Bordeaux, gdzie obaj spotkali się na emigracji[4]. Moratín był bardzo zadowolony z portretu, potrafił docenić jego postępowy, zapowiadający romantyzm charakter – w podziękowaniu zadedykował Goi pochlebną strofę[1][7]. Opis obrazuPortret Moratina różni się od innych dzieł Goi z tego okresu – jest bezpośredni, przez wielu krytyków uważany za dzieło romantyczne, wyprzedzające swoją epokę. Twarz dramaturga wyłania się z bardzo ciemnego tła, jest oświetlona mocnym strumieniem światła (tak, jakby znajdował się na scenie[7]), które koncentruje się na czole i kościach policzkowych[4]. Moratín ma żywe oczy, wydatny nos, który malarz częściowo ukrył, malując go niemal prostopadle, pełne usta i zaokrąglony podbródek. Nosi naturalnie rozpuszczone włosy, w stylu francuskich rewolucjonistów[5]. Spogląda na widza w zamyśleniu, Goya oddaje jego poważny i nieśmiały charakter[1]. Strój jest surowy, lecz elegancki, malarz odrzuca wszelkiego rodzaju ozdobniki, koncentrując się na spojrzeniu i charakterze portretowanego[8]. Ciemnobrązowa kurtka dodatkowo uwidacznia kontrast światłocienia w tej kompozycji[4]. Światłocień przywodzi na myśl obrazy Rembrandta, jednego z mistrzów Goi[5]. ProweniencjaW 1812 Moratín, obawiając się represji przeciwko liberałom, wyjechał do Walencji, a następnie do Barcelony. Część jego majątku pozostała w Madrycie, w tym portret namalowany przez Goyę. 22 marca 1817 w liście do swojej byłej narzeczonej Franciski de Gertrudis Muñoz y Ortiz (zwanej Paquita Muñoz)[9] poeta przekazał jej portret w użytkowanie „do końca jej dni”, a spadkobiercę miał wskazać w testamencie[1]. Paquita była młodszą od niego o 20 lat córką emerytowanego oficera, o której rękę się starał, jednak wydano ją później za dużo starszego bogacza. Do przeżyć z tego okresu nawiązał w swojej komedii El sí de las niñas, której tytułowa bohaterka, nosząca imię Paquita, zakochana jest w młodym Carlosie, lecz przez matkę namawiana do małżeństwa z bogatym Diego[9][10][11]. W liście z 22 grudnia 1822 Moratìn podarował jej pozostałe obrazy z jego kolekcji i zgodził się, by mogła je sprzedać. Zastrzegł przy tym własność portretu namalowanego przez Goyę[10]. Moratín zmarł na emigracji w Paryżu 21 czerwca 1828. W testamencie rozporządził, aby Francisca Muñoz przekazała portret Akademii św. Ferdynanda, za co miała otrzymać 50 duros (250 peset) rekompensaty. Z korespondencji Manuela Garcíi de la Prada z Manuelem Silvelą wiadomo, że zmiana woli poety i rozstanie z obrazem sprawiło Francisce Muñoz wielką przykrość – ostatecznie zgodziła się go oddać. Obraz został włączony do kolekcji akademii 24 grudnia 1828[1]. Obraz został wybrany do ilustrowanego zbioru najważniejszych dzieł Akademii św. Ferdynanda (Cuadros selectos de la Real Academia de Bellas Artes de San Fernando) wydanego w 1885. W tym celu malarz José María Galván wykonał rysunek i rycinę na podstawie obrazu[1]. Przypisy
|
||||||||||||||
