Lista kraterów uderzeniowych na Ziemi

Lista kraterów uderzeniowych na Ziemi. Główna lista zawiera wszystkie potwierdzone struktury pochodzenia impaktowego na Ziemi wymienione w bazie Earth Impact Database według stanu na dzień 1 września 2016^[1], o średnicy większej niż 10 km.

Ziemia doświadcza bombardowania meteorytowego od 4,5 miliarda lat, podobnie jak jej Księżyc, którego powierzchnia jest zryta kraterami. Ze względu na większą masę i powierzchnię musiało na nią upaść nawet więcej meteorytów, małych planetoid i komet. Powstawanie kraterów jest jednak na Ziemi utrudnione przez obecność atmosfery, w której wyhamowują małe ciała, a najmniejsze ulegają spaleniu; ze względu na istnienie oceanów i innych zbiorników, w ponad 70% przypadków spadający obiekt uderza w wodę, a nie w stały ląd. Krater który już powstanie, podlega erozji na skutek działania wody, wiatru i czynników biologicznych, a w wielu miejscach jest niszczony także przez procesy wulkaniczne i tektoniczne. Większość dużych kraterów na Ziemi jest położona w obrębie starych tarcz kontynentalnych, na których zapis zjawisk geologicznych jest najdłuższy.

Potwierdzone kratery uderzeniowe na Ziemi

Nazwa	Położenie	Średnica krateru (km)	Wiek (miliony lat)	Współrzędne geograficzne
Vredefort	Wolne Państwo, Republika Południowej Afryki	160¹	2023 !2023 ± 4	27°00′S 27°30′E/-27,000000 27,500000
Chicxulub	Jukatan, Meksyk	150¹	0064.98 !64,98 ± 0,05	21°20′N 89°30′W/21,333333 -89,500000
Sudbury	Ontario, Kanada	130¹	1850 !1850 ± 3	46°36′N 81°11′W/46,600000 -81,183333
Popigaj	Kraj Krasnojarski, Rosja	90¹	0035.7 !35,7 ± 0,2	71°39′N 111°11′E/71,650000 111,183333
Acraman	Australia Południowa	90	0590 !~590	32°01′S 135°27′E/-32,016667 135,450000
Manicouagan	Quebec, Kanada	85¹	0214 !214 ± 1	51°23′N 68°42′W/51,383333 -68,700000
Morokweng	Pustynia Kalahari, Republika Południowej Afryki	70	0145 !145,0 ± 0,8	26°28′S 23°32′E/-26,466667 23,533333
Kara	Nieniecki Okręg Autonomiczny, Rosja	65	0070.3 !70,3 ± 2,2	69°06′N 64°09′E/69,100000 64,150000
Beaverhead	Idaho i Montana, Stany Zjednoczone	60	0600 !~600	44°15′N 114°00′W/44,250000 -114,000000
Tookoonooka	Queensland, Australia	55	0128 !128 ± 5	27°07′S 142°50′E/-27,116667 142,833333
Charlevoix	Quebec, Kanada	54	0342 !342 ± 15	47°32′N 70°18′W/47,533333 -70,300000
Siljan	Dalarna, Szwecja	52	0376.8 !376,8 ± 1,7	61°02′N 14°52′E/61,033333 14,866667
Kara-kul	Góry Pamir, Tadżykistan	52	0005 !<5	39°01′N 73°27′E/39,016667 73,450000
Montagnais	Nowa Szkocja, Kanada	45	0050.5 !50,5 ± 0,76	42°53′N 64°13′W/42,883333 -64,216667
Woodleigh	Australia Zachodnia	40	0364 !364 ± 8	26°03′S 114°40′E/-26,050000 114,666667
Saint Martin	Manitoba, Kanada	40	0220 !220 ± 32	51°47′N 98°32′W/51,783333 -98,533333
Puczeż-Katunski	Obwód niżnonowogrodzki, Rosja	40¹	0167 !167 ± 3	56°58′N 43°43′E/56,966667 43,716667
Mjølnir	Morze Barentsa, Norwegia	40	0142 !142,0 ± 2,6	73°48′N 29°40′E/73,800000 29,666667
Chesapeake Bay	Wirginia, Stany Zjednoczone	40¹	0035.5 !35,5 ± 0,3	37°17′N 76°01′W/37,283333 -76,016667
Araguainha	Centralna Brazylia	40	0244.4 !244,40 ± 3,25	16°47′S 52°59′W/-16,783333 -52,983333
Carswell	Saskatchewan, Kanada	39	0115 !115 ± 10	58°27′N 109°30′W/58,450000 -109,500000
Clearwater West	Quebec, Kanada	36	0290 !290 ± 20	56°13′N 74°30′W/56,216667 -74,500000
Manson	Iowa, Stany Zjednoczone	35	0073.8 !73,8 ± 0,3	42°35′N 94°33′W/42,583333 -94,550000
Saqqar	Arabia Saudyjska	34	0410 !410 – 70	29°35′N 38°42′E/29,583333 38,700000
Keurusselkä	Finlandia	~30	1800 !<1800	62°08′N 24°36′E/62,133333 24,600000
Yarrabubba	Australia Zachodnia	30	2000 !~2000	27°10′S 118°50′E/-27,166667 118,833333
Slate Islands	Ontario, Kanada	30	0450 !~450	48°40′N 87°00′W/48,666667 -87,000000
Shoemaker	Australia Zachodnia	30	1630 !1630 ± 5	25°52′S 120°53′E/-25,866667 120,883333
Mistastin	Nowa Fundlandia i Labrador, Kanada	28	0036.4 !36,4 ± 4	55°53′N 63°18′W/55,883333 -63,300000
Clearwater East	Quebec, Kanada	26	0290 !290 ± 20	56°04′N 74°06′W/56,066667 -74,100000
Strangways	Terytorium Północne, Australia	25	0646 !646 ± 42	15°12′S 133°35′E/-15,200000 133,583333
Steen River	Alberta, Kanada	25	0091 !91 ± 7	59°30′N 117°38′W/59,500000 -117,633333
Kamieńsk	Obwód rostowski, Rosja	25	0049 !49	48°21′N 40°30′E/48,350000 40,500000
Tunnunik (Prince Albert)	Terytoria Północno-Zachodnie, Kanada	~25	0450 !450 – 130	72°28′N 113°58′W/72,466667 -113,966667
Nördlinger Ries	Bawaria, Niemcy	24	0015.1 !15,1 ± 0,1	48°53′N 10°34′E/48,883333 10,566667
Presqu'île	Quebec, Kanada	24	0500 !<500	49°43′N 74°48′W/49,716667 -74,800000
Bołtysz	Obwód kirowohradzki, Ukraina	24	0065.17 !65,17 ± 0,64	48°54′N 32°15′E/48,900000 32,250000
Rochechouart	Francja	23	0214 !214 ± 8	45°49′27″N 0°46′54″E/45,824167 0,781667
Lappajärvi	Finlandia	23	0077.85 !77,85 ± 0,78	63°12′N 23°42′E/63,200000 23,700000
Haughton	Nunavut, Kanada	23	0039 !39	75°23′N 89°40′W/75,383333 -89,666667
Gosses Bluff	Terytorium Północne, Australia	22	0142.5 !142,5 ± 0,8	23°49′15″S 132°18′28″E/-23,820833 132,307778
Amelia Creek	Terytorium Północne, Australia	~20	1640 !1640 – 600	20°55′S 134°50′E/-20,916667 134,833333
Obołoń	Obwód połtawski, Ukraina	20	0169 !169 ± 7	49°35′N 32°55′E/49,583333 32,916667
Łogancza	Kraj Krasnojarski, Rosja	20	0040 !40 ± 20	65°31′N 95°56′E/65,516667 95,933333
Glikson	Australia Zachodnia	~19	0508 !<508	23°59′S 121°34′E/-23,983333 121,566667
Dellen	Gävleborg, Szwecja	19	0089 !89,0 ± 2,7	61°48′N 16°48′E/61,800000 16,800000
Oasis	Libia	18	0120 !<120	24°35′N 24°24′E/24,583333 24,400000
Lawn Hill	Queensland, Australia	18	0515 !>515	18°40′S 138°39′E/-18,666667 138,650000
Elgygytgyn	Czukocki Okręg Autonomiczny, Rosja	18	0003.5 !3,5 ± 0,5	67°30′N 172°05′E/67,500000 172,083333
Luizi	Katanga, Demokratyczna Republika Konga	17	0573 !<573	10°10′S 28°00′E/-10,166667 28,000000
Suawjarwi	Karelia, Rosja	16	2400 !~2400	63°07′N 33°23′E/63,116667 33,383333
Ames	Oklahoma, Stany Zjednoczone	16	0470 !470 ± 30	36°15′N 98°12′W/36,250000 -98,200000
Łohojski	Obwód miński, Białoruś	15	0042.3 !42,3 ± 1,1	54°12′N 27°48′E/54,200000 27,800000
Kałuski	Obwód kałuski, Rosja	15	0380 !380 ± 5	54°30′N 36°12′E/54,500000 36,200000
Żamanszyng	Obwód aktobski, Kazachstan	14	0000.9 !0,9 ± 0,1	48°24′N 60°58′E/48,400000 60,966667
Janisjarwi	Karelia, Rosja	14	0700 !700 ± 5	61°58′N 30°55′E/61,966667 30,916667
Gweni-Fada	Region Ennedi, Czad	14	0345 !<345	17°25′N 21°45′E/17,416667 21,750000
Spider	Australia Zachodnia	13	0570 !>570	16°44′S 126°05′E/-16,733333 126,083333
Sierra Madera	Teksas, Stany Zjednoczone	13	0100 !<100	30°36′N 102°55′W/30,600000 -102,916667
Kentland	Indiana, Stany Zjednoczone	13	0097 !<97	40°45′N 87°24′W/40,750000 -87,400000
Deep Bay	Saskatchewan, Kanada	13	0099 !99 ± 4	56°24′N 102°59′W/56,400000 -102,983333
Marquez	Teksas, Stany Zjednoczone	12,7	0058 !58 ± 2	31°17′N 96°18′W/31,283333 -96,300000
Aorounga	Region Borku, Czad	12,6	0345 !<345	19°06′N 19°15′E/19,100000 19,250000
Nicholson	Terytoria Północno-Zachodnie, Kanada	12,5	0400 !<400	62°40′N 102°41′W/62,666667 -102,683333
Wells Creek	Tennessee, Stany Zjednoczone	12	0200 !200 ± 100	36°23′N 87°40′W/36,383333 -87,666667
Vargeão	Santa Catarina, Brazylia	12	0123 !123 ± 1,4	26°50′S 52°07′W/-26,833333 -52,116667
Serra da Cangalha	Tocantins, Brazylia	12	0300 !<300	8°05′S 46°52′W/-8,083333 -46,866667
Avak	Alaska, Stany Zjednoczone	12	0095 !95 – 3	71°15′S 156°38′W/-71,250000 -156,633333
Ternowka	Obwód dniepropetrowski, Ukraina	11	0280 !280 ± 10	48°08′N 33°31′E/48,133333 33,516667
Dhala	Madhya Pradesh, Indie	11	2100 !2100 – 1700	25°17′59,7″N 78°08′03,1″E/25,299917 78,134194
Bosumtwi	Ghana	10,5	0001.07 !1,07	6°30′N 1°25′W/6,500000 -1,416667
Upheaval Dome	Utah, Stany Zjednoczone	10	0170 !<170	38°26′N 109°54′W/38,433333 -109,900000
Paasselkä	Finlandia	10	1800 !<1800	62°02′N 29°05′E/62,033333 29,083333
Kelly West	Terytorium Północne, Australia	10	0550 !>550	19°56′S 133°57′E/-19,933333 133,950000
Karła	Tatarstan, Rosja	10	0005 !5 ± 1	54°55′N 48°02′E/54,916667 48,033333
Flaxman	Australia Południowa	10	0035 !>35	34°37′S 139°04′E/-34,616667 139,066667
Eagle Butte	Alberta, Kanada	10	0065 !<65	49°42′N 110°30′W/49,700000 -110,500000

¹ Podana średnica jest najlepszym obecnym oszacowaniem średnicy mierzonej od krawędzi do krawędzi krateru i nie obejmuje strefy całkowitych zniszczeń na zewnątrz krateru. W literaturze często można znaleźć inne wartości, wynikające z przyjęcia innej definicji, np. z uwzględnienia zewnętrznego pierścienia struktury wielopierścieniowej.

Domniemane kratery uderzeniowe

Lista zawiera wybrane struktury na Ziemi, które są podejrzewane o pochodzenie meteorytowe, ale nie ma co do tego zgody w środowisku naukowym.

Nazwa	Położenie	Średnica (km)	Wiek (miliony lat)	Współrzędne geograficzne
Śiwa	Morze Arabskie, Indie	500	65	18°40′N 70°14′E/18,666667 70,233333
Wilkes Land^[2]	Ziemia Wilkesa, Antarktyda	480-500	<500, przypuszczalnie ~250	70°S 120°E/-70,000000 120,000000
Tai	Jiangsu, Chiny	68,5	360-375?	31°02′N 120°02′E/31,033333 120,033333
Kabira	Libia i Egipt	31	?	24°40′N 24°58′E/24,666667 24,966667
Krater East Warburton	Australia Południowa	≥200	≥300	28°00′S 140°30′E/-28,000000 140,500000

Przypisy

↑ Earth Impact Database. Planetary and Space Science Centre, University of New Brunswick. [dostęp 2016-09-01]. (ang.).
↑ C. Kazan, R. Sato: Antarctica: Site of the Biggest Impact Crater on Earth Revealed. [w:] The Daily Galaxy [on-line]. 2010-08-17. [dostęp 2012-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-25)]. (ang.).

Zobacz też

[EID-1] Earth Impact Database. Planetary and Space Science Centre, University of New Brunswick. [dostęp 2016-09-01]. (ang.).

[Wilkes-2] C. Kazan, R. Sato: Antarctica: Site of the Biggest Impact Crater on Earth Revealed. [w:] The Daily Galaxy [on-line]. 2010-08-17. [dostęp 2012-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-25)]. (ang.).

[1]

[2]

Lista kraterów uderzeniowych na Ziemi

Potwierdzone kratery uderzeniowe na Ziemi

Domniemane kratery uderzeniowe

Przypisy

Zobacz też

Portal di Ensiklopedia Dunia