Małżowina nosowa środkowa

Małżowina nosowa środkowa (łac. concha nasalis media) – w anatomii człowieka część ściany bocznej jamy nosowej, wraz z małżowiną nosową górną stanowiąca część kości sitowej^[1]. Przybiera formę cienkiej blaszki kostnej pokrytej błoną śluzową. Jej brzeg wolny, określany jako głowa małżowiny rozpoczyna się powyżej oraz około 1 do 2 cm ku tyłowi od przedniego brzegu małżowiny nosowej dolnej.

Przebieg przyczepu małżowiny nosowej środkowej można podzielić na trzy części:

• część przednia – w obrębie sitowia przedniego, biegnie skośnie w dół w płaszczyźnie strzałkowej
• część środkowa – ustawiona w płaszczyźnie czołowej oddziela sitowie przednie od tylnego
• część tylna – biegnie poziomo przyczepiając się do blaszki oczodołowej lub/i przyśrodkowej ściany zatoki szczękowej

Odmianą anatomiczną małżowiny nosowej środkowej jest małżowina puszkowa (concha bullosa) powstała na skutek upowietrznienia w obrębie głowy lub/i blaszki pionowej małżowiny. Z klinicznego punktu widzenia, upowietrzniona małżowina nosowa środkowa może doprowadzać do zwężenia kompleksu ujściowo-przewodowego.

Pod małżowiną znajduje się przewód nosowy środkowy, w którym znajdują się ujścia zatoki czołowej, zatoki szczękowej przez rozwór półksiężycowaty, niekiedy występuje także dodatkowe ujście zatoki szczękowej w tylnej części przewodu nosowego środkowego w obrębie tzw. ciemiączka wraz z komórkami sitowymi przednimi.

• 
  Jama nosowa
• 
  Kość sitowa widoczna z prawej strony
• 
  Górna, boczna i dolna ściana lewej jamy nosowej.
• 
  Zwój skrzydłowo-podniebienny.
• 
  Przekrój czołowy przez jamę nosową.
• 
  Przekrój strzałkowy przez jamę nosową, gardłową, ustną i krtań.

• H. G. Boenninghaus, Otorynolaryngologia ISBN 83-86637-80-3