Maczużnik nasięźrzałowy

Maczużnik nasięźrzałowy
	; Owocniki znalezione w okolicy Schongau w Niemczech
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	rozetkowce
Rodzina	Ophiocordycipitaceae
Rodzaj	Tolypocladium
Gatunek	maczużnik nasięźrzałowy
	Nazwa systematyczna
	Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora; IMA Fungus 5(1): 127 (2014)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Maczużnik nasięźrzałowy (Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora) – gatunek grzybów z rodziny Ophiocordycipitaceae^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Elaphocordyceps, Ophiocordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1792 r. Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Sphaeria ophioglossoides. Obecną, nazwę nadali mu C.A. Quandt, Kepler i Spatafora w 2014 r.^[1]

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda, przyjmując systematykę zaliczającą ten takson do rodzaju Cordiceps (maczużnik) w obrębie rodziny maczużnikowatych (Cordycipitaceae)^[2]. Obecnie jednak według Index Fungorum należy od do rodzaju Tolypocladium i rodziny Ophiocordycipitaceae, tak więc nazwa polska jest już niespójna z nazwą naukową^[1]. Ponadto w 2003 r. Wiesław Fałtynowicz nazwał maczużnikiem inny rodzaj grzybów – Sphinctrina^[3].

Niektóre synonimy naukowe:

Cordyceps ophioglossoides (Ehrh.) Link 1833
Cordyceps parasitica (Willd.) Henn. 1904
Elaphocordyceps ophioglossoides (J.F. Gmel.) G.H. Sung, J.M. Sung & Spatafora 2007
Sphaeria ophioglossoides J.F. Gmel. 1792
Torrubia ophioglossoides (Ehrh.) Tul. & C. Tul. 1865^[4].

Morfologia

Owocnik jest maczugowaty, o wysokości do 10 cm. Ma cylindryczno-jajowatą główkę i długi trzonek. Młode owocniki mają żółtą i gładką główkę, która z czasem czernieje.

Zarodniki

Zarodniki nitkowate, długości do 200 μm, rozpadają się na eliptyczno-cylindryczne zarodniki wtórne, o wymiarach 2,5-5×2 μm^[5].

Występowanie

Jest pasożytem podziemnych owocników grzybów jeleniaków^[2]. Gatunek spotykany w Europie, w północnych stanach USA i Kanadzie.

W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6].

Zastosowanie

Z owocników wyizolowano polisacharydy, które in vitro wykazywały działanie hamujące wzrost komórek nowotworowych linii Sarcoma 180^[7]. Jeden z wyizolowanych związków, pochodną kwasu tetramowego, nazwano ofiosetyną (ang. ophiosetin)^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).
↑ ^a ^b BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ WiesławW. Fałtynowicz WiesławW., Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).
↑ Maczużnik nasięrzałowy – Cordyceps ophioglossoides [online] [dostęp 2010-08-28] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
↑ T.T. Ohmori T.T. i inni, Antitumor activity of protein-bound polysaccharide from Cordyceps ophioglossoides in mice, „Jpn J Cancer Res”, 77 (12), 1986, s. 1256–1263, PMID: 3102430 .
↑ Sastia PramaS.P. Putri Sastia PramaS.P. i inni, Ophiosetin, a new tetramic acid derivative from the mycopathogenic fungus Elaphocordyceps ophioglossoides, „The Journal of Antibiotics”, 63 (4), 2010, s. 195–198, DOI: 10.1038/ja.2010.8, ISSN 0021-8820 (ang.).

Linki zewnętrzne

Cordyceps ophioglossoides

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).

[gum-2] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .

[fal-3] WiesławW. Fałtynowicz WiesławW., Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7 .

[sf-4] Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).

[cor-5] Maczużnik nasięrzałowy – Cordyceps ophioglossoides [online] [dostęp 2010-08-28] .

[mirek-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[oh-7] T.T. Ohmori T.T. i inni, Antitumor activity of protein-bound polysaccharide from Cordyceps ophioglossoides in mice, „Jpn J Cancer Res”, 77 (12), 1986, s. 1256–1263, PMID: 3102430 .

[sa-8] Sastia PramaS.P. Putri Sastia PramaS.P. i inni, Ophiosetin, a new tetramic acid derivative from the mycopathogenic fungus Elaphocordyceps ophioglossoides, „The Journal of Antibiotics”, 63 (4), 2010, s. 195–198, DOI: 10.1038/ja.2010.8, ISSN 0021-8820 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]