Marguerite Gachet przy pianinie (hol.Marguerite Gachet aan de piano, ang.Marguerite Gachet at the Piano)[1] – obraz Vincenta van Gogha (Nr kat.: F 772, JH 2048) namalowany w czerwcu 1890 podczas pobytu w miejscowości Auvers-sur-Oise.
Historia
20 maja 1890 Vincent van Gogh przyjechał do Auvers-sur-Oise. Przedtem przebywał w Paryżu w celu konsultacji medycznych w klinice doktora Paula Gacheta[2]. Plany te uległy jednak zmianie i z doktorem artysta spotkał się w Auvers-sur-Oise. Gachet był w tym czasie 61-letnim wdowcem. Miał córkę Marguerite (w wieku ok. 20 lat) i syna Paula (16 lat). Interesował się malarstwem, a jego ściany zdobiły dzieła impresjonistów: Renoira, Moneta, Pisarro, Cézanne'a i innych. Kontakt ich obu ułatwiał fakt, iż Gachet znał również język holenderski. Obaj wkrótce się zaprzyjaźnili, o czym Vincent nie omieszkał poinformować Theo[3]. W czerwcu 1890 van Gogh namalował Portret doktora Gacheta w dwóch wersjach oraz wykonał jedną akwafortę z jego podobizną[4]. Namalował też wówczas dwa obrazy przedstawiające córkę doktora, Marguerite[a], z których jeden ukazuje ją w ogrodzie ojca, a drugi – siedzącą przy pianinie. Do namalowania obrazu van Gogh użył płótna formatu 50 × 100 cm, zorientowanego pionowo. Format ten zapożyczył od Pierre'a Puvisa de Chavannes'a i wykorzystywał do malowania pejzaży (w sumie 12) podczas pobytu w Auvers[5]. Dodatkowym powodem wyboru takiego formatu było jego podobieństwo do japońskich obrazów zwojowych typu kakemono, a także do formatu portretów kobiecych, używanego przez malarzy szkoły haskiej[6]. O chęci namalowania portretu Marguerite wspomniał po raz pierwszy w liście do Theo z 3 czerwca 1890[7], natomiast w liście do siostry Willeminy z 5 czerwca 1890 napisał:
Parę dni temu namalowałem jego [doktora] portret i mam zamiar namalować też portret jego córki, która ma 19 lat.[8]
Opis
Szkic z listu
Wczoraj i przedwczoraj namalowałem portret panny Gachet, który, mam nadzieję, wkrótce zobaczysz – napisał Vincent w liście do Theo 28 czerwca, załączając odręczny szkic – suknia jest różowa, ściana w tle zielona, w pomarańczowe kropki, dywan czerwony, pianino ciemnofioletowe. Ma on [portret] 1 m wysokości i 50 [cm] szerokości. To postać, którą malowałem z przyjemnością, ale to jest trudne. Obiecała mi pozować jeszcze raz przy małych organach. Zrobię jeden dla Ciebie – zauważyłem, że płótno to wygląda bardzo dobrze z innym, poziomym, z polem pszenicy. Tak więc jedno płótno jest pionowe i różowe, drugie – bladozielone i zielono-żółte, dopełniające to różowe[9].
Obraz przedstawia Marguerite Gachet podczas jej ulubionego zajęcia, gry na pianinie[10]. Jest on ożywiony dzięki połączeniu mocnych kolorów, kładzionych energicznymi pociągnięciami pędzla. Twarz modelki artysta ukazał tylko w niewielkim stopniu, zaakcentował natomiast przy pomocy ożywionych kolorów jej suknię i wirujące wokół głowy kropki[11], stanowiące element tła namalowanego techniką puentylizmu, przy zastosowaniu efektu światłocienia[b][6]. Namalowana mocnymi kreskami podłoga sprawia, że przestrzeń obrazu wydaje się płaska i przyciągnięta do przodu[11]. Użyte po raz kolejny kropki w tle, charakterystyczne dla sztuki japońskiej[c], stanowiły dla Vincenta wspomnienie z Prowansji, z dni spędzonych w „Żółtym Domu”[12].
↑Van Gogh Museum, Amsterdam: 893:To Theo van Gogh. Auvers-sur Oise, Saturday, 28 June 1890.. [dostęp 2012-04-20]. Cytat: Hier et avanthier j’ai peint le portrait de Mlle Gachet que tu verras j’espère bientôt. La robe est rose. Le mur dans le fond vert avec un point orangé, le tapis rouge avec un point vert, le piano violet foncé. Cela a 1 metre de haut sur 50 de large. C’est une figure que j’ai peinte avec plaisir – mais c’est difficile. Il m’a promis de me la faire poser une autre fois avec un petit orgue. J’en ferai un pour toi – j’ai remarqué que cette toile fait très bien avec une autre en largeur de blés, ainsi – l’une toile étant en hauteur et rose, l’autre d’un vert pâle et jaune vert complémentaire du rose.(fr.).
↑Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. s. 85.
↑Ingo F. Walther, Rainer Metzger: Van Gogh: The Complete Paintings. Vol. I & II. s. 665.
Bibliografia
Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. Köln: Könemann, 2000. ISBN 3-8290-4761-4. (szw.). Brak numerów stron w książce
D. M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.). Brak numerów stron w książce
Ingo F. Walther, Rainer Metzger, Michael Hulse (tłum.): Van Gogh: The Complete Paintings. Vol. I & II. Köln: Taschen, 2010. ISBN 978-3-8365-2299-1. (ang.). Brak numerów stron w książce
