Mogielnica (województwo podkarpackie)

Mogielnica

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Boguchwała
Liczba ludności (2022)	1429[2]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	36-040[3]
Tablice rejestracyjne	RZE
SIMC	0645004[4]
Położenie na mapie gminy Boguchwała Mogielnica
Położenie na mapie Polski Mogielnica
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Mogielnica
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Mogielnica
49°58′37″N 21°53′11″E/49,976944 21,886389[1]
Strona internetowa

Mogielnica (do 1968 roku Mogielnice^[5]) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Boguchwała^[6][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i NMP Matki Kościoła, należącej do dekanatu Boguchwała, diecezji rzeszowskiej.

Wieś leży w dolinie potoku Mogielnica na północ od Lutoryża, od którego oddziela ją wzniesienie, pomiędzy Niechobrzem na zachodzie a Boguchwałą na wschodzie. W okresie dawnej Rzeczypospolitej pomiędzy Niechobrzem w województwie sandomierskim^[7] a Boguchwałą w województwie ruskim ciągnęła się historyczna granica Polski i Rusi, ustalona w toku walk w XI–XIII wieku^[8][a], która straciła charakter międzypaństwowy po podboju Rusi Halicko-Włodzimierskiej przez Kazimierza Wielkiego po 1340 i wcieleniu jej do Polski przez Jadwigę Andegaweńską w 1387. Granica etniczna przesunęła się wówczas o 20–40 km na wschód w wyniku zasiedlenia obszaru przez ludność polską i asymilacji ludności ruskiej^[9].

Teren Mogielnicy pozostawał niezamieszkany w pierwszej dekadzie rządów austriackich po I rozbiorze Polski według stanu odzwierciedlonego na mapie Miega (1779–1783^[10])^[11].

W 1849 Mogielnica była przysiółkiem na północnych obrzeżach Lutoryża^[12]. Pod koniec XIX w. składała się z „kilku chat” na prawym, południowym brzegu potoku, które sąsiadowały z polami uprawnymi Niechobrza^[13]. Pola te również nazywano od potoku Mogielnicą^[14].

W 1932 w Niechobrzu-Mogielnicach powstała publiczna szkoła powszechna, której pierwszym dyrektorem został Jan Ulrych. Nauka była prowadzona do 1947 wyłącznie w prywatnych domach (do 1939 Stanisława Brody, 1939–1945 Mateusza Kyca, po 1945 Józefa Chrzanowskiego i Tomasza Gila) i przeniosła się do murowanego budynku szkoły w 1958^[15].

W 1934 w gromadzie Niechobrz gminy Racławówka wyodrębniana była miejscowość Mogielnice^[16].

W 1945 na terenie późniejszych Mogielnic istniał jeden murowany dom, należący do właścicielki lasu Larskiej^[17].

Jesienią 1945 ukonstytuowała się Ochotnicza Straż Pożarna w Mogielnicach, której pierwszym komendantem został Tadeusz Rusinek^[2][17].

W 1948 z połączenia przysiółków Lutoryża, Niechobrza i Boguchwały powstała wieś Mogielnice. Oś jej rozwoju wytyczyło koryto potoku Mogielnica i biegnąca nim droga do Boguchwały^[18][2].

W 1954 Mogielnice weszły wraz z Lutoryżem i Zwięczycą w skład nowo utworzonej gromady w Boguchwale^[19].

W 1957 nastąpiła elektryfikacja wsi, a w 1958 oddane do użytku zostały budynki szkoły i domu ludowego^[17][2].

W latach 1960–1968 zbudowana została w czynie społecznym mieszkańców droga do Boguchwały (obecnie droga powiatowa 1407R), co umożliwiło uruchomienie w 1975 linii autobusowej 33 do Rzeszowa^[2].

W 1981 biskup Ignacy Tokarczuk doprowadził przy udziale mieszkańców do rozpoczęcia konstrukcji kościoła, a w 1982 parafia rzymskokatolicka rozpoczęła działalność^[2][17].

Rozbudowa infrastruktury objęła sieć gazową w 1989, telefoniczną w 1991 i wodociągową w 1999^[2].

W 1995 powstała Biblioteka Publiczna, w 1998 filia Gminnego Ośrodka Kultury i Wypoczynku, a w 1999 Ludowy Klub Sportowy „Grom”^[2].

Między Mogielnicą a Lutoryżem przebiega budowany od 2020 w ramach trasy Via Carpatia odcinek drogi ekspresowej S19.

• WaldemarW. Bukowski WaldemarW., BogusławB. Dybaś BogusławB., ZdzisławZ. Noga ZdzisławZ. (red.), Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783 = Die Josephinische Landesaufnahme von Galizien 1779–1783, t. 4B, Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2012, ISBN 978-83-7271-785-6 .
• AndrzejA. Konias AndrzejA., Pierwsze wojskowe zdjęcie topograficzne Galicji z okresu „józefińskiego” = Die erste militärisch-topographische Landesaufnahme von Galizien aus der josephinischen Zeit, [w:] WaldemarW. Bukowski, BogusławB. Dybaś, ZdzisławZ. Noga (red.), Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783 = Die Josephinische Landesaufnahme von Galizien 1779–1783, t. 4A, Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2012, xv–xxxi, ISBN 978-83-7271-785-6 .
• MaurycyM. Maciszewski MaurycyM., Mogilnica, [w:] FilipF. Sulimierski, BronisławB. Chlebowski, WładysławW. Walewski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, Warszawa: Władysław Walewski, 1885, s. 580 .
• JanJ. Malczewski JanJ., Miasta i wsie na południe od Rzeszowa (Wisłok lewobrzeżny). Studium historyczno-kulturowe i krajobrazowe, Rzeszów: Pro Carpathia, 2015, ISBN 978-83-61577-69-0 .
• MichałM. Parczewski MichałM., Początki kształtowania się polsko-ruskiej rubieży etnicznej w Karpatach. U źródeł rozpadu Słowiańszczyzny na odłam wschodni i zachodni, Kraków: Instytut Archeologii UJ, 1991, ISBN 83-85531-00-9 .
• OktawO. Pietruski OktawO., KsaweryK. Liske KsaweryK., Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 13, Lwów: Seyfarth i Czajkowski, 1888 .{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wolumin".
• BronisławB. Wilk BronisławB., Zagadka miejsca bitwy sprzed 750 lat, „Skarby Podkarpackie”, 27 (2), 2011, s. 10–13 .

• Mogilnica (III), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 580 .
• Strona sołectwa. boguchwala.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-16)].