|
Moskwicz 400/401
Moskwicz 400 i 401 (ros. Москвич-400, 401) – radzieckie samochody osobowe produkowane przez Moskiewską Fabrykę Samochodów Małolitrażowych (MZMA – Moskowskij Zawod Małolitrażnych Awtomobilej) w latach 1946–1956, na bazie niemieckiego Opla Kadetta K38. Były pierwszymi samochodami marki Moskwicz. Pełne oznaczenia fabryczne brzmiały: 400-420 i 401-420. Historia i opis modelu.jpg) Pierwszy egzemplarz modelu 400-420, który zapoczątkował istnienie marki Moskwicz, zjechał z taśmy produkcyjnej moskiewskich zakładów 4 grudnia 1946 roku[1]. Pod względem konstrukcji i nadwozia był kopią niemieckiego przedwojennego Opla Kadetta K38, w jego mniej popularnej czterodrzwiowej odmianie (podstawową odmianą Kadetta na rynku niemieckim była tańsza dwudrzwiowa)[2]. Wybór Kadetta jako pierwowzoru taniego i popularnego samochodu dla ludności ZSRR został dokonany osobiście przez Stalina tuż po zakończeniu wojny w Europie, na pokazie samochodów na Kremlu 19 czerwca 1945 roku[2]. Część fachowców instytutu NAMI proponowała wybrać nieco większy samochód Opel Olympia z nowocześniejszym silnikiem, lecz Stalin jeszcze przed wojną skłaniał się do wyboru czterodrzwiowego Kadetta jako wzorca do produkcji własnych samochodów i pozostał przy swojej decyzji[2][3]. Odrzucony został również podobnej wielkości samochód KIM-10, wytwarzany w Moskwie w krótkiej serii przed wojną, nawet pomimo tego, że w nowej wersji KIM-10-52 otrzymał czterodrzwiowe nadwozie skopiowane z Kadetta[2]. Formalnie czterodrzwiowy Kadett został skierowany do produkcji w MZMA postanowieniem Państwowego Komitetu Obrony z 26 sierpnia 1945 roku[4]. Stalin przy tym polecił konstruktorom zakładów, żeby niczego nie zmieniać w konstrukcji i ewentualnie ulepszać model dopiero po wdrożeniu do produkcji[5]. W efekcie, Moskwicz stanowił wierną kopię Kadetta, także pod względem ozdób, lecz różnił się emblematami i napisami[6]. Emblemat firmowy na atrapie chłodnicy stanowiła stylizowana czerwona baszta Kremla z wpisaną literą „М”, a pod spodem literami: „ЗМА”[7]. Według tradycyjnej opinii, powielanej także w radzieckiej literaturze powojennej, ZSRR zdobył i wywiózł z Niemiec oprzyrządowanie i dokumentację do produkcji Kadetta, jednakże nie znajduje to potwierdzenia w dokumentach[8]. Należy zaznaczyć, że zgodnie z ustaleniami międzyalianckimi, dla zwycięskich państw należne były od pokonanych Niemiec reparacje wojenne, przy czym ZSRR otrzymał także prawo do wywiezienia wyposażenia czwartej części fabryk z bardziej uprzemysłowionych zachodnich stref okupacyjnych, w tym trzech fabryk samochodowych z 25 w amerykańskiej strefie[8]. Jedną z nich była fabryka Opla w Rüsselsheim, ale okazało się że jest silnie zniszczona przez bombardowania, a nadto w toku wojny zajmowała się produkcją lotniczą[8]. W zakładach pozostało jedynie niewiele oprzyrządowania do produkcji Kadetta, zakończonej w 1940 roku, a szczególnie dla odmiany czterodrzwiowej[8][9]. Według części autorów, pozostało głównie oprzyrządowanie do produkcji drzwi[1]. Brak było również kompletnej dokumentacji technicznej samochodu, której odtworzenie zlecono bardziej doświadczonym niemieckim inżynierom, pracujących w trzech zespołach konstrukcyjnych w radzieckiej strefie okupacyjnej w Niemczech[3][9]. Dokumentacją roboczą nadwozia i wykonaniem szablonów zajmował się zespół konstruktorów w Schwarzenbergu, który ukończył prace w marcu 1946 roku, natomiast same matryce do tłoczenia blach wykonano w ZSRR w zakładach GAZ i ZiS[9]. Dokumentacja silnika została odtworzona w drodze inżynierii wstecznej w centralnym biurze naukowo-technicznym w Berlinie[9]. W zakładach Auto Union w Chemnitz opracowano furgon oraz kilka rozwojowych odmian nadwoziowych, które jednak nie trafiły do produkcji[8]. Samo wdrożenie modelu do produkcji w Moskwie leżało już po stronie konstruktorów MZMA, z pomocą kadry zakładów GAZ[3]. Została tam zamontowana również używana linia do spawania nadwozi, z demontażu[a].    .jpg)   Pełnym fabrycznym oznaczeniem samochodu było 400-420, gdzie „400” oznaczało typ silnika, a „420” model nadwozia, jednakże określany był on po prostu jako Moskwicz 400[1]. Miał nadwozie samonośne oraz niezależne przednie zawieszenie typu Dubonnet[1]. Wyposażony był także w hamulce hydrauliczne. Typowo dla samochodów przedwojennych, połówki pokrywy silnika były unoszone na boki, a koło zapasowe było przewożone na zewnątrz na niewielkim bagażniku, który był dostępny tylko od wewnątrz (za odchylanym oparciem tylnego siedzenia)[10]. Przednie drzwi otwierały się do przodu, a tylne do tyłu[11]. Z tyłu było tylko pojedyncze światło pozycyjne i stopu, po lewej stronie[10]. W pojeździe montowano silnik dolnozaworowy M-400 o pojemności 1074 cm³ i maksymalnej mocy 23 KM przy 3600 obr./min. Przy niewielkiej mocy, jednostka ta była trwała, względnie ekonomiczna (zużycie paliwa 8 l/100 km) i mogła pracować na niskooktanowej benzynie[9]. Napęd był przekazywany na tylne koła początkowo przy pomocy trójstopniowej niesynchronizowanej skrzyni biegów z dźwignią w podłodze[6][1]. Jednostka napędowa pozwalała rozpędzić samochód do maksymalnej prędkości nie przekraczającej 90 km/h[1]. Zaletą samochodu było dobre pokonywanie licznych na prowincji ZSRR kiepskich dróg gruntowych dzięki dużemu prześwitowi, dużym kołom i wystarczającej mocy pociągowej silnika na małych obrotach[9]. Wycieraczki szyby były napędzane wałkiem od silnika i prędkość ich działania zależała od jego obrotów, co jednak powodowało słabe oczyszczanie szyby przy małej prędkości[9]. W toku produkcji wprowadzano drobne ulepszenia. Od maja 1951 roku wprowadzono skrzynię biegów ze zsynchronizowanymi biegami II-III i dźwignią na kolumnie kierownicy[1]. Od 1954 roku model 400-420 został zastąpiony w produkcji przez 401-420, napędzany ulepszonym silnikiem M-401 o mocy zwiększonej do 26 KM przez zwiększenie stopnia sprężania do 6,2[1]. Od stycznia do kwietnia 1956 roku produkowano model przejściowy 401-A1, napędzany silnikiem M-402, stanowiącym napęd nowego Moskwicza 402[12]. Produkcja i wariantyPodstawową odmianą nadwozia był czterodrzwiowy sedan 400-420, wyprodukowany od grudnia 1946 do 1954, w ilości ok. 114 000 sztuk[12]. Produkcja na większą skalę została rozwinięta od kwietnia 1947 roku, a dopiero w 1949 roku samochód przeszedł badania państwowe[8]. Od 1954 do 1956 produkowany był sedan 401-420 z mocniejszym silnikiem, lecz zewnętrznie samochody te się nie różniły[12]. Łącznie wyprodukowano 216 606 sedanów[12]. Drugą odmianą nadwozia był kabriolet 400-420A, produkowany w latach 1949-1952 (17 742 sztuk)[7]. Jedyną przyczyną powstania tego wariantu, mniej praktycznego w warunkach klimatycznych ZSRR, były ograniczone moce produkcyjne kombinatu Zaporożstal, który był jedynym dostawcą odpowiednio dużych płatów blachy na dachy samochodu[7]. Miał on dla usztywnienia nadwozia stałe ramy nad oknami bocznych drzwi, a pomiędzy nimi wstawiano wygięte pałąki, na których opierał się rozłożony brezentowy dach[7]. Trzecim wytwarzanym modelem nadwozia był trzydrzwiowy furgon 422 (400-422 lub 401-422), z drewniano-stalowym nadwoziem, produkowany od 1948 do 1956 roku[12]. Opracowano także pięciodrzwiowe kombi 400-421, z drewniano-stalowym nadwoziem, lecz zbudowano tylko kilka prototypów (jeszcze w zakładach Auto-Union w Chemnitz w Niemczech), które nie weszły do produkcji[12]. MZMA produkowały także same podwozia pod oznaczeniem 400-420K (2562 sztuk), karosowane później jako furgony z drewnianym szkieletem krytym blachą w zakładzie Minpiszczepromu w Moskwie[12]. Między innymi[1]. Łącznie wyprodukowano 247 439 Moskwiczy pierwszej generacji wszystkich wersji[12][1]. Specjalnym wariantem, budowanym na potrzeby wojska, był Moskwicz 400-420E z zabudowanym w tylnej części nadwozia agregatem startowym dla silników lotniczych APA-7[7]. Dostęp do niego był zapewniony pod podnoszonymi panelami bocznymi i tylnym. Przednia część wraz z drzwiami stalowej konstrukcji pochodziła z modelu osobowego[3]. Eksploatacja i eksportMoskwicz 400 był przewidziany jako tani i popularny samochód, dostępny (po raz pierwszy w ZSRR) w normalnej sprzedaży dla ludności. Jego cena wynosiła 9000 rubli i była prawie dwa razy niższa od ceny M-20 Pobiedy (16 000 rubli), przy przeciętnej pensji 700-900 rubli[1][13]. Od końca 1954 roku jednak pojawiły się w ZSRR trudności w zakupie nowego samochodu dla przeciętnego użytkownika, z powodu zwiększonego popytu i wiążącej się z tym konieczności oczekiwania w kolejkach (utrzymujące się praktycznie do końca ZSRR)[14]. Oprócz użytkowników prywatnych, liczne Moskwicze wykorzystywano jako samochody służbowe w różnych instytucjach i organizacjach, w tym w milicji[13]. Przy tym, dopiero od początku 1954 roku samochody milicyjne miały specjalne malowanie (ciemnoniebieskie z czerwonym pasem)[13]. Samochody te także eksportowano od 1948 roku, m.in. do Finlandii (3400 sztuk), Polski, Albanii, Chin[15]. Niewielka liczba była eksportowana do Europy Zachodniej, głównie do Belgii – na rynku zachodnim kosztował równowartość 990 dolarów[16]. Amerykański dziennikarz motoryzacyjny Fred Clymer ocenił go, jako „lepszy, niż się spodziewał”, chociaż nie taki dobry jak niemiecka produkcja[16]. Dalsze prototypyPróbą rozwoju samochodu był model Moskwicz 401-424E z 1949 roku, z nowocześniejszym nadwoziem, lecz zbudowano tylko partię próbną. Jego odmianą z nowszym silnikiem o mocy 33 KM był Moskwicz 403E-424E (ros. Э - "E" oznaczało wersje eksperymentalne)[1]. Zamiast tego konstruktorzy w 1950 roku rozpoczęli prace nad opracowaniem całkiem nowego samochodu, co doprowadziło do modelu Moskwicz 402[4]. Dane techniczneDane modelu 400-420 (różnice dla 401-420):[17]
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
