Nicolas Trigault

Nicolas Tirgault

Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone 金尼阁 Pismo tradycyjne 金尼閣 Hanyu pinyin Jīn Nígé Wade-Giles Chin Ni-ko
Multimedia w Wikimedia Commons

Nicolas Trigault (ur. 3 marca 1577 w Douai, zm. 14 listopada 1628^[1] w Hangzhou) – francuski jezuicki misjonarz w Chinach. W Europie znany jest również pod łacińskimi imionami Trigautius lub Trigaultius, w Chinach zaś pod imieniem Jin Nige. Ojciec Trigault to jeden z prekursorów europejskiej sinologii a także autor pierwszego systemu transkrypcji języka chińskiego na alfabet łaciński.

Urodził się w Douai (wówczas część hiszpańskich Niderlandów, dziś we Francji), a do zakonu jezuitów wstąpił w 1594 roku, w wieku 17 lat. W roku 1609 wyruszył na misję do Chin, by przez Goa (dotarł tam 5 lutego 1609 r.) i Makau (1610) przybyć do Nankinu w 1611 roku. Stamtąd chiński katolik Li Zhizao poprowadził go do Hangzhou, gdzie Trigault pełnił posługę aż do śmierci w 1628 roku. Był jednym z pierwszych misjonarzy, którzy odwiedzili to miasto, opisywane przez Marco Polo. W 1613 roku odwiedził Pekin.

W latach 1613–1618 Trigault wrócił do Europy, by złożyć raport papieżowi Pawłowi V^[2], a także by zebrać fundusze na działalność jezuickiej misji w Chinach i nagłośnić pracę zakonu. W 1615 roku zakonnik otrzymał od Pawła V pozwolenie na sprawowanie liturgii w Chinach w miejscowym języku. Podczas tej podróży odwiedził m.in. Frankfurt, Kolonię, Lyon, Madryt, Monachium, Neapol oraz Würzburg.

W 1617 r. w Antwerpii sportretował Trigaulta Peter Paul Rubens^[3].

Trigault jest zapewne najlepiej znany jako wydawca i tłumacz (z włoskiego na łacinę) De Christiana Expeditione apud Sinas Matteo Ricciego. Ta druga praca ukazała się w 1615 roku, cieszyła się dużą popularnością i była tłumaczona na wiele języków europejskich.

Wraz z pomocą chińskiego konwertyty dokonał również pierwszego w historii przekładu Bajek Ezopa (況義) na języki chiński. Przekład ukazał się w Chinach w 1625 roku.

Ojciec Trigault jest autorem pierwszej w historii transkrypcji chińskiego na alfabet łaciński. Opracował ją w 1626 roku w formie słownika pod nazwą Xiru Ermu Zi (chiń. 西儒耳目資, dosł. "Pomoc uszom i oczom zachodnich szkolarzy"), z pomocą w dwóch Chińczyków - Han Yuna (ochrzczony jako Stefan) oraz Wang Zhenga (Filip, 1571-1644).

System transkrypcyjny składał się z dwóch tabel, zawierających nagłos i wygłos spotykane w sylabach języka chińskiego. By sprawdzić transkrypcję, należało odnaleźć konkretny znak chiński^[4].

Tego samego roku w Hangzhou wydrukowano dokonany przez Tirgault przekład Pięcioksięgu konfucjańskiego na język łaciński^[5], pt. Pentabiblion Sinense. Był to pierwszy w historii przekład tego fundamentalnego dla chińskiej kultury kanonu na język europejski.

• Liam M. Brockney, Journey to the East: The Jesuit mission to China, 1579-1724 (Harvard University Press, 2007).
• C. Dehaisnes, Vie du Père Nicolas Trigault, Tournai 1861
• P.M. D’Elia, Daniele Bartoli e Nicola Trigault, «Rivista Storica Italiana», s. V, III, 1938, 77-92
• G.H. Dunne, Generation of Giants, Notre Dame (Indiana), 1962, 162-182
• L. Fezzi, Osservazioni sul De Christiana Expeditione apud Sinas Suscepta ab Societate Iesu di Nicolas Trigault, «Rivista di Storia e Letteratura Religiosa» 1999, 541-566
• T.N. Foss, Nicholas Trigault, S.J. – Amanuensis or Propagandist? The Rôle of the Editor of Della entrata della Compagnia di Giesù e Christianità nella Cina, in Lo Kuang(a cura di), International Symposium on Chinese-Western Cultural Interchange in Commemoration of the 400th Anniversary of the Arrival of Matteo Ricci, S.J. in China. Taipei, Taiwan, Republic of China. September 11-16, 1983, II, Taipei, 1983, 1-94
• J. Gernet, Della Entrata della Compagnia di Giesù e Cristianità nella Cina de Matteo Ricci (1609) et les remaniements de sa traduction latine (1615), «Académie des Inscriptions & Belles Lettres. Comptes Rendus» 2003, 61-84
• E. Lamalle, La propagande du P. Nicolas Trigault en faveur des missions de Chine (1616), «Archivum Historicum Societatis Iesu», IX, 1940, 49-120

• Nicolas Trigault, Nowiny abo Dzieie dwuletnie... w bibliotece Polona