Nysa Łużycka

Nysa Łużycka
Lužická Nisa
Lausitzer Neiße
	; Nysa Łużycka na wysokości Zgorzelca
Kontynent	Europa
Państwo	Czechy; Polska; Niemcy
	Rzeka
Długość	251,6–254,6 km
Powierzchnia zlewni	4297–4403 km²
Średni przepływ	31 m³/s przy ujściu
	Źródło
Miejsce	południowo-zachodnie stoki Gór Izerskich
Wysokość	635 m n.p.m.
Współrzędne	50°43′47″N 15°13′44″E/50,729722 15,228889
	Ujście
Recypient	rzeka Odra
Miejsce	obok wsi Ratzdorf
Wysokość	33 m n.p.m.
Współrzędne	52°04′11″N 14°45′20″E/52,069722 14,755556
	Mapa
	; Dorzecze Nysy Łużyckiej
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Nysa Łużycka (cz. Lužická Nisa, niem. Lausitzer Neiße, górnołuż. Łužiska Nysa, dolnołuż. Łužyska Nysa^[1]) – rzeka w Czechach (kraj liberecki), Niemczech (Saksonia, Brandenburgia) i Polsce (woj. dolnośląskie i lubuskie); lewobrzeżny dopływ Odry.

Długość rzeki wynosi (według różnych publikacji) od 251,6 km^[2]^[3] do 254,6 km^[4].

Zlewnia Nysy Łużyckiej obejmuje obszar o powierzchni (według różnych publikacji) od 4297 km²^[3] do 4403 km²^[4].

Na długości 197,8 km rzeka wyznacza granicę pomiędzy Polską a Niemcami od 1945 roku (uznaną oficjalnie w latach 1950, 1970 i 1991); powierzchnia zlewni 4297 km² (2196 km² w Polsce). Górny odcinek rzeki o długości 53,8 km i powierzchni zlewni 375,3 km kw. znajduje się na terenie Czech^[1].

Średnioroczny przepływ średniej wody (SSQ) obliczony w punkcie ujścia rzeki wynosi 31 m³/s^[5].

Przebieg

Źródła w Czechach na wysokości ok. 635 m n.p.m., na granicy miejscowości Nová Ves nad Nisou i Smržovka, w południowej części Gór Izerskich^[1].

W górnym biegu Nysy Łużyckiej leży Żytawskie Zagłębie Węglowe, którego wschodnią część stanowi Turoszowskie Zagłębie Węgla Brunatnego^[1]. Następnie rzeka przepływa przez obszar Borów Dolnośląskich i tereny wschodnich Łużyc^[1].

Nysa Łużycka uchodzi do Odry na 542,4 km jej biegu^[6]^[3], na północ od wsi Kosarzyn, w pobliżu niemieckiej wsi Ratzdorf.

Nysa Łużycka w Parku Mużakowskim

Hydronimia

Po II wojnie światowej używano polskiej nazwy Nissa^[7]^[8].

Polską nazwę Nysa Łużycka wprowadzono urzędowo zarządzeniem w 1951 roku^[9].

Nazwa rzeki należy do nazw substratowych – została przejęta przez nową ludność od wcześniejszych osadników, którzy później wyginęli lub wymarli^[10].

Główne dopływy

Miasta nad Nysą od źródeł

Zagospodarowanie

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych^[11], Nysa ma klasę żeglowną Ia na odcinku 15 km od Gubina do ujścia do Odry.

Elektrownie wodne:

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 127–129. ISBN 83-85773-61-4.
↑ 2.3.12. Zlewnia Nysy Łużyckiej. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 96.
↑ ^a ^b ^c Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 51.
↑ ^a ^b Transnational Pilot River Basin Lusatian Neisse. Ministerstvo zemědělství, 2005, s. 13, seria: Testing of CIS Guidance Documents, Final Report Phase I.
↑ MarekM. Demidowicz MarekM., I. Charakterystyka województwa lubuskiego, [w:] Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, WIOŚ Zielona Góra, 2008, s. 9, ISSN 1998-5580 [dostęp 2011-02-27] .
↑ 2. Wody. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2009 roku. WIOŚ Wrocław, 2010, s. 38.
↑ Dekret z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu „Medalu za Odrę, Nissę, Bałtyk” (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 285).
↑ Ustalona granica w rejonie Swinoujście – Gryfin. „Kurier Szczeciński”. 1 (I), s. 1, 1945-10-07.
↑ Zarządzenie nr 115 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 1951 r. ws. przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw rzecznych śląskiej części dorzecza Odry i Łaby (M.P. z 1951 r. nr 62, poz. 825, s. 827).
↑ Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, s. 136.
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1170).

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (M-Ż). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-61-4.

[staffa-1] Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 127–129. ISBN 83-85773-61-4.

[2] 2.3.12. Zlewnia Nysy Łużyckiej. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 96.

[ocena2007-3] Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 51.

[PRB_Lusatian_Neisse-4] Transnational Pilot River Basin Lusatian Neisse. Ministerstvo zemědělství, 2005, s. 13, seria: Testing of CIS Guidance Documents, Final Report Phase I.

[5] MarekM. Demidowicz MarekM., I. Charakterystyka województwa lubuskiego, [w:] Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, WIOŚ Zielona Góra, 2008, s. 9, ISSN 1998-5580 [dostęp 2011-02-27] .

[6] 2. Wody. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2009 roku. WIOŚ Wrocław, 2010, s. 38.

[7] Dekret z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu „Medalu za Odrę, Nissę, Bałtyk” (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 285).

[8] Ustalona granica w rejonie Swinoujście – Gryfin. „Kurier Szczeciński”. 1 (I), s. 1, 1945-10-07.

[9] Zarządzenie nr 115 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 1951 r. ws. przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw rzecznych śląskiej części dorzecza Odry i Łaby (M.P. z 1951 r. nr 62, poz. 825, s. 827).

[10] Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, s. 136.

[11] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1170).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]