Oddziały ochrony pogranicza

Oddziały ochrony pogranicza (OOP) – struktura organizacyjna w Wojskach Ochrony Pogranicza.

Rozkazem organizacyjnym naczelnego dowódcy WP nr 0245/org. z 13 września 1945 roku powołano Wojska Ochrony Pogranicza. Do 1 października 1945 roku miano sformować Departament Wojsk Ochrony Pogranicza. Pośredni organ dowodzenia, wydziały WOP, organizowane były w nadgranicznych okręgach wojskowych. Sformowano łącznie sześć wydziałów służby pogranicza, jedenaście oddziałów ochrony pogranicza i siedemnaście samodzielnych kompanii łączności. Poszczególne oddziały ochrony pogranicza różniły się pod względem liczby komend odcinków i strażnic. Łącznie miały powstać 53 komendy odcinków oraz 249 strażnic^[1].

Zgodnie z rozkazem poszczególne okręgi miały sformować następujące Oddziały^[2]:

• Warszawski OW (DOW I) – nr 5 w Węgorzewie i nr 6 w Sokółce
• Lubelski OW (DOW VII) – nr 7 we Włodawie
• Krakowski OW (DOW V) – nr 8 w Przemyślu i nr 9 w Nowym Sączu
• Śląski OW (DOW IV) – nr 1 w Żaganiu, nr 10 w Koźlu i nr 11 w Bolkowicach
• Poznański OW (DOW III) – nr 2 w Rzepinie (do końca lat 40. nazwa Rypin Lubuski)
• Pomorski OW (DOW II) – nr 3 w Stargardzie Stargardi nr 4 w Gdańsku

We wszystkich oddziałach ochrony pogranicza łącznie miały powstać 53 komendy odcinków oraz 249 strażnic^[3].

Struktura organizacyjna oddziału OP w 1945 roku^[4]

dowódca oddziału ochrony pogranicza

• adiutant
• zastępca dowódcy do spraw polityczno-wychowawczych
  • wydział polityczno-wychowawczy
• zastępca dowódcy do spraw liniowych
  • kierownik służby psów
• szef sztabu
  • sztab
• zastępca dowódcy do spraw wywiadu
  • wydział wywiadowczy
• pomocnik dowódcy do spraw gospodarczych
  • wydział zaopatrzenia materiałowo-technicznego
  • sekcja kwaterunkowo-eksploatacyjna
  • kompania gospodarcza
• szef służby inżynieryjnej
• szef służby samochodowej
• szef służby chemicznej
• szef służby sanitarnej
  • ambulatorium –izba chorych
  • szef służby weterynaryjnej
  • ambulans weterynaryjny
• komenda odcinka (zmienna liczba)
• przejściowe punkty kontrolne (zmienna liczba)
• grupa manewrowa
• pluton komendancki

Jesienią 1946 roku przeprowadzono reorganizację Odcinków^[a]. Etaty komend odcinków zmniejszono ze 147 do 63 żołnierzy^[5].

• 1 Oddział Ochrony Pogranicza – Lubań Śląski
• 2 Oddział Ochrony Pogranicza – Krosno Odrzańskie
• 3 Oddział Ochrony Pogranicza – Szczecin
• 4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza – Słupsk
• 5 Oddział Ochrony Pogranicza – Kętrzyn
• 6 Oddział Ochrony Pogranicza – Białystok
• 7 Oddział Ochrony Pogranicza – Chełm
• 8 Oddział Ochrony Pogranicza – Przemyśl
• 9 Oddział Ochrony Pogranicza – Nowy Sącz
• 10 Oddział Ochrony Pogranicza – Gliwice
• 11 Oddział Ochrony Pogranicza – Kłodzko

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz; Powstanie Wojsk Ochrony Pogranicza (w pięćdziesiątą rocznicę powstania), w: Problemy Ochrony Granic. Biuletyn nr 15 (2001).