Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika

Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika

Операция «Ы» и другие приключения Шурика

Gatunek	komedia slapstickowa
Rok produkcji	1965
Data premiery	16 sierpnia 1965
Kraj produkcji	ZSRR
Język	rosyjski
Czas trwania	96 min
Reżyseria	Leonid Gajdaj
Scenariusz	Moris Słobodskoj Leonid Gajdaj Jakow Kostiukowski
Główne role	Aleksandr Diemjanienko Natalja Sielezniowa Jurij Nikulin
Muzyka	Aleksandr Zacepin
Zdjęcia	Konstantin Browin
Scenografia	Artur Berger
Montaż	Walentina Jankowska
Produkcja	Goskino
Dystrybucja	Mosfilm

Operacja „Y”, czyli przypadki Szurika (tyt. oryg. Операция «Ы» и другие приключения Шурика, Operacija "Y" i drugije prikliuczenija Szurika) – radziecka komedia slapstickowa z 1965 roku, w reżyserii Leonida Gajdaja.

Film składa się z trzech samodzielnych opowieści, których głównym bohaterem jest student Szurik. Akcja filmu rozgrywa się w Moskwie i Zareczensku. Film Operacja "Y", czyli przypadki Szurika był najczęściej oglądanym w ZSRR filmem w 1965 roku^[1].

W opowieści „Pomocnik” (Напарник) Szurik w miejskim autobusie wdaje się w awanturę z chuliganem Fiedią, który nie chce ustąpić miejsca ciężarnej kobiecie. Fiedia zostaje ukarany przez milicję na karę 15 dób aresztu administracyjnego; aresztanci codziennie są kierowani na roboty przymusowe. Fiedia trafia na budowę, gdzie kierownik przydziela go do pomocy Szurikowi, który tam dorabia. W czasie przerwy obiadowej dochodzi do konfliktu między Szurikiem a Fiedią, który zaczyna pogoń za Szurikiem po budowie. Sprytniejszy Szurik ośmiesza ciężkiego i niezdarnego Fiedię, używając do jego obezwładnienia dostępnych na budowie materiałów; na końcu Szurik chłoszcze rózgami Fiedię. Następnego dnia Fiedia wyraża gotowość do każdej ciężkiej i brudnej pracy, byle tylko nie trafić z powrotem na budowę. Fiedia mdleje, kiedy dowiaduje się, że ma przed sobą jeszcze 14 dni pracy z Szurikiem.

Akcja opowieści „Obsesja” (Наваждение, dosłownie „Ułuda”) rozgrywa się w Moskwie, w czasie letniej sesji egzaminacyjnej. Szurik desperacko poszukuje notatek z egzaminów i dostrzega je u jadącej wraz z koleżanką tramwajem studentki Lidy. Oboje są całkowicie zaaferowani czytaniem notatek. Lida, przekonana, że towarzyszy jej koleżanka, przychodzi wraz z Szurikiem do swojego mieszkania, gdzie uczą się, jedzą i przygotowują do egzaminu, nadal się nie zauważając. Po zdaniu egzaminów Szurik poznaję Lidę poprzez swojego kolegę. Zachwycony dziewczyną udaje się razem z nią do mieszkania, które wydaje mu się dziwnie znajome, co Lida i Szurik próbują wytłumaczyć zdolnościami telepatycznymi.

W opowieści „Operacja Y” (Операция „Ы“) dyrektor magazynu chce ukryć swoje malwersacje i wynajmuje trzech opryszków (Kiep, Tchórz, Bywalec), aby dokonali włamania i wyrządzili jak najwięcej zniszczeń w magazynie by upozorować kradzież brakujących towarów. Mają jeszcze za zadanie obezwładnić starą strażniczkę, pilnującą magazynu. Jednak w tym dniu strażniczka, która wynajmuje pokój Szurikowi, prosi go, aby ją zastąpił. Rabusiom nie udaje się uśpić Szurika chusteczką nasączoną chloroformem i dochodzi do walki między Szurikiem a trzema napastnikami, przy użyciu dostępnych przedmiotów, w tym instrumentów muzycznych. Po pokonaniu rabusiów Szurik przypadkiem korzysta z chusteczki z chloroformem. Przybyła na miejsce strażniczka zastaje rabusiów śpiących razem z Szurikiem.

Jedna z części filmu pt. Obsesja (Наваждение), jako dzieło samodzielne, została wyróżniona w 1965 na Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie nagrodą Srebrnego Smoka Wawelskiego^[2] za wysoki poziom pracy reżysera i aktorów, którzy w komediowej formie ukazują fragment z życia współczesnej studenckiej młodzieży^[3].

• Aleksandr Diemjanienko – Szurik
• Aleksiej Smirnow – Fiedia (część „Pomocnik”)
  • nabywca na bazarze (część „Operacja Y”)
• Władimir Basow – milicjant (część „Pomocnik”)
• Emmanuil Gieller – pasażer (część „Pomocnik”)
• Rina Zielona – sąsiadka Szurika w autobusie (część „Pomocnik”)
• Wiktor Uralski – robotnik na budowie (część „Pomocnik”)
• Michaił Pugowkin – dyrektor budowy (część „Pomocnik”)
• Walentina Bierezucka – dziewczyna w ciąży (część „Pomocnik”)
• Natalja Sielezniowa – Lida (część „Obsesja”)
• Swietłana Agiejewa – babcia-świadek (część „Pomocnik”)
• Władimir Rautbart – profesor (część „Obsesja”)
• Wiktor Pawłow – Dub (część „Obsesja”)
• Walerij Nosik – student (część „Obsesja”)
• Gieorgij Gieorgiu – sąsiad z obwiązaną szyją (część „Obsesja”)
• Jurij Nikulin – Kiep (część „Operacja Y”)
• Gieorgij Wicyn – Tchórz (część „Operacja Y”)
• Jewgienij Morgunow – Bywalec (część „Operacja Y”)
• Tatiana Gradowa – strażniczka (część „Operacja Y”)
• Władimir Władisławski – dyrektor bazy (część „Operacja Y”)

• Kazimierz Nowacki (red.), Z filmem radzieckim na ty, Kraków 1972, s. 124.
• Operacja "Y", czyli przypadki Szurika w bazie IMDb (ang.)
• Operacja "Y", czyli przypadki Szurika w bazie Filmweb