PIT-37

PIT-37 – rodzaj uproszczonego formularza deklaracji podatkowej ustalany przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w rozporządzeniu wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 45b pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych^[1] przeznaczonego dla podatników nieprowadzących działalności gospodarczej oraz spełniających dodatkowe kryteria wskazane w treści formularza^[2]. Może być użyty do złożenia rocznego zeznania, które podatnik jest zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym^[3].

Art. 45b ustawy o PIT zawierający upoważnienie dla ministra właściwego do spraw publicznych do ustalenia w drodze rozporządzenia m.in. wzorów formularzy rocznych zeznań podatkowych został dodany ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw^[4]. Po raz pierwszy wzór formularza PIT-37 określony został w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 września 2001 r. w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznania podatkowego obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych^[5]. Niektóre elementy formularza zostały usunięte w późniejszych wersjach, przykładowo zawarty w formularzu oddzielny wniosek o wspólne opodatkowanie małżonków lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci z koniecznością złożenia odrębnego podpisu pod nim. Obecnie wyboru tego dokonuje się wyłącznie poprzez zaznaczenie właściwego pola na formularzu^[2]. Podstawowa struktura formularza pozostaje jednak bardzo podobna do obecnej.

PIT-37 może zostać użyty do złożenia rocznego zeznania podatkowego przez podatników zobowiązanych do złożenia rocznego zeznania podatkowego, którzy w roku podatkowym:

• uzyskiwali przychody ze źródeł położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlegające opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej wyłącznie za pośrednictwem płatników lub innych podmiotów obowiązanych do sporządzenia imiennej informacji o wysokości tych przychodów, w szczególności z:
  • umów o pracę, umów o pracę nakładczą, spółdzielczych umów o pracę lub stosunku służbowego;
  • emerytur i rent krajowych;
  • zasiłków przedemerytalnych;
  • należności z tytułu członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną;
  • przychodów z działalności wykonywanej osobiście (m.in. z umów zlecenia, kontraktów menedżerskich, zasiadania w radach nadzorczych, pełnienia obowiązków społecznych, działalności sportowej),
  • przychodów z praw autorskich i innych praw majątkowych;
  • zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego;
  • stypendiów.
• nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej oraz działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej;
• nie są obowiązani doliczać do uzyskanych dochodów dochodów małoletnich dzieci;
• nie obniżają dochodów o straty z lat ubiegłych;
• nie odliczają tzw. minimalnego podatku dochodowego.

Jeżeli podatnik nie spełnia któregokolwiek z przedstawionych powyżej wymogów do złożenia rocznego zeznania podatkowego musi wykorzystać inny formularz. Jest to co do zasady formularz PIT-36 przeznaczony, który jest zasadniczym formularzem dla podatku dochodowego od osób fizycznych i ma szerszy zakres od PIT-37^[6]. Obydwa formularze stanowią pełnoprawne zeznanie roczne, a więc nie składa się ich równocześnie, a PIT-37 nie posiada pól, które nie występują w formularzu PIT-36.

Kwoty przedstawione w formularzu w zakresie przychodów oraz pobranych zaliczek powinny odpowiadać sumie kwot zawartych w formularzach przekazanych do urzędu skarbowego przez płatników, przede wszystkim PIT-11.

Uzyskanie przez podatnika w danym roku podatkowym dochodów poniżej aktualnej kwoty wolnej od podatku lub z innego powodu zwolnionych z opodatkowania nie zwalnia go co do zasady z obowiązku złożenia rocznego zeznania, bowiem osoba taka pozostaje podatnikiem ze względu na fakt osiągania przychodów z określonych źródeł^[7], a brak jest szczególnego przepisu ustawy o PIT, który zwalniałby takie osoby z obowiązku składania zeznania.

Formularz PIT-37 nie obejmuje przychodów z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych, udziałów w spółkach i spółdzielniach, objęcia udziałów (akcji) w spółkach albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część oraz przychodów lub kosztów z tytułu odpłatnego zbycia walut wirtualnych (kryptowalut), które rozliczane są przy użyciu formularza PIT-38^[8] oraz innych rodzajów przychodów objętych szczególnymi formularzami.

Z dniem 15 lutego roku następującego po roku podatkowym organ podatkowy udostępnia podatnikowi, z wyłączeniem podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą czy podatnika będącego przedsiębiorstwem w spadku, za pośrednictwem portalu podatkowego zeznanie, uwzględniając w nim dane będące w posiadaniu Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, w tym dane pochodzące z informacji przekazany przez płatników, w szczególności przy użyciu formularza PIT-11 oraz dane o wpłaconych w trakcie roku podatkowego zaliczkach^[9]. Obecnie obowiązek ten realizowany jest poprzez udostępnienie zeznania w ramach usługi Twój e-PIT^[10]. W usłudze tej nie wypełnia się samego formularza, a korzysta ze specjalnego kreatora zawierającego pola odpowiadające danym, które znajdują się w formularzu PIT-37. Po wypełnieniu całości deklaracji na jej podstawie system przygotowuje wizualizację formularza PIT-37. Do właściwego urzędu skarbowego przesyłane są jednak wyłącznie dane elektroniczne.

Jeżeli podatnik ręcznie zaakceptuje przygotowane zeznanie, ewentualnie z wprowadzeniem w nim zmian, jest to równoznaczne ze złożeniem rocznego zeznania podatkowego w dniu akceptacji. Dokonanie zmian w już złożonym zeznaniu oznacza złożenie korekty zeznania.

Dodatkowo, jeżeli podatnik przed upływem terminu przed upływem terminu wyznaczonego na złożenie rocznego zeznania podatkowego nie podejmie w odniesieniu do przygotowanego zeznania żadnej czynności oraz nie złoży zeznania w innej formie, przygotowane zeznanie akceptowane jest automatycznie.

Automatyczna akceptacja nie dotyczy osób, które uzyskały dochody niewykazane w informacjach składanych przez płatników. W takim przypadku oraz w przypadku ręcznego odrzucenia przygotowanego zeznania podatkowego niezbędne jest złożenie zeznania w innej formie przed upływem przewidzianego terminu^[9].

Podatnicy, którzy odrzucili zeznanie podatkowe przygotowane automatycznie lub nie otrzymali takowego, wciąż mogą skorzystać z usługi Twój e-PIT w celu złożenia zeznania. Wymagane jest jednak wtedy ręczne wypełnienie danych.

PIT-37 można złożyć także przy użyciu interaktywnego PDF dostępnego na portalu podatkowym. W takim przypadku wszelkie niezbędne obliczenia dokonywane są automatycznie po wpisaniu przez podatnika odpowiednich danych, a następnie elektroniczną wysyłkę formularza. Załączniki do formularza dodawane są automatycznie po zaznaczeniu odpowiedniego pola na formularzu. Deklaracja w tej formie może być jednak podpisana wyłącznie kwalifikowanym podpisem elektronicznym i nie jest możliwe podpisanie jej profilem zaufanym. Dodatkowo wysyłka musi nastąpić za pośrednictwem odpowiedniej wtyczki do przesyłania e-Deklaracji, nie może natomiast zostać dokonana za pośrednictwem platformy ePUAP, poczty elektronicznej czy innych sposobów^[11].

Dla osób, które nie chcą lub nie mogą złożyć PIT-37 w formie elektronicznej przewidziano również formularze papierowe do samodzielnego wydruku oraz wypełnienia^[12]. W takim przypadku formularz należy przed upływem terminu należy złożyć bezpośrednio we właściwym urzędzie skarbowym, nadać w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego lub złożyć w polskim urzędzie konsularnym. Pewne kategorie osób mogła również złożyć deklarację w następujący sposób:

• żołnierz w dowództwie jednostki wojskowej;
• członek załogi statku morskiego u kapitana statku;
• osoba pozbawiona wolności w administracji zakładu karnego;
• osoba aresztowana w administracji zakładu śledczego.

Złożenie deklaracji w inny sposób nie ma znaczenia pod kątem obliczania terminu i deklarację uważa się za złożoną dopiero w momencie jej wpływu do właściwego urzędu skarbowego^[13].

Polskie prawo podatkowe przewiduje możliwość odliczenia ulg podatkowych przy podatku dochodowym od osób fizycznych. W tym zakresie wyróżnia się odliczenia od podatku oraz od dochodu. Dla podatnika bardziej korzystne jest odliczenie od podatku, bowiem pomniejsza ono kwotę podatku do zapłacenia, a nie wyłącznie dochodu, jednak ich katalog jest znacznie węższy niż odliczeń od dochodu.

Jeżeli deklaracja PIT-37 nie zostanie złożona w terminie w związku z uchylaniem się podatnika od opodatkowania i w wyniku tego podatek zostanie narażony na uszczuplenie podatnik podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie^[26]. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości (nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu^[27] - 560 tysięcy złotych w 2021 r.^[28]) podatnik podlega karze grzywny wyłącznie do 720 stawek dziennych^[29], a jeżeli kwota ta nie przekracza ustawowego progu (pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu^[30] - 14 tysięcy w 2021 r.^[28]) podatnik podlega wyłącznie karze grzywny za wykroczenie skarbowe^[31].

Najniższa ilość stawek dziennych grzywny wynosi 10. Przy ustalaniu wysokości stawki dziennej grzywny za przestępstwo skarbowe sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna grzywny nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności^[32] - od 94 do 1 120 tysięcy złotych w 2021 r.^[28] Całkowitą kwotę grzywny oblicza się mnożąc ilość stawek dziennych przez wysokość jednej stawki dziennej - przykładowo kara grzywny w wymiarze 10 stawek dziennych przy stawce dziennej w wysokości 100 złotych wynosi łącznie 1000 złotych.

Kara pozbawienia wolności za przestępstwo skarbowe trwa najkrócej 5 dni i najdłużej 5 lat, a wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach^[33].

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe może wynosić od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia^[34] - od 280 do 56 tysięcy złotych w 2021^[28]

Podatnicy, aby uniknąć kary za spóźnienie, mają możliwość odwołania się do instytucji czynnego żalu. Będzie ona skuteczna tylko wtedy, jeżeli podatnik nie został już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym oraz jeśli nie jest w trakcie postępowania kontrolnego. Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego podatnik powinien złożyć do naczelnika urzędu skarbowego osobiście lub wysłać za pośrednictwem poczty. Dodatkowo, jest zobowiązany do uiszczenia wymaganej należności^[35].

Jeżeli zeznanie zostało złożone, ale w wymaganym terminie nie została wpłacona wynikająca z niego kwota podatku lub wpłacono ją w niepełnej wysokości na podstawie art. 3a § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji^[36] samo zeznanie stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego (tytuł egzekucyjny). Nie jest więc konieczne wydawanie w tym zakresie odrębnej decyzji ustalającej wymiar podatku.

Przed wszczęciem egzekucji administracyjnej konieczne jest jeszcze przesłanie przez wierzyciela pisemnego upomnienia zawierającego wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Upomnienie zawiera pouczenie zobowiązanego, że w przypadku niewykonania w całości obowiązku w terminie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia zobowiązany ma obowiązek zawiadomienia wierzyciela, a po doręczeniu zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego – również organu egzekucyjnego, o zmianie adresu jego miejsca zamieszkania lub siedziby. Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego^[37] i wynoszą obecnie 16 złotych^[38].