|
Pałac Staszica w Warszawie
  Pałac Staszica[a], właśc. pałac Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[1] – pałac w Warszawie, znajdujący się u zbiegu ulic Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat w dzielnicy Śródmieście. Klasycystyczny budynek został wzniesiony w latach 1820–1823 z inicjatywy Stanisława Staszica według projektu Antonia Corazziego dla Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Został przebudowany w latach 1892–1893, rewaloryzowany w latach 1924–1926 według projektu Mariana Lalewicza, zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1947–1950 według projektu Piotra Biegańskiego. Siedziba m.in. Polskiej Akademii Nauk i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. HistoriaPałac został zbudowany w latach 1820–1823 w stylu klasycystycznym według projektu Antonia Corazziego dla Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Powstał w miejscu zburzonego do marca 1819 kościoła dominikanów obserwantów[2]. 11 maja 1830 ówczesny prezes Towarzystwa Julian Ursyn Niemcewicz odsłonił przed wejściem do pałacu pomnik Mikołaja Kopernika dłuta Bertela Thorvaldsena. Po rozwiązaniu Towarzystwa, na skutek powstania listopadowego, w gmachu mieściła się do 1862 Dyrekcja Loterii. W latach 1857–1862 działała Akademia Medyko-Chirurgiczna. Później w murach pałacu znalazło się I Gimnazjum Męskie wraz z internatem. Było ono przeznaczone dla osób wyznania prawosławnego[3]. W 1890 zdecydowano umieścić w pałacu także cerkiew św. Tatiany Rzymianki. Budynek został przebudowany w latach 1892–1895 przez architekta rosyjskiego Władimira Pokrowskiego w stylu bizantyjsko-rosyjskim[4], w nawiązaniu do rzekomej „rosyjskiej przeszłości” tego miejsca – Kaplicy Moskiewskiej[5]. Elewację pokryto majolikową cegłą, z której wykonano szereg starannie rzeźbionych elementów. Na budynku umieszczono pozłacaną cebulastą kopułę, a w czterech rogach dachu – wieżyczki zakończone szpiczastymi hełmami[6]. 22 sierpnia 1897 przebudowany gmach odwiedził car Mikołaj II z żoną Aleksandrą. W październiku tego samego roku przystąpiono do budowy dzwonnicy, na której zawieszono 10 dzwonów[7]. Po zajęciu w 1915 Warszawy przez wojska niemieckie, w pałacu umieszczono Deutsches Soldatenheim, klub dla żołnierzy i oficerów niemieckich[8]. W latach 1924–1926 na podstawie projektu Mariana Lalewicza budowli przywrócono klasycystyczny wygląd[9]. W 1918 pałac stał się siedzibą Towarzystwa Naukowego Warszawskiego[10], a w 1919 tymczasową siedzibą Państwowego Instytutu Geologicznego[11]. W okresie międzywojennym pałac był także siedzibą:
Pałac został uszkodzony w czasie nalotów Luftwaffe we wrześniu 1939[13][14]. W czasie powstania warszawskiego, 9 sierpnia 1944, budynek został obsadzony przez żołnierzy 2 kompanii VIII zgrupowania wchodzącego w skład zgrupowania „Krybar” i utrzymany przez Polaków do upadku Powiśla[15]. Po wojnie zniszczenia budynku oszacowano na ok. 60%[16]. Pałac został odbudowany w latach 1946–1950 pod kierunkiem Piotra Biegańskiego. Gmach został rozbudowany w kierunku południowym i uzyskał nową fasadę od strony przedłużonej ul. Świętokrzyskiej[17]. Architekt zmienił również kształt kopuły, a od strony dziedzińca stworzył kopię fasady zaprojektowanej przez Antonia Corazziego kamienicy Mikulskiego, której odbudowy nie przewidywano[17]. Odbudowany Pałac Staszica został przekazany do dyspozycji Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a później – po jego likwidacji – Polskiej Akademii Nauk. Pałac stanowi siedzibę kilku instytutów I Wydziału Akademii oraz archiwum, a od 1981 również reaktywowanego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Galeria
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
