|
Paul Valéry
Paul Ambroise Valéry (ur. 30 października 1871 w Sète nad Morzem Śródziemnym, zm. 20 lipca 1945 w Paryżu) – francuski poeta, eseista i prozaik. ŻycieOjciec poety, Barthélemy Valéry, był Korsykaninem, matka, Fanny Grassi, pochodziła ze starej rodziny genueńskiej (była córką włoskiego konsula Giulia Grassi'ego). Wczesną młodość spędził w Montpellier, gdzie w latach 1884–1888 uczył się w liceum, a następnie studiował prawo na miejscowym uniwersytecie. W 1890 poznał Stéphane’a Mallarmé, którego uważał za swojego mistrza, oraz André Gide’a, z którym przyjaźnił się do końca życia. W 1894 przeniósł się do Paryża, gdzie podjął pracę redaktora w Ministerstwie Wojny. W tym czasie poznał pisarza i krytyka Paula Léautauda. Od 1900 do 1922 pełnił funkcję sekretarza sparaliżowanego Édouarda Lebeya, ówczesnego administratora agencji prasowej Havas. W 1900 Valéry poślubił Jeannie Gobillard (1877–1970), z którą miał troje dzieci (Claude, Agathe i François). Mieszkali przy rue de Villejust. W 1925 został członkiem Akademii Francuskiej. W latach 1924–1934 był prezesem francuskiego PEN Clubu. W 1931 został komandorem Legii Honorowej. W 1937 objął katedrę poetyki w Collège de France, którą prowadził aż do śmierci. W 1932 poeta, który wielokrotnie gościł w Polsce z odczytami, uhonorowany został komandorią Orderu Odrodzenia Polski. Kiedy Valéry umarł, generał Charles de Gaulle zarządził uroczysty pogrzeb na koszt państwa. Zgodnie ze swym życzeniem, Paul Valéry spoczął w Sète, na tzw. cmentarzu morskim. TwórczośćDebiutował w 1889 wierszem Le rêve w marsylskim periodyku „Petite Revue Maritime”. W 1892, w wieku dwudziestu jeden lat, zarzucił twórczość poetycką i zwrócił się ku filozofii i matematyce oraz muzyce i malarstwu. W 1895 opublikował esej Wstęp do metody Leonarda da Vinci. Do poezji wrócił po dwudziestu latach, w 1917, wydając słynny poemat Młoda Parka. W 1920 opublikował swój dorobek poetycki z lat 1890–1900 jako Album wierszy dawnych. W wydanym w 1922 tomie Charmes znalazł się jeden z najgłośniejszych jego wierszy – Cmentarz morski. Utwór ten stanowi rodzaj poetyckiej medytacji rozpiętej między życiem i śmiercią, bytem i nicością. Sam autor przyznawał, że bliskość morza, wędrującego po nim światła, ruchu fal, usposabia nas do szczególnie głębokiej, ponadindywidualnej refleksji. Oprócz poezji publikował utwory eseistyczne, poematy sceniczne (monodramy) Amfion (1931) i Semiramida (1934), do których muzykę skomponował Arthur Honegger, oraz dramaty Mój Faust (1941) i Anioł (1947). Od 1894 aż do śmierci prowadził dzienniki, które jako faksymile ukazywały się w latach 1957–1961. Tworzył pod wpływem klasycyzmu, parnasizmu i symbolizmu. Uprawiał poezję hermetyczną, intelektualną, skondensowaną i wysublimowaną – poddaną klasycznym rygorom formalnym, wyrażającą refleksje nad istotą bytu oraz funkcjonowaniem umysłu. Odrzucał idee surrealizmu i kubizmu w malarstwie i literaturze. Nie akceptował powieści jako gatunku, odmawiając jej walorów estetycznych (wyjątek czynił dla powieści Na wspak Huysmansa). Wiersz nazwał "świętem intelektu". Dzieła Valéry'ego tłumaczyli: Jan Lechoń, Anna Ludwika Czerny, Donata Eska, Joanna Guze, Jarosław Iwaszkiewicz, Mieczysław Jastrun, Czesław Jastrzębiec-Kozłowski, Roman Kołoniecki, Jan Mieczysławski, Aleksandra Olędzka-Frybesowa, Julian Rogoziński, Artur Sandauer, Leopold Staff. W języku polskim ukazały się poświęcone pisarzowi publikacje:
Wybrane dzieła
Wydania polskie
Definicja poezji według Paula Valéry
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba):
|
||||||||||||||||
