Pinus strobiformis

Pinus strobiformis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	P. strobiformis
	Nazwa systematyczna
	Pinus strobiformis Engelm.; F. A. Wislizenus, Mem. tour N. Mexico 102. 1848
Synonimy
	Pinus ayacahuite var. brachyptera G.R. Shaw; P. ayacahuite var. reflexa (Engelm.) Voss; P. ayacahuite var. strobiformis (Engelm.) Lemmon;
	Pinus ayacahuite var. brachyptera G.R. Shaw; P. ayacahuite var. reflexa (Engelm.) Voss; P. ayacahuite var. strobiformis (Engelm.) Lemmon;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pinus strobiformis Engelm. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w Meksyku (Coahuila, Nuevo León, Sonora, Chihuahua, Sinaloa, Durango) oraz USA (Arizona, Nowy Meksyk, Teksas).

Morfologia

Pokrój: Korona drzewa stożkowata, z czasem zaokrąglona, do nieregularnej.
Pień: Prosty, dorasta do 15–24(30) m wysokości i 50–90 cm średnicy. Kora gładka i srebrzysto-szara u młodych drzew, z wiekiem staje się chropawa, szaro-brązowa, spękana, podzielona na prostokątne płaty.
Liście: Szpilki zebrane po 5 na krótkopędach, długości 4–10 cm i szerokości 0,6–1 mm1, proste, lekko skręcone, giętkie, ciemnozielone do niebiesko-zielonych.
Szyszki: Szyszki męskie cylindryczne, blado żółto-brązowe, o długości ok. 6–10 mm. Szyszki żeńskie zwisające, symetryczne, dojrzałe o długości 15–25 cm, kremowobrązowe do jasnożółto-brązowych. Nasiona czerwono-brązowe o długości 10–13 mm, bez skrzydełek.

Biologia i ekologia

Kanały żywiczne 2–4 w liściu. Igły pozostają na drzewie 3–5 lat. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat, uwalniają nasiona i opadają wkrótce potem.

Liczba chromosomów: 2n=24.

Występuje na wysokościach 1900–3000 m n.p.m. Rośnie na suchych, kamienistych zboczach wysokich gór lub w mieszanych lasach iglastych. Towarzyszą jej m.in. P. hartwegii i P. culminicola.

Nasiona rozsiewane są przez ptaki, głównie przez modrosójkę czarnogłową (Cyanocitta stelleri) i orzechówkę popielatą (Nucifraga columbiana).

Systematyka i zmienność

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[5]:

podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
  - podsekcja Strobus
    - gatunek P. strobiformis

Gatunek traktowany był jako odmiana sosny meksykańskiej (Pinus ayacahuite): P. ayacahuite Ehrenberg var. brachyptera G.R. Shaw, P. ayacahuite var. reflexa (Engelm.) Voss, P. ayacahuite var. strobiformis (Engelm.) Lemmon.

Pinus strobiformis jest blisko spokrewniona z sosną giętką (P. flexilis) i tworzy z nią naturalne mieszańce, m.in. P. flexilis var. reflexa. Odmiana ta zawiera więcej genów P. strobiformis niż P. flexilis i dalsze krzyżowanie się z P. strobiformis wzmocni tylko powiązania genetyczne między tymi taksonami. W 2008 r. Michael Frankis opisał nowy gatunek sosny Pinus stylesii Frankis ex Businský, rosnący w górach Meksyku (Cerro Potosí i okoliczne tereny górzyste). Gatunek ten jest prawdopodobnie także mieszańcem P. strobiformis i P. flexilis i jako taki traktowany jest jako synonim odmiany P. flexilis var. reflexa^[6].

Zagrożenia

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka^[4].

Zastosowanie

Nasiona stanowiły źródło pożywienia dla rdzennych Amerykanów.

Surowiec drzewny wykorzystywany jest w Meksyku do produkcji mebli, drzwi i ram okiennych.

Choroby i szkodniki

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa – choroba wywoływana przez grzyb Cronartium ribicola, przypadkowo zawieziona do Ameryki Północnej z Europy.
Arceuthobium cyanocarpum – roślina pasożytnicza (pasożyt pędowy), której głównym gospodarzem jest Pinus strobiformis^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b A.A. Farjon A.A., Pinus strobiformis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-05] (ang.).
↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).
↑ Christopher J. Earle: Pinus strobiformis. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).
↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-08-05].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] A.A. Farjon A.A., Pinus strobiformis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-05] (ang.).

[Gymn-5] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).

[Gymn2-6] Christopher J. Earle: Pinus strobiformis. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).

[AH_Hawksworth1996-7] F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-08-05].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]