Podhalanka zmiennobarwna[1] (Oreina speciosissima) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Chrysomelinae.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Chrysomela speciosissima. Obejmuje 9 podgatunków[2]:
- Oreina speciosissima binaghii Daccordi & Ruffo, 1976
- Oreina speciosissima convergens (Suffrian, 1851)
- Oreina speciosissima drenskii Gruev, 1974
- Oreina speciosissima fuscoaenea (Schummel, 1843)
- Oreina speciosissima juncorum (Suffrian, 1851)
- Oreina speciosissima priela Bechyne, 1958
- Oreina speciosissima solarii Daccordi & Ruffo, 1976
- Oreina speciosissima speciosissima (Scopoli, 1763)
- Oreina speciosissima troglodytes (Kiesenwetter, 1861)
Morfologia
Chrząszcz o wydłużonym, nieco przypłaszczonym ciele długości od 6 do 9 mm. Wierzch ciała ubarwiony bywa czerwono, purpurowo, złoto, miedziano, zielono, niebiesko, granatowo lub czarnofioletowo, przy czym pokrywy często mają pośrodku parę rozmytych smug w odcieniu fioletowoniebieskim, błękitnym lub zielonym. Czułki są jednolicie czarne, ich człony pierwszy i drugi są metalicznie błyszczące. Głaszczki szczękowe cechują się wierzchołkowym członem znacznie węższym od przedostatniego, zwężającym się wyraźnie ku szczytowi. Przedplecze jest najszersze w pobliżu środka, w zarysie z niewykrojonymi tylnymi odcinkami krawędzi bocznych. Boczne brzegi przedplecza są słabiej zgrubiałe niż podhalanki okazałej, ale mocniej niż u O. virgulata. Odwłok ma pierwszy sternit nie dłuższy niż zapiersie. Genitalia samca odznaczają się prąciem o przedniej krawędzi przedłużonej w trójkątny wyrostek z zaokrąglonym szczytem[3].
Ekologia i występowanie
Owad górski[4]. Zasiedla hale, połoniny, ziołorośla i skraje lasów. Aktywny jest od maja do lipca[1]. Zarówno osobniki dorosłe jak i larwy są fitofagami, żerującymi na przedstawicielach astrowatych, w tym na miłośnie górskiej i starcu gajowym[4][3].
Gatunek palearktyczny, europejski[2]. Podgatunek nominatywny znany jest z Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii i Macedonii Północnej[5]. O. s. convergens podawana jest z Hiszpanii, Andory i Francji[6]. O. s. binaghii występuje we Francji i Włoszech[7]. O. s. troglodytes notowana jest z Francji, Szwajcarii i Włoch[8]. O. s. priela jest endemitem Hiszpanii[9], O. s. solari Włoch[10], a O. s. drenskii Bułgarii[11]. O. s. juncorum zamieszkuje Ukrainę i Rumunię[12]. O. s. fuscoaenea znana jest z Niemiec, Austrii, Polski, Czech, Słowacji i Węgier[13]. W Polsce podawana jest z Sudetów Zachodnich, Środkowych i Wschodnich, Tatr, Pienin, Beskidu Sądeckiego i Bieszczadów[14][3].
Przypisy
- ↑ a b Oreina speciosissima – Podhalanka zmiennobarwna. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ a b Oreina (Chrysochloa) speciosissima (Scopoli, 1763). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ a b c Andrzej Warchałowski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 94b Stonkowate — Chrysomelidae. Podrodziny: Chrysomelinae i Galerucinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1973. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1979. brak numeru strony
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. speciosissima (Scopoli, 1763). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. convergens (Suffrian, 1851). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. binaghii Daccordi & Ruffo, 1976. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. troglodytes (Kiesenwetter, 1861). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. priela Bechyne, 1958. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. solarii Daccordi & Ruffo, 1976. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. drenskii Gruev, 1974. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. juncorum (Suffrian, 1851). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ Oreina (Chrysochloa) speciosissima subsp. fuscoaenea (Schummel, 1843). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
- ↑ subspecies: Oreina (Chrysochloa) speciosissima fuscoaenea Th.E. Schummel, 1844. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-06].
Identyfikatory zewnętrzne (
takson):
