|
Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus”
Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus” sp. z o.o. – przedsiębiorstwo, które zajmowało się produkcją obuwia w latach 1945–2004. Był to drugi największy pracodawca w Prudniku. W latach świetności zakładów pracowało w nich ponad 1700 osób. HistoriaObuwnictwo w Prudniku przed II wojną światowąPierwsze zmechanizowane zakłady produkujące buty w Prudniku zostały założone w latach 1857 i 1861 przez Johanna Hanela i Josepha Bösela. Do końca XIX wieku powstało w mieście jeszcze siedem fabryk obuwia[1], a Prudnik był obok Pirmasens i Borne czołowym ośrodkiem produkcji obuwia w Niemczech[2]. Nie doszło do lokalnej koncentracji zakładów obuwia. W 1895 prudnickie przemysł i rzemiosło obuwnicze zatrudniały ponad 2700 osób[1]. Miejscowy przemysł obuwniczy podupadł na początku XX wieku[3]. Polska Ludowa (1945–1989)Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu Prudnika przez administrację polską, w 1945 miejscowe zakłady obuwnicze zostały połączone w jedno przedsiębiorstwo z trzema wytwórniami, 19 lipca 1945 podporządkowane Bytomskiemu Zjednoczeniu Przemysłu Skórzanego[3]. Przyjęło nazwę Państwowe Zjednoczone Fabryki Obuwia, a jego dyrektorem został Makowski. Do produkcji przystąpiono we wrześniu 1945. Według wydania gazety „Głos Prądnika” z 1946, znajdująca się przy ul. Traugutta 12 wytwórnia nr 3, zatrudniająca 29 Polaków i 1 Niemca[4], produkowała 50 par obuwia dziennie. Rozdzielano je m.in. między dzieci uczęszczające do placówek szkolnych na terenie powiatu prudnickiego[5]. .jpg) W 1949 cała produkcja została przeniesiona do zakładu przy ul. Batorego 12[4]. Była to tzw. „dzielnica przemysłowo-składowa”, usytuowana na południowy wschód od centrum miasta, nad rzeką Prudnik[6]. W budynku przy ul. Batorego 12a istniało zakładowe przedszkole i żłobek przeznaczone dla dzieci pracowników fabryki[7]. Od 1952 fabryka stanowiła odrębną jednostkę pod nazwą Prudnickie Zakłady Obuwia[3]. W latach 1950–1953 przy fabryce działał klub sportowy Zjednoczenie Prudnik z sekcją piłki nożnej. Ostatecznie doszło do fuzji Zjednoczenia z Pogonią Prudnik[8]. W latach 1953–1957 zakład powiększył się o murowane i drewniane magazyny, portiernię i łaźnię. W 1957 zatrudniał 319 pracowników[3]. 20 lipca 1964 w zakładzie zawiązało się Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „Obuwnik”, uprawiające m.in. łucznictwo i grę w tenisa[9]. W 1970 zostało przekształcone w Zakładowy Klub Sportowy[10]. Sekcja łucznicza klubu istnieje do czasów współczesnych jako KS Obuwnik Prudnik. Z inicjatywy kierownictwa zakładu utworzono tor łuczniczy na terenie zasypanego Stawu Dolnomłyńskiego przy ul. Łuczniczej. Zbudowano wówczas również hotel dla pracowników[11]. .jpg) Zakład został włączony do Śląskich Zakładów Przemysłu Skórzanego „Otmęt” w Krapkowicach[4]. W 1974 w fabryce pracowało 1740 osób[3], co czyniło ją drugim po Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” największym pracodawcą w mieście[4]. 13 grudnia 1981 sztandar „Solidarności” z Zakładów Obuwniczych „Primus” uczestniczył w uroczystości poświęcenia sztandaru Komisji Zakładowej NSZZ „S” ZPB „Frotex” i tablicy upamiętniającej stoczniowców zabitych w grudniu 1970[12]. III Rzeczpospolita (1989–2004).jpg) Przemiany ustrojowe zapoczątkowane w latach 1989–1990 wpłynęły negatywnie na funkcjonowanie zakładu[4]. W połowie lat 90. XX wieku zatrudniał 650 osób. Konsekwencją konkurencji z tanimi produktami importowanymi z Azji były narastające długi oraz spadek produkcji w „Primusie”[13]. Zakład został podtopiony podczas powodzi tysiąclecia w lipcu 1997[14]. Na bazie należącego do Skarbu Państwa zakładu obuwniczego „Primus” gmina Prudnik utworzyła w sierpniu 2002 spółkę Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus”. Jej pierwszym szefem został Grzegorz Świeży. Zakład nadal borykał się z problemami finansowymi. 27 stycznia 2004 prezes Maciej Markowski złożył do Sądu Gospodarczego w Opolu wniosek o upadłość PZO „Primus”, a następnego dnia zrezygnował ze stanowiska prezesa. 23 lutego 2004 pracownicy zakładu rozpoczęli strajk ostrzegawczy, domagając się zaległych wypłat[15]. Długi obu spółek obuwniczych wyniosły blisko 8 milionów zł[16]. Po likwidacji (od 2004) Decyzja o upadłości „Primusa” zapadła w kwietniu 2004. Fabrykę z 24 pracownikami przejął syndyk masy upadłościowej. Dokumenty finansowe firmy zabezpieczyli funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Prudniku[13], która wszczęła śledztwo w sprawie niegospodarności w zakładzie[17].  Budynki „Primusa” dzierżawiły firmy Temar i Demon. Podmioty gospodarcze na terenie po „Primusie” zajmowały się produkcją obuwia i mebli. Funkcjonował też warsztat mechaniczny. Proces likwidacji PZO „Primus” zakończył się w 2007[18]. W 2020 w dawnym budynku administracyjnym zakładu otwarto restaurację „Aleja Wina”[19]. ZatrudnienieZatrudnienie w zakładach kształtowało się na następującym poziomie: PracownicyPrzypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
