|
Sandro Botticelli
Sandro Botticelli, właśc. Alessandro di Mariano Filipepi (ur. 1 marca 1445[a] we Florencji, zm. przed 17 maja 1510 tamże) – włoski malarz szkoły florenckiej tworzący we wczesnym (quattrocento) oraz dojrzałym okresie odrodzenia. Rodzina
Początki malarstwaW 1470, w wieku 25 lat otworzył własną pracownię, w której wykonywał zamówienia bogatych rodzin florenckich – głównie rodu Medicich, zaś od 1472 znajdował się na liście w gildii św. Łukasza jako samodzielny malarz. Jego uczniami byli wówczas m.in. Filippino Lippi, syn mistrza, u którego uczył się Botticelli. Większość życia spędził w rodzinnej Florencji, odbywając nieliczne podróże, m.in. do Rzymu, Pizy oraz prawdopodobnie do Mugello. Bardzo szybko znalazł mecenasów, rodzinę spokrewnioną z Medyceuszami. W tym domu malował aż do śmierci[1]. W późniejszym okresie malarz uległ ascetycznej ideologii głoszonej przez Savonarolę, która istotnie wpłynęła na styl jego malarstwa. W 1504, wraz z innymi wielkimi artystami florenckimi brał udział w naradzie, która miała ustalić miejsce ustawienia posągu Michała Anioła – Dawida. Pod koniec życia stworzył niewiele dzieł. Z okresu pomiędzy 1504 a 1510 (rokiem śmierci) nie zachowały się żadne wzmianki o artyście. TwórczośćKształtowanie indywidualnego stylu
Działalność artystycznaOkoło 1470 na zlecenie dla Sala del Magistrato w Palazzo Della Mercanzia (siedziby sądu handlowego) powstała Alegoria Siły. Praca ta udowadnia wpływ Antonia del Pollaiuolo na Botticellego. W tym czasie artysta zrealizował także zlecenie od Medyceuszów na obraz ołtarzowy do kościoła Santa Elisabetta della Convertire, na którym przedstawił braci Giuliana i Lorenza Medicich jako świętych Kosmę i Damiana. Artysta zastosował kompozycję Sacra Conversazione (Uffizi). Dwa lata później Botticelli wykonał dla Medyceuszów dwa obrazy według przypowieści o Judycie i Holofernesie (Powrót Judyty oraz Odnalezienie ciała Holofernesa). Św. Sebastian – duży obraz tablicowy – powstał w 1474 na zlecenie kościoła Santa Maria Maggiore we Florencji. Latem tego samego roku artysta zaczął pracę nad freskiem Wniebowzięcie w kaplicy Dell’Incoronata w katedrze Campo Santo w Pizie, który nie został ukończony, a w 1583 uległ zniszczeniu. Sztandar z Ateną stworzony rok później na zlecenie Giuliana Medici, wykazuje na związanie pracy artystycznej Botticellego z rodem Medyceuszów (znajdował się w ich pałacu Medyceuszów; uchodzi za zaginiony od czasu likwidacji kolekcji tego rodu). Pokłon Trzech Króli – obraz wykonany latach 1476–1477 (Uffizi) dla kościoła Santa Maria Novella przedstawiający wiele osób współczesnych artyście, np. Cosimo Medici starszy to postać klęcząca przed Madonną, natomiast Wawrzyniec Wspaniały z lewej strony to młodzieniec dumnie oparty na mieczu. Sam Botticelli uwiecznił się w prawej strony jako młody człowiek w żółtej szacie, o złocistych włosach.
 
Od lata 1481 do wiosny/lata 1482 Botticelli pracował nad freskami w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie na zlecenie papieża Sykstusa IV. Było to kilka portretów papieskich i trzy wielkie obrazy: Próby Mojżesza, Oczyszczenie trędowatego (znane też pod tytułem Kuszenie Chrystusa) i Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona buntu Korego, Datana i Abirona. Próby Mojżesza zawierają symultaniczne sceny przedstawiające Mojżesza zabijającego Egipcjanina, przepędzającego pasterzy napastujących córki Madianitów, pojącego trzody córek Jetry, rozmawiającego z Bogiem w krzaku ognistym, wyprowadzającego Izraelitów z Egiptu. Na zlecenie Medyceuszów Botticelli wykonał obraz Atena ujarzmiająca centaura (datowanie niepewne). Istnieją dwie interpretacje tego dzieła: może ono być aluzją do bohaterskich czynów Wawrzyńca Wspaniałego, który zaprowadził pokój we Florencji po wojnie domowej, lub też alegorią dwoistości natury ludzkiej, w której mądrość panuje nad siłą i instynktami. W 1486 artysta przyjął zlecenie z kolei od Tornabuonich na freski w willi Tornabuoni-Lemmie z okazji ślubu Tornabuoniego. Są to sceny alegoryczne uznawane przez niektórych historyków sztuki za najambitniejsze i niosące najgłębszą treść spośród dzieł Botticellego (obecnie w Luwrze).  Obraz Madonna del Magnificat namalowany pomiędzy 1481 a 1485 wziął swoją nazwę od słów widocznych na kartach otwartej księgi. Maryja zapisuje słowa, które według Ewangelii Łukasza miała wygłosić podczas spotkania ze św. Elżbietą. Dzieciątko trzyma owoc granatu – symbol Zmartwychwstania. Jest to dojrzałe dzieło artysty o kolistej formie (tondo), w którą doskonale wpisują się przedstawione postacie.
Zwiastowanie (1489–1490) wykonane zostało dla kaplicy Benedetta di ser Giovanni Guardi w kościele Santa Maria Magdalena de’Pazzi. Dzieło to doskonale obrazuje zmianę stylu, jaka dokonała się w twórczości Botticellego, z widocznym zanikiem dotychczasowego idyllicznego nastroju, za to z odczuwalnym silnym napięciem wyrażonym ostrymi kolorami i mocnym światłocieniem, nie stosowanym dotąd przez artystę. Od 1490, czyli wystąpień dominikanina Savonaroli, Florencję dręczyły niepokoje społeczne i polityczne, a Botticelli w dużym stopniu uległ wpływowi jego moralizatorskich kazań. W jego obrazach z tego okresu odczuwalne są wewnętrzne rozterki artysty, a także (do 1500) wywołana miejscowymi wydarzeniami nuta tragizmu. Po 1490 artysta pracował nad ilustracjami do Boskiej komedii. Niektórzy historycy sztuki uważają, że poemat był jedynie inspiracją. Z ręki Botticellego ostatecznie powstały 94 rysunki na pergaminie, obecnie znajdujące się w Bibliotece Watykańskiej oraz Staatliche Museen w Berlinie. La Calunna, czyli Oszczerstwo, według Apellesa powstała w 1497 na zamówienie Antonia Segniego, jako głęboka i skomplikowana scena alegoryczna. Obraz o tym tytule pierwotnie namalował Apelles, a opisał Lukian. Tekst Lukiana został przytoczony przez Albertiego w traktacie O malarstwie, na czym prawdopodobnie opierał się Botticelli realizując własną wizję tematu. Niektórzy historycy sztuki sądzą, iż jest to jedno z nieudanych dzieł Botticellego, zaprzeczające jego prawdziwemu stylowi, bliskie manieryzmowi, gdzie kompozycja jest niespójna, kolory niedopasowane, a sama forma jest niewystarczająca do przedstawienia głębokiej idei, jaką pragnął artysta przedstawić. Podsumowanie twórczościBotticelli nie wniósł do dziejów sztuki nowych rozwiązań artystycznych. Nie dbał on o harmonię świateł i cieni oraz ignorował szczegóły budowy anatomicznej ludzkiego ciała, świadomie zniekształcał proporcje, gdyż jego zamierzeniem nie było realistyczne przedstawienie, tylko oddanie charakteru konkretnej postaci. Nie starał się doskonale oddać perspektywy, nie poszukiwał głębi, przestrzeń w jego obrazach jest dość płaska. Nie stosował światłocienia, lecz inny środek wyrazu – linię (linearyzm). Styl Botticellego można określić mianem „poetyckiego”. Był to malarz kobiecego wdzięku. Tworzył doskonałą świetlistość szat oraz stosował naturalną dekoracyjność w przedstawieniu ruchu. Cechy dzieł Botticellego to także chłodny i czysty koloryt oraz precyzja rysunku. Jednym z jego uczniów był Filippino Lippi – syn Fra Filippo. W XIX wieku stał się inspiracją dla Prerafaelitów. Dzieła artystyObrazy mitologiczne
Obrazy religijne
Portrety
Inne dzieła
Zobacz teżUwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba):
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_-_Uffizi.jpg)
.jpg)
