Selwa (las)

Selwa^[1], selva, hylea^[2][3], puszcza amazońska^[4] – największy na Ziemi kompleks wilgotnego lasu równikowego porastający znaczną część dorzecza Amazonki (Niziny Amazonki) w regionie zwanym Amazonią w Ameryce Południowej. Nazwa w języku polskim pochodzi z języka hiszpańskiego, w którym selva (l.mn. – selvas) oznacza las. Nazwa hylea nadana mu została przez Alexandra von Humboldta i Aimé Bonplanda^[3][2]. Lasy deszczowe w Amazonii zajmują ponad 5 milionów km², stanowiąc dominującą formację roślinną całej Amazonii (zajmującej ok. 7 mln km²)^[1].

Selwa wykształca się pod wpływem klimatu równikowego. Średnia temperatura roczna wynosi w obszarze tego kompleksu od 24 do 27 °C i jest mało zmienna w ciągu roku^[3][1] (średnie temperatury poszczególnych miesięcy wahają się od 23 do 29 °C^[1]). Opady roczne wynoszą od 2000 do 3000 mm rocznie i cechują się większą sezonowością – najbardziej intensywne są w miesiącach od stycznia do marca, a najmniej od sierpnia do października^[3]. Występuje też pewna ich zmienność geograficzna – większe opady (ponad 2500 mm rocznie) występują w zachodniej części kompleksu^[1]. Kluczową rolę wpływającą na zróżnicowanie roślinności leśnej w obrębie selwy mają warunki wodne (częstotliwość i długotrwałość zalewów) oraz urzeźbienie powierzchni, na które to czynniki oddziałują w kluczowy sposób wody rzek^[3].

Lasy Amazonii cechują się wielkim zróżnicowaniem gatunkowym roślin^[3] – występuje tu ok. 17 tys. gatunków roślin^[4], przy czym szczególnym bogactwem wyróżnia się warstwa drzew^[3], w której rośnie ok. 1/3 ogólnej liczby gatunków^[1]. Występują tu drzewa z bardzo różnych rodzin roślin okrytonasiennych (takich jak np.: bobowate, muszkatołowcowate, czaszniowate, ślazowate, wilczomleczowate, meliowate, wawrzynowate, toinowate, sączyńcowate)^[2]. Ogromne zróżnicowanie drzew występuje także w skali lokalnej – na jednym hektarze selwy może rosnąć ok. ćwierć tysiąca gatunków drzewiastych^[4]. Lasy te cechują się także bogactwem lian (głównie z rodzajów: osmoka Entada, kulczyba Strychnos, Abuta, Bauhinia i Derris) oraz epifitów, głównie z rodzin bromeliowatych i storczykowatych^[2]. Gatunki epifityczne stanowią ok. 1/3 całej flory tej formacji^[1]. Mimo ogólnych podobieństw do innych lasów równikowych obecnych w Afryce i Azji, tylko ok. 10% występujących tu gatunków jest wspólna z lasami równikowymi innych kontynentów^[1].