Stanisław Małagowski

Stanisław Małagowski

porucznik inżynierii
Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 1893 Skierniewice, Rosja
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1919 Baranowicze
Przebieg służby
Lata służby	1916–1919
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	Pociąg Pancerny „Śmiały”
Stanowiska	dowódca pociągu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Małagowski (ur. 3 stycznia 1893 w Skierniewicach, zm. 25 lipca 1919 w Baranowiczach) – porucznik Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 3 stycznia 1893 w Skierniewicach, w rodzinie Kazimierza i Anny Langie^[1] . Był bratem Kazimierza, podporucznika Wojska Polskiego, kawalera Orderu Virtuti Militari, członka załogi Pociągu Pancernego „Śmiały” i Zofii (1890–1969), żony Melchiora Wańkowicza^[2].

Szkołę podstawową skończył w rodzinnych Skierniewicach. Maturę zdał w Szkole Mazowieckiej w Warszawie. W 1912 roku założył w szkole średniej samodzielny pluton skautowy, który jest początkiem 21 WDH^[3].

Absolwent z 1914 na czeskiej Akademii Górniczej w Przybramiu^[4]. W 1913 odbył praktykę w kopalniach Kysztymskich na Uralu^[4]. W 1914 zgłosił się jako ochotnik do armii rosyjskiej. Służył w 9 batalionie saperów. W marcu 1916 został skierowany do Wyższej Szkoły Wojskowo-Inżynieryjnej w Kijowie^[4]. Naukę zakończył z 8. lokatą, a następnie został wysłany na front w Beskidach Wschodnich^[5].

Od 1917 w 1. kompanii inżynieryjnej 1 Dywizji Strzelców Polskich. Był członkiem Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej^[6]. Pracował w redakcji "Wiadomości Wojskowych". 10 lutego 1918 z jego inicjatywy, w twierdzy Bobrujsk, powstał improwizowany pociąg pancerny pod nazwą „Związek Broni”^[7]. 21 lutego bierze udział w zwycięskiej walce z bolszewikami we wsi Krasnyj Bierieg. Do 10 maja 1918 bierze udział w walkach i wobec przeważających sił niemieckich kapituluje.

Małagowski zostaje instruktorem w tajne szkole oficerskiej w Kijowie. Zostaje następnie komendantem Oddziału Lotnego POW na Ukrainie gdzie pod dowództwem mjr Leopolda Lisa-Kuli, walczy z Niemcami.

Po wybuchu walk polsko-ukraińskich przedziera się do Krakowa. Z Krakowa wyrusza do dalszej walki już jako członek załogi pociągu pancernego "Śmiały". Po paru dniach, gdy pierwszy dowódca zostaje ranny, obejmuje dowodzenie pociągiem.

W grudniu 1918 bierze udział w walkach pod Niżankowicami, od stycznia następnego roku walczy pod Milatynem i Dolinianami. W marcu pociąg pod dowództwem por. Małagowskiego broni się pod Sądową Wisznią.

Po remoncie pociągu w Krakowie, "Śmiały" bierze udział w zdobyciu węzła komunikacyjnego w Baranowiczach.

Małagowski dbał o edukacje powierzonych sobie żołnierzy i prowadził dla zajęcia w szkole podoficerskiej^[8].

25 lipca w bitwie nieopodal stacji Podhorelce zostaje śmiertelnie raniony, umiera po kilku godzinach w Baranowiczach. 30 lipca 1919 został pochowany obok brata na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[9][2].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3173 – pośmiertnie^[10]
• Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 25 stycznia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[11]
• Krzyż Walecznych – pośmiertnie w zamian za Amarantową wstążkę^[12]
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 42 – pośmiertnie 19 marca 1933^[13]

• „Śmiały” 1919-5.XI.-1920 : W rocznicę wyruszenia na front poc. panc. „ŚMIAŁY”. Warszawa: Drukarnia Żołnierza Polskiego, 1920.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1921.
• Bracia Małagowscy ze Skierniewic, bohaterowie wojny polsko - bolszewickiej [online], Skierniewice Nasze Miasto, 29 lipca 2019 [dostęp 2020-02-16]  (pol.).
• Na polu chwały. „Tygodnik Illustrowany”. 33, s. 538, 1919-08-16. Warszawa. 

• Poczet 21 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej : Małagowski Stanisław. [dostęp 2021-04-26].