|
Stanisław Dowojna (wojewoda)
._%D0%9F%D1%8D%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8D%D0%BB%D1%8F_%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_(%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB)_(1733-37).jpg) Stanisław Stanisławowicz Dowojna herbu Szeliga[1] (zm. na początku 1574 roku) – wojewoda połocki w latach 1542-1563 i 1567-1574, wójt połocki w latach 1542-1563[2], komornik królowej Bony (1528), dworzanin królewski (1530). MłodośćSyn Stanisława (zm. przed 1517) i Zofii z Niemirowiczów (zm. ok. 1520-1522), córki Piotra Fiedkowicza Niemirowicza i Zofii, II voto za Janem Steczko Dołubowskim. Wnuk długoletniego starosty drohickiego Jakuba Dowojny herbu Zaremba. Praprawnuk Jana Niemiry z Wsielubia. Siostrzeniec starosty kaniowskiego i czerkaskiego Jana Niemirowicza Pieńki i Anny z Niemirowiczów, żony Jana Janowicza Dowojny (rodziców Katarzyny za Janem Hajko). Wcześnie osierocony, pozostawał pod opieką swoich wujów i babki Anny Dowojnowej (Dowojnowiczowej)[3]. Młodość spędził u boku swojego krewnego wojewody kijowskiego hetmana Andrzeja Niemirowicza, uczestnicząc w walkach z Moskwą i Tatarami. W 1528 był komornikiem królowej Bony Sforzy, w 1530 został dworzaninem królewskim. AdopcjeWobec braku potomstwa Andrzej Niemirowicz (hetman polny litewski i wojewoda kijowski) w październiku 1537 roku na zamku w Kijowie adoptował Stanisława Dowojnę, uznając go za syna i czyniąc swoim spadkobiercą. Po śmierci Andrzeja Niemirowicza zapis ten wywołał ostry protest jego bliskich krewnych, zwłaszcza Anastazji z Niemirowiczów Mikołajowej Hlebowiczowej, synowej Stanisława Hlebowicza, wojewody połockiego. Spór ten znalazł finał przed sądem królewskim w 1541 roku. Król Zygmunt I Stary uznał częściowo racje Niemirowiczów i podzielił spadek między Dowojnę i krewnych Andrzeja Niemirowicza. W 1540 roku, również na zamku w Kijowie, Stanisław Dowojno został ponownie adoptowany, tym razem przez brata swej matki, starostę czerkaskiego i kaniowskiego, Jana Pieńko (Piotrowicza) Niemirowicza, który ze swoją żoną Bohdaną Hanną Sapieżanką (córką wojewody Jana Sapiehy) nie doczekał się potomstwa. Dzięki darowiznom Niemirowiczów Dowojno ogromnie się wzbogacił. Stanisław Dowojno stopniowo skupił w swoich rękach znaczną część Wsielubia, będącego główną rezydencją Niemirowiczów, i wszedł w posiadanie archiwum Niemirowiczów, które później przejęli Radziwiłłowie[4]. Wojewoda połocki24 maja 1542 król mianował go wojewodą połockim. Na pograniczu województwa z Rosją dochodziło nieustannie do najazdów. W pierwszych latach sprawowania urzędu Dowojno zasłużył się wzniesieniem solidnego zamku nad Dryssą, wzmocnieniem zamkowej służby konnej i dbałością o obwarowania Połocka (wybudował nowy parkan za posadami Wielkim i Zapołockim). Wspierał rozwój gospodarczy miasta oraz osoby zasłużone, torując im drogę do uzyskania szlachectwa. W 1553 wyruszył z poselstwem do Moskwy w sprawie wynegocjowania rozejmu, który ostatecznie zawarto na 2 lata. W styczniu 1563 wojska Iwana IV Groźnego zaczęły zbliżać się do Połocka. Dowojno stanął na czele obrony Połocka, jednak z uwagi na dysproporcje sił, nie mógł stawiać długiego oporu. Po szturmie wojsk Iwana IV i wznieconym przez nie pożarze w nocy z 14 na 15 lutego 1563 twierdza skapitulowała, a wojewoda Dowojno wraz z żoną Petronellą, władyką Arseniuszem oraz rycerstwem (w tym ze swym krewnym podwojewodzim połockim Mikołajem Niemirowiczem-Szczyttem, synem Mikołaja[5]) dostali się do wieloletniej niewoli cara Iwana IV Grożnego i zostali odesłani do Moskwy. Dowojno był przetrzymywany w Moskwie do 1567. Po powrocie z niewoli wycofał się z aktywnego udziału w życiu politycznym, choć nadal sprawował urząd wojewody połockiego, uczestniczył w sejmie lubelskim 1569 i elekcji Henryka III Walezego na króla Polski w 1573[6]. Niedługo po potwierdzeniu elekcji Henryka III Stanisław Dowojno zmarł. MałżeństwaStanisław Dowojno był trzykrotnie żonaty:
Stanisław Dowojno nie pozostawił po sobie potomstwa[7][1]. Bibliografia
Przypisy
|
||||||||||||||
