Strażnica WOP Żarki

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Żarki – podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-niemieckiej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 5 komendy odcinka Tuplice jako 23 strażnica WOP (Grose Sarchen)^[1]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2]. W 1947 została przeformowania na strażnicę III kategorii – 31 wojskowych^[3] . W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948, strażnica podporządkowana została dowódcy 30 batalionu OP. Od stycznia 1951 strażnica WOP Żarki podlegała dowódcy 91 batalionu WOP^[4]. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[a], a strażnica WOP Żarki Wielkie II kategorii otrzymała nr 31^[6]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Żarki Wielkie II kategorii była 4. w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[7]. W 1964 strażnica WOP nr 17 Żarki Wielkie uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do II kategorii^[8].

22 października 1969, na bazie rozformowywanej strażnicy, utworzono szkolną strażnicę techniczną Lubuskiej Brygady WOP. W 1976 zlikwidowano strażnicę szkolną.

W 1960 18 strażnica WOP Zasieki II kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej od długości 7 000 m:

• Włącznie od znaku granicznego nr 304, wyłącznie do znaku gran. nr 320.

W 1968 zainstalowano i włączono do eksploatacji urządzenia podczerwieni typu US-2 na całym odcinku strażnicy Żarki^[b].

• 22 strażnica WOP Łęknica ⇔ 24 strażnica WOP Olszyna – 1946.

• ppor. Gustaw Mikołajczyk (był w 10.1946)^[c]
• por. Leopold Popiel (do 1951)
• plut. Stefan Rawicki p.o.
• chor. Edward Czekaj (1952–1953)
• ppor. Wacław Fagas (1953–1955)
• por. Jan Książek (1955–1956)
• por. Stanisław Sygnowski (1956–1962)
• por. Henryk Śniadek (1962–1964)
• por. Jan Pałka (od 1964)
• kpt. Jan Królikowski (24.11.1969–27.10.1971)
• por. Władysław Przyłucki (od 21.11.1971)

Wykaz dowódców strażnicy poniżej podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 18.

• kpt. Władysław Przyłucki
• kpt. Jan Królikowski
• por. Jan Gajda
• kpt. Henryk Śniadek.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie - wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.