Szkocka whisky

Szkocka whisky (ang. Scotch whisky lub po prostu Scotch) – whisky wyprodukowana w Szkocji w sposób określony przez Scotch Whisky Regulations 2009.

Zgodnie z prawem szkocka whisky:

• jest wyprodukowana z wody i słodowanego jęczmienia (z ewentualnym dodatkiem innych zbóż), z których robi się zacier. Tworzące się cukry dzięki działalności enzymów ze słodu ulegają fermentacji z udziałem drożdży;
• jest destylowana w destylarni znajdującej się na terenie Szkocji;
• jest leżakowana na terenie Szkocji w dębowych beczkach o objętości nieprzekraczającej 700 litrów przez co najmniej trzy lata;
• nie zawiera dodatków z wyjątkiem wody i karmelu prostego jako barwnika;
• zawiera co najmniej 40% alkoholu (objętościowo)^[1].

Dodatek egzogennych enzymów nie jest dozwolony^[2]. Praktycznie wszystkie Single Malt Scotch Whisky są destylowane dwukrotnie^[3].

W Szkocji powszechna jest sprzedaż beczek whisky rozlewniom nazywanym „independent bottlers”, które sprzedają whisky pod własną etykietą^[4], zwykle zamieszczając informację, gdzie były destylowane^[5]. Nie mogą to być jednak rozlewnie zagraniczne, ponieważ szkocka Single Malt Whisky może opuścić teren Szkocji tylko w butelkach z etykietą przeznaczoną do sprzedaży detalicznej^[1].

Każda destylarnia produkuje whisky o indywidualnym, swoistym charakterze wynikającym m.in. z jej usytuowania i aparatów destylacyjnych^[6].

Szkocja podzielona jest na następujące rejony produkcji whisky:

Lowlands znajduje się na południu Szkocji. Dzięki łagodnym warunkom klimatycznym, destylaty dojrzewają tu szybciej. Są na ogół łagodne, o jasnej barwie i kwiatowo-owocowym aromacie^[7]. Znajdują się tu destylarnie takie jak Auchentoshan (gdzie produkuje się potrójnie destylowaną Single Malt Scotch Whisky^[8]), Glenkinchie i Bladnoch.

Highlands to największy geograficznie region. W południowej części, które graniczą z nizinami, produkuje się na ogół lekkie whisky z niewielkimi akcentami torfowego dymu (Loch Lomond, Deanston, Glengoyne). Whisky z zachodniej części regionu zawierają mniej kwiatowej lekkości (Oban, Talisker, Ben Nevis). Północna część jest bardziej różnorodna (np. Old Pulteney, Highland Park)^[7].

Speyside jest dorzeczem rzeki Spey. Region określany jest jako serce produkcji whisky^[7]. Ponad połowa gorzelni w Szkocji znajduje się w tym regionie^[9]. Wytwarza się tu m.in. The Macallan, Mortlach, Glenfarclas. Z tego regionu pochodzą dwie najlepiej sprzedające się Single Malt Whisky na świecie – The Glenlivet i Glenfiddich^[10].

Islay jest wyspą, której prawie 25% powierzchni stanową torfowiska. Whisky z tego regionu charakteryzuje silna torfowość (wynikająca z suszenia słodu w torfowym dymie) oraz morskie nuty zapachowe. Znajdują się tu destylarnie Ardbeg, Bruichladdich, Bunnahabhain, Bowmore, Caol Ila, Lagavulin, Laphroaig, Kilchoman^[7].

Campbeltown leży na półwyspie Kintyre. Destylaty z tego rejonu charakteryzują się lekko solankowym posmakiem^[7].

• Single Malt Scotch Whisky – szkocka whisky pochodząca z jednej destylarni, destylowana w alembikach (kubełkowych aparatach destylacyjnych, ang. pot still), wyprodukowana z wody i słodowanego jęczmienia bez dodatku innych zbóż^[1].
• Single Grain Scotch Whisky – szkocka whisky pochodząca z jednej destylarni, wyłączając Single Malt Scotch Whisky i Blended Scotch Whisky^[1]. Może być produkowana, poza słodowanym jęczmieniem, z innych słodowanych lub niesłodowanych zbóż^[11]. Destylowane są w kolumnach destylacyjnych^[3].
• Blended Malt Scotch Whisky – mieszanka dwóch lub więcej Single Malt Scotch Whisky, których nie destylowano w tylko jednej destylarni^[11]. Za pioniera mieszanek uznaje się szkockiego kupca wina Adrew Ushera, który działał w XIX w. Mieszał on whisky słodową z różnych destylarni w celu uzyskania stałej jakości^[6].
• Blended Grain Scotch Whisky – mieszanka dwóch lub więcej Single Grain Scotch Whisky, których destylowano w więcej niż jednej destylarni.
• Blended Scotch Whisky – mieszanka jednej lub więcej Single Malt Scotch Whisky z jedną lub więcej Single Grain Scotch Whisky^[1]. Stanowią około 90% produkowanej objętości whisky ze Szkocji^[12]. Należą tu takie marki jak Johnnie Walker, Ballantine’s, Bells, Dewar’s, Whyte and Mackay, Cutty Sark, Justerini & Brooks, The Famous Grouse, Chivas Regal i Teacher’s.

• lista destylarni w Szkocji