|
Szmerke Kaczergiński
Szmerke Kaczergiński, właśc. Szmariahu Kaczergiński (jid. שמערקע קאַטשערגינסקי, ur. 28 października 1908 w Wilnie, zm. 23 kwietnia 1954 w Córdobie)[1] – poeta, publicysta, autor pieśni w języku jidysz. ŻyciorysSzmerke Kaczergiński urodził się w Wilnie. Dzieciństwo spędził w sierocińcu. Następnie kształcił się w celu zostania drukarzem oraz samodzielnie studiował literaturę. Od lat 20. XX w. był zaangażowany w działalność komunistyczną[1]. W 1926 dużą popularność przyniosła mu napisana przez niego piosenka nt. strajku w Łodzi pt. Tates, mames, kinderlech (znana także jako Barikadn)[2]. W 1929 dołączył do grupy literackiej Jung Wilne, w skład której wchodzili m.in. Chaim Grade i Abraham Suckewer. Kaczergiński był głównym redaktorem i publicystą grupy[3].  W 1941 po zajęciu Wilna przez Niemców ukrywał swoją tożsamość udając głuchoniemego. W 1942 został schwytany i umieszczony w getcie wileńskim, w którym podejmował się organizacji przedstawień teatralnych, wieczorów poetyckich, spotkań naukowych[1]. Ponadto wraz z Suckewerem utworzył Papierową Brygadę[4], w ramach której uczestniczył w akcji ratowania zbiorów Żydowskiego Instytutu Naukowego, a także zaangażował się w ruch oporu, przystępując do Zjednoczonej Partyzanckiej Organizacji (Farajnikte Partizaner Organizacje). Po porażce powstania w getcie we wrześniu 1943 opuścił je i dołączył do partyzantów w Puszczy Rudnickiej. W lipcu 1944 uczestniczył w wyzwalaniu Wilna przez Armię Czerwoną. Po wojnie odnalazł ukryte zbiory Żydowskiego Instytutu Naukowego w piwnicach getta, a także z Suckewerem założył Muzeum Żydowskiej Kultury i Sztuki (późn. Wileńskie Państwowe Muzeum Żydowskie im. Gaona)[1]. Od 1944 działał jako kolekcjoner muzyki żydowskiej – przeprowadzał rozmowy z osobami, które ocalały z gett i zapamiętywał piosenki, które następnie opublikował[5]. W związku z zaangażowaniem władz komunistycznych w przejęcie placówki muzeum, wyjechał z Wilna latem 1946 i zamieszkał w Łodzi, gdzie zaangażował się w działalność Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej[1] i został redaktorem w miesięczniku „Unzer Wort”[6], a także zaangażował się we współpracę z Gordonią, w celu pomocy żydowskim dzieciom. Jego poglądy w związku z działalnością komunistów, ewoluowały w kierunku syjonizmu[7]. Po pogromie kieleckim w 1946 przeniósł się do Paryża. Tam zaangażował się w działalność w Paryskim Kongresie Kultury Żydowskiej, co pozwoliło mu w 1948 odwiedzić Stany Zjednoczone, aby wziąć udział w Światowej Konferencji Kultury Żydowskiej, gdzie przemawiał w 30 miastach[7]. W 1948 zamieszkał w Nowym Jorku, by następnie w 1950 zamieszkać w Argentynie, gdzie podjął pracę sekretarza Kongresu Kultury Żydowskiej i zajął się organizacją wydawnictwa Kium[1]. Zginął w katastrofie lotniczej w Córdobie (wraz z pozostałymi 24 osobami na pokładzie[8]), 23 kwietnia 1954[1] lecąc z Mendozy, gdzie prowadził jeden ze swoich wykładów, do rodzinnego Buenos Aires[7]. DziedzictwoPo jego śmierci w 1955 została opublikowana poświęcona mu księga pamiątkowa Szmerke Kaczerginski ondeknbuch[9]. Kaczergiński po śmierci jest autorem o niewielkiej popularności poza kręgami jidysz, mimo znacznej popularności jego piosenek. Jego publikacje są źródłem większości zachowanych pieśni jidysz z okresu II wojny światowej. Zebrał ich ponad 250[10]. Życie prywatneSzmerke Kaczergiński ożenił się w 1943 w getcie z Barbarą Kaufan, która niedługo potem zmarła[4]. W 1947 poślubił Meri Szutan, z którą miał córkę Libele[7]. Kaczergiński w literaturze występuje pod różnymi wariantami swojego imienia, m.in. jako Szmariahu, Szemarjahu, Szmerł i Szymon[9]. DziełaWybrane piosenki i wiersze
Tomiki pieśni
Przypisy
|
||||||||||||
.jpeg)
