Tekst źródłowy

Tekst źródłowy^[1]^[2] – tekst (czasami ustny), z którego pochodzą informacje lub idee. W tłumaczeniu tekst źródłowy jest oryginalnym tekstem, który ma zostać przetłumaczony na inny język.

Rodzaje tekstów źródłowych

W historiografii powszechnie rozróżnia się trzy rodzaje tekstów źródłowych:

Pierwotne (historyczne)

Źródła pierwotne to pisemne świadectwa historii sporządzone w momencie zdarzenia przez osobę, która była obecna. Zostały one opisane jako źródła najbliższe źródłu badanej informacji lub idei^[1]^[3]. Tego typu źródła mówiły, że dostarczają badaczom „bezpośrednich, niezapośredniczonych informacji na temat przedmiotu badań.”^[4] Źródła pierwotne to źródła, które zazwyczaj są rejestrowane przez kogoś, kto brał udział w tym wydarzeniu, był świadkiem lub przeżył. Są to również zwykle autorytatywne i podstawowe dokumenty dotyczące rozważanego tematu. Dotyczy to opublikowanych oryginalnych kont, opublikowanych oryginalnych prac lub opublikowanych oryginalnych badań. Mogą zawierać oryginalne badania lub nowe informacje, które wcześniej nie zostały opublikowane w innym miejscu ^[5]. Zostały one odróżnione od źródeł wtórnych, które często cytują, komentują lub bazują na źródłach podstawowych^[6]. Służą jako oryginalne źródło informacji lub nowych pomysłów na ten temat. Pierwotne i wtórne są jednak terminami względnymi, a każde dane źródło może być sklasyfikowane jako pierwotne lub wtórne, w zależności od tego, w jaki sposób jest ono wykorzystywane. ^[7] Obiekty fizyczne mogą być źródłami pierwotnymi^{[potrzebny przypis]}.

Wtórne i trzeciorzędne

Źródła wtórne są zapisanymi relacjami historii opartymi na dowodach z pierwotnych źródeł. Są to źródła, które zazwyczaj są kontami, pracami lub badaniami, które analizują, asymilują, oceniają, interpretują i / lub syntetyzują główne źródła. Nie są to autorytatywne i uzupełniające dokumenty dotyczące przedmiotu badania. Te dokumenty lub osoby podsumowują inne materiały, zwykle pierwotny materiał źródłowy. Są naukowcami, dziennikarzami i innymi badaczami, a także publikacjami i książkami, które produkują. Dotyczy to opublikowanych kont, opublikowanych prac lub opublikowanych badań. Na przykład książka historyczna czerpiąca z pamiętnika i dzienników^{[potrzebny przypis]}.

Źródła trzeciorzędne to kompilacje oparte na źródłach pierwotnych i wtórnych^[1]^[8]^[3]. Są to źródła, które średnio nie mieszczą się na powyższych dwóch poziomach. Polegają one na uogólnionych badaniach konkretnego rozważanego tematu. Źródła trzeciorzędne są analizowane, asymilowane, oceniane, interpretowane i / lub syntezowane ze źródeł wtórnych. Nie są one autorytatywne i są jedynie dokumentami uzupełniającymi dotyczącymi rozważanego tematu. Są one często przeznaczone do prezentowania znanych informacji w wygodnej formie bez roszczeń do oryginalności. Typowymi przykładami są encyklopedie i podręczniki^{[potrzebny przypis]}.

Rozróżnienie między źródłami pierwotnymi a źródłami wtórnymi jest standardem w historiografii, natomiast rozróżnienie między tymi źródłami a źródłami trzeciorzędnymi jest bardziej peryferyjne i jest bardziej istotne dla pracy naukowej niż dla samej opublikowanej treści^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c User EducationU.E. Services User EducationU.E., Primary, Secondary and Tertiary Sources guide, University of Maryland Libraries [dostęp 2013-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-03] .
↑ JCU – Primary, Secondary & Tertiary Sources [online], library.jcu.edu.au [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-12] (ang.).
↑ ^a ^b JCU – Primary, Secondary & Tertiary Sources [online], library.jcu.edu.au [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-12] (ang.).
↑ Margaret SteigM.S. Dalton Margaret SteigM.S., LaurieL. Charnigo LaurieL., Historians and Their Information Sources, „College & Research Libraries”, September, 2004, 400–25, at 416 n.3 ., citing U.S. Dept. of Labor, Bureau of Labor Statistics (2003), Occupational Outlook Handbook; C.C. Lorenz C.C., International Encyclopedia of Social and Behavior Sciences, t. 10, Elsevier, 2001 .
↑ AlistairA. Duff AlistairA., The literature search: a library-based model for information skills instruction, „Library Review”, 4, 45, 1996, s. 14–18, DOI: 10.1108/00242539610115263 . („A primary source is defined here as a source containing new information authored by the original researcher(s) and not previously published elsewhere.”).
↑ Handlin (1954) 118-246.
↑ HelgeH. Kragh HelgeH., An Introduction to the Historiography of Science, Cambridge University Press, 1989, ISBN 0-521-38921-6 [zarchiwizowane z adresu 2018-01-21] . („[T]he distinction is not a sharp one. Since a source is only a source in a specific historical context, the same source object can be both a primary or secondary source according to what it is used for.”); RobertoR. Delgadillo RobertoR., BeverlyB. Lynch BeverlyB., Future Historians: Their Quest for Information, „College & Research Libraries”, 1999, 245–259, at 253 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] . („[T]he same document can be a primary or a secondary source depending on the particular analysis the historian is doing”); E.J.E.J. Monagahn E.J.E.J., D.K.D.K. Hartman D.K.D.K., Historical research in literacy, „Reading Online”, 11, 4, 2001 [zarchiwizowane z adresu 2007-12-14] . („[A] source may be primary or secondary, depending on what the researcher is looking for.”).
↑ Glossary, Using Information Resources... Nursing – Old Dominion University Perry Library [online], lib.odu.edu [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-28] .

Bibliografia

University of Maryland Libraries: https://web.archive.org/web/20130703015116/http://www.lib.umd.edu/ues/guides/primary-sources
Ithaca College Library: https://library.ithaca.edu/sp/subjects/primary
University of Minnesota Crookston: https://www.crk.umn.edu/library/primary-secondary-and-tertiary-sources

[umdguide-1] User EducationU.E. Services User EducationU.E., Primary, Secondary and Tertiary Sources guide, University of Maryland Libraries [dostęp 2013-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-03] .

[2] JCU – Primary, Secondary & Tertiary Sources [online], library.jcu.edu.au [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-12] (ang.).

[ref_-3] JCU – Primary, Secondary & Tertiary Sources [online], library.jcu.edu.au [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2005-02-12] (ang.).

[4] Margaret SteigM.S. Dalton Margaret SteigM.S., LaurieL. Charnigo LaurieL., Historians and Their Information Sources, „College & Research Libraries”, September, 2004, 400–25, at 416 n.3 ., citing U.S. Dept. of Labor, Bureau of Labor Statistics (2003), Occupational Outlook Handbook; C.C. Lorenz C.C., International Encyclopedia of Social and Behavior Sciences, t. 10, Elsevier, 2001 .

[5] AlistairA. Duff AlistairA., The literature search: a library-based model for information skills instruction, „Library Review”, 4, 45, 1996, s. 14–18, DOI: 10.1108/00242539610115263 . („A primary source is defined here as a source containing new information authored by the original researcher(s) and not previously published elsewhere.”).

[6] Handlin (1954) 118-246.

[7] HelgeH. Kragh HelgeH., An Introduction to the Historiography of Science, Cambridge University Press, 1989, ISBN 0-521-38921-6 [zarchiwizowane z adresu 2018-01-21] . („[T]he distinction is not a sharp one. Since a source is only a source in a specific historical context, the same source object can be both a primary or secondary source according to what it is used for.”); RobertoR. Delgadillo RobertoR., BeverlyB. Lynch BeverlyB., Future Historians: Their Quest for Information, „College & Research Libraries”, 1999, 245–259, at 253 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] . („[T]he same document can be a primary or a secondary source depending on the particular analysis the historian is doing”); E.J.E.J. Monagahn E.J.E.J., D.K.D.K. Hartman D.K.D.K., Historical research in literacy, „Reading Online”, 11, 4, 2001 [zarchiwizowane z adresu 2007-12-14] . („[A] source may be primary or secondary, depending on what the researcher is looking for.”).

[8] Glossary, Using Information Resources... Nursing – Old Dominion University Perry Library [online], lib.odu.edu [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]