U-2 – niemiecki okręt podwodny typu IIA, służący w Kriegsmarine w dwudziestoleciu międzywojennym i podczas II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób.
U-2 został zwodowany 1 lipca 1935 roku i 25 lipca tego samego roku został przyjęty w skład Kriegsmarine. Przez większość służby pełnił rolę szkoleniowo-treningową, w marcu i w kwietniu 1940 roku wziął jednak udział w operacji Hartmut. Nie zatopił żadnej jednostki przeciwnika, i po zakończeniu kampanii norweskiej został ponownie skierowany do działań szkoleniowych, które prowadził z Piławy. 8 kwietnia 1944 roku zatonął w wyniku kolizji z trawlerem rybackim, po czym wydobyty, służył jako rezerwuar części zamiennych.
Budowa i konstrukcja
U-2 był okrętem podwodnym typu IIA wybudowanym dla Niemiec w stoczni Deutsche Werke w Kilonii[1]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem typu MVBIIA w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze[1]. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w Kilonii, gdzie zwodowano go 1 lipca 1935 roku[2].
U-2 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton[3][a], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony[4]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra[4][5]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra[4]. Napęd okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 × 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę[6] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 × 180 KM)[7]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy umożliwiały jednostce osiąganie prędkości maksymalnej na powierzchni wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś umożliwiał rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła[4]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 tony oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mil morskich przy prędkości 4 węzłów[4]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typów II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów[8], zanurzenie maksymalne 150 metrów[9][3], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund[4].
Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie[4]. Opcjonalnie możliwe było zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu[10][5]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi[10]. Zamiennie z torpedami, okręt mógł przenosić do 18 min[7]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem przeciwlotniczym kalibru 20 mm[7].
Służba okrętu
U-2 został przyjęty do służby w Kriegsmarine 25 lipca 1935 roku, jako druga jednostka swojego typu i jeden z pierwszych okrętów podwodnych III Rzeszy[2]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany Oberleutnant zur See (Oblt.) Hermann Michahelles, który sprawował tę funkcję do 30 września 1936 roku[11]. U-2 został przydzielony do jednostki szkolnej US-FL w Neustadt, zaś wrzesień 1935 roku spędził w szkole zwalczania okrętów podwodnych, celem szkolenia technicznego załogi[2][12].
7 marca 1936 roku podczas zajmowania przez wojska niemieckie Zagłębia Ruhry – wraz z 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” i innymi jednostkami swojego typu – U-2 został wysłany na patrol, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim[13]. Podobne wyjście na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku[13].
Okres wojenny
W dniu wybuchu II wojny światowej, U-2 był okrętem szkolnym i nie uzyskał statusu operacyjnego aż do marca 1940 roku[2]. Do wybuchu wojny, okrętem dowodzili kolejno Kapitanleutnant (Kptlt) Heinrich Liebe, Oblt. Herbert Schultze i Kptlt. Helmut Rosenbaum[14]. Pod dowództwem tego ostatniego, 15 marca 1940 roku U-2 wyszedł z Kilonii na swój pierwszy wojenny patrol bojowy z zadaniem zwalczania alianckich okrętów podwodnych operujących na zachód od Skagerraku i na północ od wyspy Terschelling[12]. W tym czasie bowiem, spodziewający się brytyjskiej inwazji na Norwegię i planujący własną okupację Norwegii i Danii Niemcy, zidentyfikowali 14 alianckich okrętów podwodnych w okolicach Terschelling[2]. Już jednak po kilku dniach, U-2 został skierowany w okolice Lindesnes, po otrzymaniu raportu o brytyjskich okrętach nawodnych u wybrzeży Egersund[2]. Brytyjskie jednostki w tym rejonie nie zostały jednak zaatakowane, z obawy przed ujawnieniem niemieckiej operacji desantowej na Norwegię[2][15]. Okręt został następnie odwołany z patrolu do bazy w Wilhelmshaven, gdzie zawinął 29 marca 1940 roku[15].
Operacja Hartmut
Chcąc uprzedzić aliantów, Niemcy zaczęły przygotowywać własną operację zajęcia Norwegii, zaś kontradmirał Karl Dönitz wysłał na wody norweskie 32 ze swoich 48 okrętów podwodnych, w tym 18 jednostek wszystkich typów II[16][15]. 4 kwietnia 1940 roku U-2 wyszedł z Wilhelmshaven na swój drugi wojenny patrol, z umieszczonym w zalakowanej kopercie rozkazem wzięcia udziału w operacji Hartmut.
Następnego dnia, U-2 stał się prawdopodobnie celem nieskutecznego ataku za pomocą czterech torped ze strony brytyjskiego okrętu podwodnego, jednak wystrzelone przez HMS „Unity” torpedy nie sięgnęły niemieckiego okrętu[17][14]. Po otwarciu 6 kwietnia rozkazów kadm. Dönitza, dowódcy wszystkich uczestniczących w operacji U-Bootów, zostali poinstruowani o przydzielonych im rejonach patroli wzdłuż wybrzeża Norwegii, gdzie od 9 kwietnia miały wspierać niemieckie lądowo-morskie siły inwazyjne, celem zapobieżenia jakiemukolwiek przeciwdziałaniu ze strony okrętów brytyjskich[15]. U-2 został przydzielony do 8. Grupy U-Bootów, mającej operować w pobliżu Lindesnes, z zadaniem ataku na brytyjskie siły morskie zmierzające z północy Morza Norweskiego[15]. Niemiecki okręt nie uzyskał jednak żadnego kontaktu, 10 kwietnia 1940 roku sam stał się celem ataku lotniczego ze strony bombowca Wellington, jednak dwie zrzucone bomby chybiły celu[14]. U-2 został następnie odwołany z patrolu, celem powrotu do działań o charakterze szkoleniowym[15]. 15 kwietnia 1940 roku U-Boot powrócił w związku z tym do Wilhelmshaven[15].
Powrót do działalności szkoleniowej
Do końca wojny U-2 nie uczestniczył więcej w działalności operacyjnej niemieckiej floty podwodnej, prowadząc odtąd jedynie działalność szkolno-treningową[15]. 1 lipca 1940 roku został na powrót przydzielony do 21. Flotylli, uczestnicząc z Piławy w szkoleniu załóg jednostek podwodnych U-bootwaffe[15]. Po zakończeniu kampanii norweskiej, kolejnymi dowódcami jednostki byli: Oblt. Hans Heidtmann (7 lipca – 5 sierpnia 1940 roku), Kptlt. Georg von Wilamowitz-Möllendorf (6 sierpnia 1940 roku – październik 1941 roku), Obersteuermann Karl Kölzer (październik 1941 roku – 15 maja 1942 roku), Oblt. Werner Schwaff (16 maja – listopad 1942 roku), Oblt. Helmut Herglotz (20 listopada 1942 roku – 12 grudnia 1943 roku) oraz od 13 grudnia 1943 roku Oblt. Wolfgang Schwarzkopf[17]. 8 kwietnia 1944 roku, w trakcie przeprowadzanych ćwiczeń na Bałtyku, U-2 uległ kolizji z trawlerem rybackim „Helmi Söhle”, w wyniku której okręt zatonął, a z 18 członków załogi okrętu w tym rejsie uratowała się jedynie jedna osoba[17][b]. Następnego dnia okręt został podniesiony, po czym jego wrak służył jako źródło części zamiennych[17].
Uwagi
- ↑ Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.
- ↑ Niektóre źródła podają informację, że w wypadku zginęło 17 osób, 18 zaś zostało uratowanych[15][14]. Wydaje się to jednak bardzo nieprawdopodobne, gdyż niewielka 250-tonowa jednostka obliczona na 25 osób załogi, musiałaby w tym rejsie szkoleniowym pomieścić łącznie aż 35 osób. Należy to więc prawdopodobnie złożyć na karb wielokrotnie powielanej pomyłki.
Przypisy
- ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 97–100.
- ↑ a b c d e f g Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 3.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 42.
- ↑ a b c d e f g E. Möller, W. Brack: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.
- ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 334.
- ↑ E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 159.
- ↑ a b c E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 65.
- ↑ Ulrich Gabler: Submarine design, s. 162.
- ↑ J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.
- ↑ a b J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.
- ↑ R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 178, 283.
- ↑ a b Grzegorz Bukała: Historia operacyjna, s. 34.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 44-45.
- ↑ a b c d u-boat.net: U-2, [on line]
- ↑ a b c d e f g h i j Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 4.
- ↑ Clay Blair: Hitler’s U-Boat War T. 1, s. 147–148.
- ↑ a b c d Grzegorz Bukała: Historia operacyjna, s. 35.
Bibliografia
- Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8. Brak numerów stron w książce
- Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w. ś. Typ II A. „Okręty Wojenne”. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wyd. „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. brak numeru strony
- Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
- Ulrich Gabler: Submarine design. With an updating chapter by Fritz Abels and Jürgen Ritterhoff. Bonn: Bernard und Graefe, 2000. ISBN 3-7637-6202-7. Brak numerów stron w książce
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. Brak numerów stron w książce
- Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. Brak numerów stron w książce
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8. Brak numerów stron w książce
- Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7. Brak numerów stron w książce
- U-2. www.uboat.net. [dostęp 2019-10-06]. (ang.).
