Ulica Piekarska w Bytomiu

ulica Piekarska

Śródmieście
Podłudniowy odcinek ulicy Piekarskiej (2018)
Państwo	Polska
Miejscowość	Bytom
Długość	ok. 1700 m
Przebieg
0 m ↑ droga dojazdowa ← pl. Tadeusza Kościuszki → ul. Sądowa 80 m ↖ ul. Józefa Jainty ↙ ul. Józefa Kwietniewskiego 94 → ul. Wrocławska 94 255 m ul. marsz. Józefa Piłsudskiego 480 m ← ul. Jana Smolenia → ul. ks. Franciszka Nawrota 605 m al. Legionów 615 m ul. Stefana Żeromskiego cmentarz Mater Dolorosa 800 m ul. Bolesława Prusa 945 m ul. Orląt Lwowskich 1090 m ul. Artura Grottgera 1220 m ul. Powstańców Śląskich 1305 m droga do cmentarza 1625 m droga dojazdowa 1700 m ← ul. Słoneczna ↓ ul. Kwiatowa
Położenie na mapie Bytomia ulica Piekarska
Położenie na mapie Polski ulica Piekarska
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Piekarska
50°21′15,7″N 18°55′15,4″E/50,354360 18,920935
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Piekarska w Bytomiu (dawniej niem. Piekarerstraße, później Poststraße^[1])– jedna z ulic w bytomskiej dzielnicy Śródmieście, wzdłuż której biegną tory tramwajowe. Biegnie od skrzyżowania z ulicą Sądową i pl. Tadeusza Kościuszki, przez starą część Bytomia, do skrzyżowania z ul. Słoneczną i ul Kwiatową^[2]. Jej fragmentem przebiega szlak turystyczny „Spacer po starym mieście w Bytomiu”.

23 listopada 1913 wzdłuż ulicy uruchomiono połączenie tramwajowe na trasie Bytom Rynek - Guttenbergstraße^[3] (dzisiejsza ulica Powstańców Śląskich^[4]), na końcu którego zbudowano zajezdnię tramwajową^[3]. Obsługiwała ona połączenia do Pl. Inwalidów Wojennych^[5] (dzisiejszy Rynek^[6]), kopalni Orzeł Biały oraz Brzezin Śląskich^[5][7].

W 1960 unieruchomiono ją na skutek szkód górniczych^[5], sam teren zajezdni później służył jako plac postojowy dla PKM Bytom^[8]. W 1979 zawieszono ruch tramwajowy na ulicy Piekarskiej. 10 lutego 1982 ruch przywrócono na skutek interwencji mieszkańców, przy wykorzystaniu faktu że od momentu zawieszenia nie rozebrano torów^[5].

Wraz z przywróceniem ruchu uruchomiono tramwaj linii 38, na trasie Bytom Powstańców Śląskich - Bytom Kościół Św. Trójcy i obsługiwany zabytkowym taborem typu N^[9]. Trasa wynosiła 1350 metrów, polskie portale informacyjne nazywały ją najkrótszą linią tramwajową w Polsce^[10][11][12]. Do 27 sierpnia 2010 miała ona cztery przystanki^[13][14]. W okresie 28 sierpnia - 9 października 2010 kursowanie linii było wstrzymane, z powodu prac torowych związanych z budową centrum handlowego Agora Bytom^[15][16]. 9 października 2010 uruchomiono też nowy, piąty, przystanek na trasie tramwaju^[16].

Od 7 września 2013 do 7 września 2019 na trasie tramwaju organizowana była coroczna impreza "Blues Bana", której pomysłodawcą jest Krzysztof Wydro^{[17][18][19][20][21][22][23][24]}. 4 września 2021, po braku edycji w 2020 z powodu pandemii COVID-19, impreza pierwszy raz została zorganizowana on-line^[25].

10 lutego 2020 zorganizowano 38. urodziny linii tramwajowej 38^[26][27]. 14 marca 2020 kursowanie linii 38 zostało zawieszone, z powodu ograniczeń komunikacyjnych związanych z pandemią COVID-19^[28]. Przywrócono ją 9 lipca 2020, wraz z debiutem nowego tramwaju Moderus Beta MF 11 AC BD. Po godzinie 11 zorganizowano symboliczną zmianę warty^[29].

3 września 2021 Tramwaje Śląskie ogłosiły przetarg na modernizację ulicy, w trybie "projektuj i buduj". Założenia modernizacji obejmowały przebudowę całej ulicy wraz z torowiskiem, infrastruktury podziemnej, wybudowanie ścieżki rowerowej czy nowych platform przystankowych, w tym tzw. przystanki wiedeńskie. Wybudowane miały zostać nowe relacje skrętne, mające umożliwić wydłużenie trasy tramwaju do Placu Sikorskiego^[30][31]. Umowę podpisano 2 lutego 2022 z firmą Eurovia Polska^[32].

2 lipca 2022 do obsługi linii 38 przywrócono historyczny wagon typu N. Był to ukłon w stronę miłośników komunikacji tramwajowej, którym dano możliwość wykonania ostatnich pamiątek przed zawieszeniem ruchu tramwajowego^[33]. 22 lipca 2022 zorganizowano plener fotograficzny pod hasłem "Ostatni taki dzień", połączony z ostatnim dniem kursowania tramwaju linii 38 w formie niezmienionej od początku jej istnienia^[34][35].

23 lipca 2022 zawieszono ruch tramwajów. w zamian uruchomiono komunikację zastępczą T-38 na trasie okrężnej Bytom Kościół Św. Trójcy, przez przystanki Skwer Bartosika, Cmentarz Mater Dolorosa, Powstańców Śląskich, Rudzkiego, Szpital Nr 1, Chrobrego^[36][37]. Rozpoczęto też pierwsze prace przy przebudowie ulicy, dla ruchu kołowego zamknięto odcinek od ulicy Piłsudskiego do Alei Legionów^[38]. 1 września 2022 wykonawca rozszerzył plac budowy o odcinek od skrzyżowania z ulicą Grottgera do granicy kontraktu na wysokości terenu dawnej zajezdni tramwajowej^[39]. 25 października 2022 opublikowano komunikat dotyczący stanu aktualnie prowadzonych modernizacji torowisk w Bytomiu. Wykonawca był w trakcie budowy rozjazdu, będącego elementem nowej relacji skrętnej z ul. Piekarskiej w Sądową, oraz przebudowy sieci podziemnych na zajętych dotychczas fragmentach ulicy^[40]. 12 listopada 2022 zamknięto odcinek pomiędzy ulicami Grottgera i Aleją Legionów^[41]. 9 stycznia 2023 zamknięto odcinek od ulicy Piłsudskiego do Sądowej^[42]. 3 marca 2023 miasto udostępniło kolejny raport stanu modernizacji. Wykonawca był w trakcie montażu pierwszych szyn, oraz przebudowy instalacji podziemnych na całej długości zakresu prac^[43]. 31 marca 2023 wykonawca w trakcie prac ziemnych odkrył kilkumetrowy odcinek drewnianego wodociągu, pochodzącego prawdopodobnie z XIX wieku. Próbki drewna pobrane przez archeologa trafiły na dalsze badania do laboratorium Uniwersytetu Jagiellońskiego^[44]. 8 maja 2023 kolejnym odkryciem na placu budowy był niewybuch^[45][46]. 31 maja 2023 opublikowano kolejny raport. Wykonawca miejscami był w trakcie prac brukarskich, w 85% zrealizował montaż słupów trakcyjno-oświetleniowych. Trwały też prace związaniem z wykonaniem warstwy stabilizującej pod konstrukcję drogową. Ogłoszono też rozszerzenie zakresu prac o dobudowę kanalizacji deszczowej na odcinku od ul. Prusa do Żeromskiego^[47]. 6 lipca 2023 podano do wiadomości, że wykonawca zakończył prace przy sieci wodociągowej i teletechnicznej. Oraz że kontynuuje prace przy przebudowie chodników, dojazdów do posesji oraz przy słupach sieci trakcyjnej^[48]. 9 sierpnia 2023 wykonawca asfaltował kolejne odcinki ulicy, oraz przebudowywał kolejne skrzyżowania. Wybudowano też dwutorową krańcówkę w pobliżu dawnej zajezdni tramwajowej^[49]. 2 października 2023 opublikowano kolejny raport, wybudowano nowe perony wiedeńskie przy cmentarzu Mater Dolorosa, wykonano kolejne instalacje sygnalizacji świetlnej oraz oświetlenia ulicznego. Zapowiedziano też pierwsze przejazdy techniczne, po 20 października^[50]. 24 października 2023 odbyły się przejazdy techniczne po nowym torowisku w ulicy. Testy wypadły pomyślnie^[51]. 27 października 2023 zorganizowano spotkanie z mediami na zmodernizowanej ulicy, celem podsumowania przeprowadzonej inwestycji^[52].

28 października 2023 wznowiono ruch tramwajów po ulicy, likwidując tym samym linię zastępczą T-38^[53]. Linia 38 rozpoczęła kursowanie na nowej wydłużonej trasie do Placu Sikorskiego, w dni robocze obsługiwane wyłącznie taborem niskopodłogowym a w weekendy z zabytkowym taborem typu N w co drugim kursie^[52][53]. Długość linii uległa zmianie w zależności od kierunku. Od pętli Plac Sikorskiego do krańcówki Powstańców Śląskich odległość wynosi 1750 metrów^[54], z Powstańców Śląskich do Placu Sikorskiego 2250 metrów^[55]. 12 listopada 2023 przywrócono ruch samochodów na ulicy, wraz z wdrożeniem docelowej organizacji ruchu. Wiązała się ona między innymi z wprowadzeniem ruchu jednokierunkowego od skrzyżowania z ulicą Piłsudskiego do skrzyżowania z ulicą Wrocławską^[56].  

Przy ulicy znajdują się następujące historyczne obiekty^[57][58][59]:

• budynek Sądu Rejonowego (ul. Piekarska 1), wzniesiony w 2. połowie XIX wieku w stylu renesansu północnego (wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek w obrysie murów zewnętrznych; nr rej.: A/579/2019 z dn. 21 listopada 2019^[60]);
• kościół parafialny pw. Świętej Trójcy (ul. Piekarska 6), wzniesiony w latach 1883–1886, wpisany do rejestru zabytków 12 czerwca 1987 (nr rej.: A1345/24^[61]); obiekt wybudowano w stylu neogotyckim (według projektu architekta Paula Jackischa) przez mistrza murarskiego Alberta Klehra;
• gmach poczty głównej (ul. Piekarska 6−12), wybudowany w latach 1906–1909 według projektu Ewalda von Rechenberga – architekta Cesarskiej Poczty Rzeszy (kierownicy budowy: Karl Fischer, Otto Pein z Wrocławia) w stylu neorenesansu północnego (francuskiego), wpisany do rejestru zabytków 18 września 1992 (nr rej.: A/1498/24^[62], granice ochrony obejmują budynek wraz z najbliższym otoczeniem w ramach ogrodzenia);
• cmentarz „Mater Dolorosa” (duży, ul. Piekarska 71), pochodzący z drugiej połowy XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków 26 listopada 1987 (nr rej.: 1354); zespół cmentarza obejmuje:
  • układ przestrzenny w granicach ogrodzenia;
  • kaplicę cmentarną,
  • mauzoleum Goetzlerów,
  • mauzoleum Hakuby,
  • kaplicę grobową Garusów,
  • kaplicę Schastoków,
  • murowano-metalowe ogrodzenie z bramą;
  • starodrzew w obrębie założenia cmentarnego;
  • dom pogrzebowy (ul. Piekarska 99), wybudowany w 1933, wpisany osobno do rejestru zabytków 30 marca 2010 (nr rej.: A/300/10);
• cmentarz „Mater Dolorosa” II (mały, ul. Piekarska 75), oddany do użytku w 1886;
• nowy cmentarz żydowski z pomnikiem – Ścianą Pamięci (ul. Piekarska 56); cmentarz założono w 1866^[63].

Przy ul. Piekarskiej swoją siedzibę mają: firmy handlowo-usługowe, Sąd Rejonowy w Bytomiu (ul. Piekarska 1^[64]).