Ulica Stanisława Worcella we Wrocławiu

Ulica Stanisława Worcella

Przedmieście Oławskie
Od nr 2 w kierunku ul. K. Pułaskiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	383 m
Poprzednie nazwy	Paradiesstrasse
Przebieg
ul. Z. Krasińskiego ul. gen. K. Pułaskiego
Położenie na mapie Wrocławia Ulica Stanisława Worcella
Położenie na mapie Polski Ulica Stanisława Worcella
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ulica Stanisława Worcella
51°06′14,457″N 17°02′41,926″E/51,104016 17,044979
Multimedia w Wikimedia Commons

Kaplica Metodystów

Ul. St. Worcella 29-33

Ulica Stanisława Worcella – ulica położona we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Oławskie, a wcześniej w dawnej dzielnicy Krzyki. Biegnie od ulicy Zygmunta Krasińskiego do ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego. Jest drogą gminną, która ma 383 m długości. Przebiega przez teren zabudowy śródmiejskiej, który jako obszar objęty jest ochroną i wpisany jest do rejestru zabytków. Przy ulicy znajdują się między innymi budynki wpisane do gminnej ewidencji zabytków, w tym kamienica i kaplica ujęte w rejestrze zabytków. Ponadto mieszczą się tu takie instytucje jak Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych oraz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna.

Ulica przebiega przez teren stanowiący niegdyś przedpole dla fortyfikacji miejskich^[1][2][3]. Już na planie Wernera z 1562 r. na śladzie dzisiejszej ulicy Stanisława Worcella zaznaczona była droga biegnąca z zachodu na wschód. Stanowiła ona nienazwany trakt wśród terenów wolnych od zabudowy. Pierwszy raz nazwa dla niego pojawia się na planie z 1741 r. jako Droga Rajska^[4].

Na zachodnim krańcu tej drogi założono 1777 r. pierwsze cmentarze, następnie kolejne. Były to począwszy od północy 3 cmentarze protestanckie: św. Bernardyna (do 1868 r.), św. Krzysztofa (do 1891 r. ?), Zbawiciela (do 1867 r.), oraz cmentarz katolicki św. Doroty (czynny w latach 1816-1861). Od 1888 r. teren był sukcesywnie przekształcany w skwer z placem zabaw dla dzieci, następnie w 1892 r. według projektu H. Richtera, przed 1945 r. modernizowany, oraz gruntownie poddany rewaloryzacji po 2000 r.^[5][6][7][8]. Obecnie nosi nazwę Skweru Zygmunta Krasińskiego^[9] i przeznaczony jest na zieleń parkową z dopuszczeniem lokalizacji określonych obiektów parkowych, takich jak ogrody zimowe, altany, pergole, oraz toalety ogólnodostępne^[10].

W 1808 r., po zburzeniu w 1807 r. fortyfikacji miejskich, obszar ten został włączony do miasta^[1][2], jako Przedmieście Oławskie (Ohlauer Vorstadt)^[2], a sama droga z czasem otrzymała miano ulicy^[4]. Zabudowa posesji położonych przy ulicy rozpoczęła się od 1840 r. Prowadzono także prace związane z jej poszerzeniem (do 50 stóp) i właściwym urządzeniem, w tym brukowaniem, które zakończyły się w 1857 r.^[4][11].

Po północnej stronie ulicy w 1845 r. powstał zespół budowlany fabryki oleju (Vereinigte Breslauer Ölfabriken Actien Gesellschaft.) pod numerem 16-18 (oraz Józefa Haukego-Bosaka 19-23). W 1910 r. powstały kolejne budynki^[12]. Fabryka została zamknięta, a od 1928 r. przystąpiono do projektu budowy dużej szkoły dla dziewcząt (Berufsschule) przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka (Clausewitzstrasse) pod numerami 19-23, roboty budowlane prowadzono w latach 1929-1930 – współcześnie Zespół Szkół Teleinformatycznych i Elektronicznych imienia Polskich Zwycięzców Enigmy przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka 21^[8][12][13]. Natomiast z dawnej fabryki przy ulicy Stanisława Worcella 18 zachował się budynek biurowy^[12][14], obecnie z funkcją mieszkalną^[15]. Podawane są informacje, że istniały plany rozbudowy szkoły o skrzydło położone wzdłuż ulicy Stanisława Worcella^[13].

W 1860 r. kupiec Henryk Krakowski wystąpił z wnioskiem wytyczenia dwóch nowych ulic^[16] w kwartale ulicy Stanisława Worcella, gen. Kazimierza Pułaskiego (Brüderstrasse), gen. Romualda Traugutta (Klostestrasse) i Zygmunta Krasińskiego (Feldstrasse)^{[8][16][17][18][19]}. Mały by to być dwie krzyżujące się przecznice. Jedna z nich miała przebiegać równolegle do ulic Stanisława Worcella i gen. Romualda Traugutta w układzie wschód-zachód, a druga miała przebiegać równolegle do ulic gen. Kazimierza Pułaskiego i Zygmunta Krasińskiego w układzie północ-południe, łącząc ulicę Stanisława Worcella z ulicą Romualda Traugutta. Fakt, iż teren ten obejmował prywatne działki utrudniał realizację tego projektu i z przedłożonego wniosku udało się zrealizować z pewną trudnością jedynie ulicę równoległą do ulicy Stanisława Worcella, która dziś nosi miano ulicy Józefa Haukego-Bosaka^[16].

Przy ulicy w latach 1865-1868 pod numerem 3 zbudowano Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule)^{[7][8][12][14]}. Projekt budynku szkolnego opracował Carl Zimmermann, przy czym określone prace prowadzono także w latach późniejszych: 1912 r., 1927 r. Kolejnym etapem rozwoju szkoły była budowa w 1890 r. sali gimnastycznej tym razem według projektu Richarda Plüddemanna. Z kolei w latach 1912-1913 r. wg projektu Fritza Behrendta dla potrzeb szkoły zbudowano drugi budynek^[12]. Oba późniejsze budynki powstały we wnętrzu kwartału, w przeciwieństwie do pierwszego, który współtworzy południową pierzeję ulicy^[12][14]. W 1934 r. gimnazjum zostało zamknięte, a w budynkach otworzono nową placówkę szkolną – Theodor-Körner-Schule^[14]. W zespole budynków mieści się współcześnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej^[12][20].

Pod numerem 25-27 w 1870 r. zbudowano Szkołę Elementarną (Elementarschulhaus) oraz Miejskie Muzeum Szkolne (Städtische Schulmuseum)^[8][12][14]. Od 2007 r. do budynku przeniesiono Dolnośląską Bibliotekę Pedagogiczną, przy czym w 2009 r. zakończono gruntowny remont przystosowujący obiekt do potrzeb tej instytucji^[12][21].

Ponadto w budynkach pod numerem 9 znajdowała się Mittelschule^[8].

Z kolei w latach 1901-1902 zbudowano na parceli pod numerem 28a kaplicę dla Kościoła Staroreformowanego^[22][23][24]. Określana jest jako najpóźniejsza budowla w stylu neogotyckim we Wrocławiu. Wskazuje się przy tym na rzadkie tak późne zastosowanie form neogotyckich w wersji angielskiej^[22][25]. Z powodów trudności finansowych w 1920 r. kapica została sprzedana na rzecz Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego^[22][23][26]. Kapica ta przez to zgromadzenie użytkowana także była po wojnie jako Kościół Pokoju Bożego. W 1999 r. liczyło około 60 członków^[26]. W 1985 r. wskazywano na bardzo zły stan techniczny obiektu. W tamtym czasie z sali nabożeństw korzystały także inne wspólnoty religijne, między innymi wrocławski zbór Chrześcijan Dnia Sobotniego istniejący od 1949 r. oraz Kościół Chrystusowy zarejestrowany w latach 70./80. XX wieku^[25].

Podobnie jak cała okolica, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., w wyniku prowadzonych działań wojennych zniszczeniu uległa znaczna część zabudowy. Powstały one między innymi podczas ostrzału artyleryjskiego z okolic Wzgórz Trzebnickich prowadzonego 4 lutego 1945 r. W ich wyniku ucierpiała znaczna część miasta w tym zniszczeniu uległa zabudowa w rejonie skrzyżowania ulicy Stanisława Worcella i gen. Kazimierza Pułaskiego. Natomiast 12 i 13 lutego 1945 r. oprócz ostrzału artyleryjskiego prowadzone było w tym rejonie także bombardowanie lotnicze, które przyczyniło się do kolejnych zniszczeń ulicy i okolicznej zabudowy. Ponadto fakt, iż Niemcy ustawili działa na podwórzu szkoły mieszczącym się pomiędzy ulicą Józefa Haukego-Bosaka a ulicą Stanisława Worcella oraz na podwórzu jednej z posesji przy ulicy Stanisława Worcella, skutkował zwiększonym ostrzałem tego fragmentu okolicy, a duże szkody zanotowano między innymi 12 lutego, 25 lutego oraz 1 i 2 kwietnia 1945 r.^{[4][16][27][28]}. Podsumowując zniszczenia z czasów II wojny światowej należy wskazać, że w gruzach legły budynki położone pod następującymi numerami: 1, 20-26, 25 oraz 32-36^[4], a także narożna zabudowa przy ulicy Zygmunta Kraińskiego 48-52^[27].

Po wojnie parcele, na których znajdowały się nienadające się do użytkowania budynki, odgruzowano i przeznaczono na boiska i miejsca zabaw dla dzieci lub pozostawiono niezagospodarowane. Zachowane stare XIX wieczne domy oceniano jako nieefektowne z wyjątkiem budynków pod numerem 3 stanowiących gmachy zespołu ekonomicznych szkół zawodowych, w których na 1970 r. kształciło się około 4 800 uczniów^[4].

W latach 2007–2009 wzdłuż ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego, w nowej linii zabudowy, zbudowano pod numerami 44-46 budynki mieszkalne z funkcją handlowo-usługową dla TBS Puławskiego według koncepcji architektonicznej opracowanej przez pracownię Domino Grupa Architektoniczna z siedzibą w Szczecinie. W ramach tej budowy wykonano elewację wschodnią budynku przy ulicy Stanisława Worcella 33, z uwzględnieniem fasady na ruszcie konstrukcyjnym przesłaniającej część elewacji tego budynku a nawiązującej do linii zabudowy dalszej części ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego^[29][30][31]. Budowę zrealizowano na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 227/2006 z 20.02.2007 r. z późniejszymi zmianami^[32].

Od maja 2012 r. do grudnia 2013 r. prowadzono pod numerem 23 budowę budynku plombowego^[33][34], na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 478/2011 z 17.03.2011 r.^[35]. W jej efekcie powstał średniowysoki budynek mieszkalny o ośmiu kondygnacjach nadziemnych, 35 mieszkaniami oraz z powierzchnią handlowo-usługową w parterze^[33][34].

W latach 2019–2022 realizowano na wolnym terenie w miejscu zniszczonej zabudowy pod numerami 30 i 38 (strona północna ulicy przy skrzyżowaniu z ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego inwestycję polegającą na budowie bloku sportowego dla położonego przy ulicy Józefa Haukego-Bosaka 33-37 Liceum Ogólnokształcącym nr XIII imienia Aleksandra Fredry^{[36] [37] [38][39][40]}. Szkoła ta mieści się w budynku dawnej szkoły elementarnej^[8][12] oraz w budynku ul. Stanisława Worcella 32-36 (cofniętego względem linii zabudowy)^[41]. Pomiędzy starą zabudową szkoły a nowym budynkiem przewidziano budowę nadziemnego łącznika. Inwestora reprezentował Zarząd Inwestycji Miejskich^[36] [42] , projekt został opracowany w pracowni arch_it architektura+design^[40], a generalnym wykonawcą była firma HARAS. Kwota kontraktu wynosiła ponad 20,4 mln złotych^[37] . Budowę zrealizowano na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę nr 3654/2016 z 21.07.2016 r.^[43].

Przedwojenna numeracja posesji położonych przy ulicy, w szczególności w zakresie zachowanych budynków, pozostała niezmieniona^[8][44].

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Droga Rajska, przed 1741 r. (przed włączeniem obszaru do miasta)^[4]
• Paradiesstrasse (ulica Rajska), do 1945 r.^[4][45]
• Rajska, 1945 r., nazwa potoczna, nieoficjalna, dawna tzw. droga rajska^[45]
• Stanisława Worcella, od 1945 r.^{[4][45][46][47]}.

Niemiecka nazwa ulicy – Paradiesstrasse (ulica Rajska) – pochodziła od wcześniejszej nazwy drogi istniejącej przed włączeniem tego obszaru do miasta – Droga Rajska. Źródło nazwy tej drogi jest nieznane^[4][45]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.12.1945 r.^[a][46]. Upamiętnia ona Stanisława Worcella, urodzonego w 26.03.1799 r. w Stepaniu na Wołyniu, zmarłego w 3.02.1857 r. w Londynie, lewicowego działacza politycznego i publicysty, uczestnika powstania listopadowego, po którym udał się na emigrację do Francji, Belgii i Wielkiej Brytanii^[4][48].

Na marginesie można także wspomnieć w nawiązaniu do powyższej historii nazewnictwa tej drogi i ulicy, że współcześnie nazwę ulicy Rajskiej nosi od 1946 r. zupełnie inna ulica położona na osiedlu Złotniki – ulica Rajska^[49][50][51].

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami^[44] (przy czym przebieg podano zgodnie z kierunkiem jazdy, jako że ulica na całej długości jest drogą jednokierunkową^[52]):

Drogi powiązane

powiązanie	droga	nr drogi	foto	opis
skrzyżowanie	ulica Zygmunta Krasińskiego[46][53][54] lokalna[55]	105778D[54][56]		na wprost i dół zdjęcia
skrzyżowanie	ul. gen. Kazimierza Pułaskiego[46][57][58] główna[59]	105848D[56][58]		w lewo i w prawo

Proponuje się także powiązanie piesze lub pieszo-rowerowe do ulicy Komuny Paryskiej przez przejazd bramowy budynku przy ulicy Stanisława Worcella 23 do luki w północnej pierzei zabudowy przy ulicy Komuny Paryskiej 30^[60] i dalej z kontynuacją do ulicy gen. Karola Kniaziewicza^[61].

Ulica Stanisława Worcella przebiega przez osiedle Przedmieście Oławskie w dawnej dzielnicy Krzyki^[46][51]. Jest drogą publiczną, której przypisano kategorię drogową jako gminną^[b][46] (numer drogi: 105748D^{[c][46][56][62]}, numer ewidencyjny drogi: G1057480264011^[46]), klasy dojazdowej^[63]. Ulica ma 383 m długości^[46], a szerokość w liniach rozgraniczających jest zmienna i wynosi od 15 m do 16 m^[64]. Położona jest na działce ewidencyjnej o powierzchni 5 669 m²^[46][65] (5 717 m²^[62]). Teren, przez który przebiega, leży na wysokości bezwzględnej od około 117,9 do 118,6 m n.p.m.^[66]. Łączy ulicę Zygmunta Krasińskiego z ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego^[4][44][46], przy czym jest ulicą jednokierunkową z możliwością jazdy we wskazanym tu kierunku od zachodu na wschód. W całości objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h z wyłączeniem samych skrzyżowań z głównymi przecznicami^[52]. Pojedyncza jezdnia ulicy posiada nawierzchnię z masy bitumicznej, z wyłączeniem przejazdu przez torowisko tramwajowe, gdzie wykonano nawierzchnię betonową^[67][68]. Przy ulicy wykonane są obustronna chodniki^[69]. Ulicą nie przebiegają żadne linie w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej. Trasy komunikacyjne wyznaczono ulicami, z którymi ulica Stanisława Worcella się łączy: komunikacja autobusowa prowadzona jest ulicą Zygmunta Krasińskiego, a komunikacja tramwajowa ulicą gen. Kazimierza Pułaskiego^[52][70] . Wzdłuż ulicy wyznaczono kontraruch dla rowerów, a droga ta łączy się z drogami rowerowymi zbudowanymi wzdłuż ulicy Zygmunta Krasińskiego oraz gen. Kazimierza Pułaskiego^[52][71][72].

Ulica Stanisława Worcella przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej^[73][74][75], w strefie centralnej^[76], gęsto wypełniony tkanką miejską^[77], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu^[78], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową^[74][79].

Obszar zabudowy przez który przebiega ulica Stanisława Worcella uznawany jest za teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi^[80][81]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic^[74][78][81], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie^[74]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego^[70] [82]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy^[83].

Przy ulicy przeważa zabudowa pierzejowa budynków mieszkalnych i mieszkalno-usługowych, w tym kamienic, o wysokości od czterech do ośmiu kondygnacji nadziemnych, z wyjątkiem budynku dawnej fabryki olejów pod numerem 18 o dwóch kondygnacjach nadziemnych, budynku sportowego i kaplicy^{[12][74][78][84]}. Budynki ujęte w gminnej ewidencji zabytków wymieniono w tabelarycznym zestawianiu zawartym w rozdziale "Ochrona i zabytki"^[12]. Pozostała zabudowa przy ulicy obejmuje:

• budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Stanisława Worcella 1, oraz przy ulicy Zygmunta Krasińskiego 48-52 (siedem kondygnacji nadziemnych)^[85][86]
• budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Stanisława Worcella 23 (osiem kondygnacji nadziemnych, powierzchnia mieszkalna około 1 500 m² w 35 lokalach mieszkalnych, powierzchnia handlowo-usługowa około 100 m²)^[33][34]
• budynek przy ulicy Stanisława Worcella 20-26^[87]: budynek sportowy (dwie kondygnacje nadziemne)^[88]
• budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 29 (o pięciu kondygnacjach nadziemnych)^[89][90]
• budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 31 (o czterech kondygnacjach nadziemnych)^[91][92]
• budynek mieszkalny przy ulicy Stanisława Worcella 33 (o czterech kondygnacjach nadziemnych)^[31][93]
• budynek bloku sportowego dla Liceum Ogólnokształcącym nr XIII (sześć kondygnacji nadziemnych, jedna podziemna, powierzchnia użytkowa 3 040 m², 21 miejsc postojowych)^{[36] [37] [39][40]}.

Placówki oświaty i użyteczności publicznej:

• ulica Stanisława Worcella 3^[94]: Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych^[20][95]
• ulica Stanisława Worcella 25-27^[96]: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu^[97][98].

Ulica przebiega na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05^{[99][100][101][102][103]}. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku^{[81][102][104]}.

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków (według stanu na kwiecień 2022 r.)^[12]:

Obiekty zabytkowe

obiekt[d], położenie	powstanie, rodzaj ochrony[e]	fotografia
zamknięcie osi widokowej w kierunku zachodnim
Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego[12][105][106] Zobacz multimedia związane z tematem: Skwer Zygmunta Krasińskiego	około 1880 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
strona północna
Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 46[12][107][108]	około 1870-1880 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 2[12][109][110]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 4[12][111][112]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem ulica Stanisława Worcella 6[12][113][114]	około 1891-1900 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 8[12][115][116]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 10[12][117][118]	około 1871-1880 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 12[12][119][120]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 14[12][121][122]	około 1891-1900 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 14a[12][123][124]	około 1891-1900 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek z zespołu fabryki oleju (Vereinigte Breslauer Ölfabriken Actien Gesellschaft.), obecnie budynek biurowy ulica Stanisława Worcella 18[12][125][126] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 18	1845 r., 1910 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kaplica Wolnego Kościoła Ewangelicko-Reformowalnego pod wezwaniem Bożego Pokoju, obecnie Kaplica Zboru Pokoju Bożego Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w RP ulica Stanisława Worcella 28a[12][127][128][129][130][131] Zobacz multimedia związane z tematem: Kaplica Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego	lata 1901-1902 (projekt Alfred Uber), 1929 r., po 1949 r. rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/1021 z dnia 24.08.2007 r.[12][127][128][129][130][131]
strona południowa
Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej ulica Stanisława Worcella 3[12][132] (kamienica[f][133]) Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 3	lata 1865-1868 (projekt Carl Johann Christian Zimmermann), 1912 r., 1927 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek II w zespole Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej ulica Stanisława Worcella 3[12][134] (oficyna[f][135])	1912-1913 r. (projekt Fritz Behrendt) rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Sala gimnastyczna w zespole Gimnazjum św. Jana (Stadtisches Johannes-Gymnasium und Mittelschule), obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych imienia Marii Dąbrowskiej ulica Stanisława Worcella 3[12][136]	1890 r. (projekt Richard Plüddemann) rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 5[12][129][137][138][139][140] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 5	lata 1889-1890 (projekt Joseph Hanke) rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/5444 z dnia 16.12.2011 r.[12][129][137][138][139][140]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 5a[12][129][141][142][143][144] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 5a	około 1880/1881-1890 r.[12] rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/6117 z dnia 25.10.2018 r.[129][143] (nr A/6107[141][142][144] / gez, mpzp[12])
Kamienica ulica Stanisława Worcella 7[12][145][146] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 7	około 1901-1910 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 9[12][147][148] (oraz oficyna[149])	około 1880 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Budynek szkolny (prawdopodobnie), obecnie Dom Słuchacza przy bursie szkolnictwa zawodowego ulica Stanisława Worcella 9a[12][150][151]	około 1901-1910 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 11[12][152][153] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 11	około 1880 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 13[12][154][155]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 15[12][156][157]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 17[12][158][159]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 19[12][160][161] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 19	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Kamienica ulica Stanisława Worcella 21[12][162][163]	około 1871 r. rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Szkoła Elementarna i Miejskie Muzeum Szkolne (Elementarschulhaus, Städtische Schulmuseum), obecnie Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna ulica Stanisława Worcella 25-27[12][164][165] Zobacz multimedia związane z tematem: Ul. Stanisława Worcella 25-27	1870 r., 2009 r. (remont) rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
zamknięcie osi widokowej w kierunku wschodnim
Zespół klasztorny Ojców Bonifratrów pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej (założenia przestrzenne) ulica Romualda Traugutta 57-59[12][166][167]	początek XVIII wieku, połowa XIX wieku (rozbudowa) rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]
Skrzydło szpitala w zespole klasztornym Ojców Bonifratrów wraz z południową przybudówką, obecnie budynki nieużytkowane ulica Romualda Traugutta 57-59[12][168][169]	1864 r. (szpital), 1895 r. (dobudówka) rodzaj ochrony: gez, mpzp[12]

Ponadto ochroną konserwatorską w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ujęto kamienice nie wymienione w gminnej ewidencji zabytków położone pod numerami 29, 31 i 33^[170], a ochronie podlegają: pokrycie i forma dachu budynków, elewacje z detalami architektonicznymi budynków od strony ulic oraz zabytkowe elementy wystroju wnętrz^[171].

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[172]:

• województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
• powiat: Wrocław (0264)
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura
• kategoria/rodzaj: ulica
• Nazwa ulicy: ul. Stanisława Worcella (24742)^[44][173].

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• IwonaI. Bińkowska IwonaI. i inni red., Leksykon zieleni Wrocławia, Wrocław miasto spotkań, Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2013, ISBN 978-83-64025-06-8, ISBN 978-83-64025-06-8  (pol.).
• RafałR. Eysymontt RafałR., ThomasT. Urban ThomasT., Wrocław na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, ze zbiorów Instytutu Herdera w Magdeburgu, Wrocław: wydawnictwo VIA NOVA, 2008  (pol.).
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal Krajowy, GUGiK – Geoportal Krajowy [dostęp 2022-05-09]  (pol.).strona główna serwisu
• Główny Urząd Statystyczny, Rejestr TERYT [online], GUS [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• AndrzejA. Heyduk AndrzejA., Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
• MartaM. Jankowska MartaM., Administracyjno-prawna problematyka zmiany nazewnictwa ulic Wrocławia w latach 1945–1946, Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2013, oai:www.bibliotekacyfrowa.pl:42784 ; ISSN 2299-8322 [dostęp 2021-07-06]  (pol.).
• Liceum Ogólnokształcące nr XIII we Wrocławiu [online] [dostęp 2022-05-11]  (pol.).strona główna serwisu
• TomaszT. Matejuk TomaszT., Tak będzie wyglądać nowy blok sportowy przy XIII LO, wroclife.pl, Wrocław: Wroclife sp. z o.o., 19 czerwca 2020 [dostęp 2022-05-11]  (pol.).
• IzabelaI. Mironowicz IzabelaI., Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, AFO, Badanie i publikacja współfinansowana przez miasto Wrocław (www.wroclaw.pl), Wrocław: Fundacja Dom Pokoju, 2016, ISBN 978-83-941467-3-3  (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Geoportal o zabytkach, NID [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Portal zabytek.pl, NID [dostęp 2022-05-09]  (pol.).strona główna serwisu
• Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie [online], NID, 31 marca 2022 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Prezydent Wrocławia, Nowy blok sportowy w XIII Liceum Ogólnokształcącym, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Prezydent Wrocławia Jacek Sytryk, Wrocław, 29 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-11]  (pol.).
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LIV/1606/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 9 września 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Komuny Paryskiej i gen. Kazimierza Pułaskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 16 września 2010 r. Nr 8, poz.263; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 21 grudnia 2010 r. Nr 242, poz.4092, Wrocław, 9 września 2010 [dostęp 2022-05-11]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
• Rada Miejska Wrocławia, Uchwała XX/578/04 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru ograniczonego: ul. Romualda Traugutta, ul. Podwale, ul. Dworcowa, ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Kazimierza Pułaskiego (z późniejszymi zmianami), „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 17 marca 2004 r. Nr 2, poz.76. Tekst jednolity z 2015 r., w formacie PDF - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz.239); Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27 kwietnia 2004 r. Nr 75, poz. 1467, TEKST JEDNOLITY z 2015 r. - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2015 r. poz.3223), Wrocław, 19 lutego 2004 [dostęp 2022-04-14]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "opublikowany".
• BogdaB. Stachurska BogdaB. (red.), Wiara niejedno ma imię, „Kalendarz Wrocławski”, Wrocław: Towarzystwo Miłośników Wrocławia, 1985, s. 189-194, ISSN 0449-6906  (pol.).
• Stanisław Worcell, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-10] .
• Urbanity.pl, Wrocław: WebMediaTech [dostęp 2022-05-11] .strona główna serwisu
• Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, Portal Województwa Dolnośląskiego [dostęp 2022-05-10]  (pol.).
• Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Sale do szermierki i tańca, hala sportowa i siłownia. Przy LO XIII powstaje kompleks sportowy, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Wrocław, 4 maja 2022 [dostęp 2022-05-11]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Schematy komunikacji zbiorowej, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Centrum Informacji Urzędu Miejskiego, Wrocław, 8 lutego 2022 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-11]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-04]  (pol.).strona główna serwisu
• Urząd Miejski Wrocławia, Zabytki Wrocławia, MagdalenaM. Wankowska, MonikaM. Florczak, MartaM. Kolibska, Data ostatniej aktualizacji: 22.06.2021 r. g. 13:45, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 22 czerwca 2021 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, miasto Wrocław, PiotrP. Jędrzejewski, AnnaA. Olech, Biuletyn Informacji Publicznej - Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 21 marca 2022 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
• Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, „ZDiUM/Infrastruktura/Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
• Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, Geoinfo Portal (GIPortal2), ZGKiKM we Wrocławiu [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
• Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych [online] [dostęp 2022-05-12]  (pol.).strona główna serwisu
• Zespół Szkół Teleinformatycznych i Elektronicznych [online] [dostęp 2022-05-11]  (pol.).strona główna serwisu

• Ulica Worcella Stanisława, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150568 [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
• ul. Worcella Stanisława, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587743 [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
• ul. Stanisława Worcella [online], wikimapia.org [dostęp 2022-05-09]  (pol.).