Ustawa o systemie oświaty

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – polska ustawa, uchwalona przez Sejm, regulująca kwestie prawne związane z systemem oświaty. Od 1 września 2017 roku większą część tej materii prawnej zawartej wcześniej w tej ustawie normuje ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe^[1] oraz od 1 stycznia 2018 roku m.in. w kwestii finansowania szkół normuje ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych^[2].

Od 1 stycznia 2018 r. ustawa ta reguluje:

• system egzaminów zewnętrznych,
• pomoc materialną dla uczniów (częściowo, obok ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych^[2]),
• zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach publicznych.

Od 1 września 2017 r. do 1 stycznia 2018 r. ustawa ta regulowała:

• system egzaminów zewnętrznych,
• pomoc materialną dla uczniów (część regulacji obowiązywała do 1 stycznia 2018 roku, po tej dacie niektóre kwestie reguluje ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych^[2]),
• zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach publicznych
• zasady finansowania szkół i placówek publicznych (regulacje obowiązywały do 1 stycznia 2018 roku, po tej dacie kwestie reguluje ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych^[2]).

Do 31 sierpnia 2017 r. włącznie ustawa ta określała:

• rodzaje szkół i przedszkoli istniejących w Polsce
• zasady działania Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, okręgowych komisji egzaminacyjnych, kuratora oświaty (a także kuratorium oświaty jako jednostki pomocniczej dla kuratora)
• zasady pomocy stypendialnej dla uczniów
• zasady spełniania obowiązku przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki
• zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach publicznych
• zasady przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie
• wykaz i zakres kompetencji dyrektorów szkół i placówek, rad pedagogicznych oraz społecznych organów w systemie oświaty (rad rodziców, Krajowej Rady Oświatowej i wojewódzkich rad oświatowych oraz samorządów uczniowskich)
• zasady finansowania oświaty
• zasady działania prywatnych placówek oświatowych.

Ustawa do 25 stycznia 2017 r. włącznie określała zasady rekrutacji do przedszkoli i szkół. Po upływie tego dnia zasady te określa ustawa Prawo oświatowe^[1].

Ustawę tę znowelizowano wielokrotnie. Ostatnia zmiana weszła w życie w 2025 roku^[3]. Jak dotąd zostało wydanych 11 tekstów jednolitych (w 1996, 2004, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 i 2024).

Ustawa też była sześciokrotnie uznawana przez Trybunał Konstytucyjny częściowo za niezgodną z Konstytucją. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 września 2013 r. sygn. akt K 35/12 (Dz.U. z 2013 r. poz. 1191), uchylający niektóre przepisy ustawy dotyczące klasyfikowania i oceniania wykonała ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 357). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 stycznia 2013 r. sygn. akt K 38/12 (Dz.U. z 2013 r. poz. 87), odnoszący się do rekrutacji do przedszkoli i szkół wykonała ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 7). 1 stycznia 1999 roku weszła w życie ustawa z dnia 25 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty^[4], która wprowadzała reformę systemu oświaty z 1999 roku zmieniającą wtedy strukturę systemu szkolnictwa z dwustopniowego w trzystopniowy^[5]. 1 września 2017 r. ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe wprowadzającą reformę systemu oświaty z 2017 roku i uchyliła większość przepisów ustawy o systemie oświaty z wyjątkiem tych dotyczących systemu egzaminów zewnętrznych, pomocy materialnej dla uczniów, zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w szkołach publicznych i zasad finansowania szkół i placówek publicznych^[1], natomiast ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych uchyliła przepisy ustawy o systemie oświaty dotyczące zasad finansowania szkół i placówek publicznych i część regulacji dotyczących pomocy materialnej dla uczniów^[2].

• oświata

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1991 r. nr 95, poz. 425)
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 kwietnia 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o systemie oświaty (Dz.U. z 2024 r. poz. 750)