|
Václav Smil
Václav Smil (ur. 9 grudnia 1943 w Pilznie) – kanadyjski naukowiec czeskiego pochodzenia[1], emerytowany[2] profesor (Distinguished Professor Emeritus)[3] Wydziału Środowiska Uniwersytetu Manitoby[4] w Winnipeg, w Kanadzie. Prowadzi szerokie badania interdyscyplinarne, w których porusza zagadnienia związane ze zużyciem energii, środowiskiem, żywnością, ekonomią i polityką publiczną. Od lat 70. XX wieku śledzi rozwój Chin zwłaszcza w zakresie zużycia zasobów oraz jego wpływu na środowisko[4]. ŻyciorysUrodził się w czasie II wojny światowej w Pilznie. Jego ojciec był oficerem policji, a matka księgową[5]. Dorastając w górskim miasteczku w Lesie Czeskim (kraj pilzneński), codziennie rąbał drewno do napalenia w piecach do ogrzania domu[5]. Doświadczenie to pozwoliło mu później zainteresować się zagadnieniami wydajności energetycznej i gęstości energii[5]. Ukończył studia na Wydziale Nauk Naturalnych w Uniwersytecie Karola w Pradze[6] składając pracę Světová a československá energetika. Po studiach odmówił wstąpienia do partii komunistycznej. Pomimo tego udało mu się znaleźć pracę w regionalnym biurze planistycznym[5]. Wkrótce poślubił studentkę medycyny, Evę. W 1969, po ukończeniu studiów przez żonę i rok po inwazji państw Układu Warszawskiego na Czechosłowację, wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych krótko przed wprowadzeniem restrykcji wyjazdowych[5]. Na emigracji w 1972 obronił pracę doktorską z zakresu geografii[5] na Uniwersytecie Stanu Pensylwania[6]. Następnie w tym samym roku[3] wyemigrował do Kanady i podjął pracę na Uniwersytecie Manitoby, gdzie wykładał aż do przejścia na emeryturę[6] w 2011[2]. Pierwszą książkę China’s Energy: Achievements, Problems, Prospects wydał w 1976[7]. Prowadził kursy o środowisku naturalnym, energetyce, zanieczyszczeniach atmosfery, zaludnieniu, rozwoju ekonomicznym oraz polityce Chin[5]. Był konsultantem Banku Światowego, rządu Stanów Zjednoczonych, Centralnej Agencji Wywiadowczej[5]. PoglądyUważa, że ludzkość w swych dziejach dokonała trzech transformacji energetycznych, a obecnie dokonuje czwartej. Pierwsze przejście nastąpiło wraz z ujarzmieniem ognia, które pozwoliło uwalniać energię poprzez spalanie roślin. Drugim było rolnictwo, które pozwoliło ujarzmić energię słoneczną w postaci zbiorów, pozwalając ludziom uwolnić się od walki o przetrwanie. W okresie tym siła mięśni udomowionych zwierząt i samych ludzi była źródłem energii. Industrializacja wraz z paliwami kopalnymi pozwoliła oprzeć wytwarzanie energii na maszynach. Czwarta zmiana polega na przejściu cywilizacji do bezemisyjnych źródeł energii[5]. Krytykuje deindustrializacje zachodnich społeczeństw, utrzymując, że przyczynia się ona do niszczących zmian społecznych – zaniku klasy średniej i polaryzacji społeczeństwa na posiadaczy i biedaków – oraz zaniku wynalazczości i innowacji, które jego zdaniem dokonują się głównie poprzez ulepszanie produktów w ramach ich procesów produkcyjnych[8]. Wskazuje na ograniczenia paradoksu Jevonsa, jednocześnie uważając, że nadmierne zużycie energii w społeczeństwie i gospodarce jest prostym miernikiem jej faktycznej ekonomiczności i sprawności[9]. Bywał sceptyczny wobec odnawialnych źródeł energii, krytykując m.in. efekty niemieckiej transformacji energetycznej (niem. Energiewende)[8] – choć pokłada spore nadzieje w fotowoltaice, która jego zdaniem zapewnia najbardziej obiecującą gęstość energetyczną[9]. Jego zdaniem przemiany energetyczne społeczeństw ludzkich i cywilizacji postępują powoli[10], a na bazie oczekiwań szybkich rewolucji energetycznych ukuł pojęcie „przekleństwo prawa Moore’a” opisujące ludzkie oczekiwania – powstałe w wyniku obserwacji rozwoju komputerów u schyłku XX wieku – wobec dziedzin, w których podobnie szybki rozwój jest niemożliwy[11][12][10]. WyróżnieniaW 1995 roku za książkę China’s Environment: An Inquiry into the Limits of National Development uzyskał Joseph Levenson Book Prize[13]. Od 1997 jest członkiem Royal Society of Canada, kanadyjskiej akademii nauk[14]. W 2000 został laureatem nagrody AAAS Award for Public Understanding Of Science and Technology przyznawanej przez Amerykańskie Towarzystwo na rzecz Postępu Nauk (AAAS)[15]. W 2010 amerykański magazyn Foreign Policy umieścił go na swej liście FP Top 100 Global Thinkers[16]. W 2013 został odznaczony Orderem Kanady[17]. W 2015 otrzymał nagrodę naukową OPEC[18]. Życie prywatneŻona Eva jest lekarzem[5], syn David chemikiem[19]. Jego dom zbudowany został w 1989 według założeń stosowanych obecnie w domach niskoenergetycznych, dzięki czemu może zużywać w rok tyle elektryczności, ile jego sąsiedzi w samym miesiącu styczniu[8]; posiada sporą izolację termiczną i potrójnie szklone szyby[5]. Smil nie ma i nie zamierza nabywać telefonu komórkowego[1][2]. Unika wypowiadania się dla prasy[5]. Jest poliglotą, miłośnikiem herbaty i sztuki. Stara się jeść mięso tylko raz w tygodniu[5]. Rocznie czyta ponad 80 książek[2] i przechowuje listę wszystkich przeczytanych od 1969 roku[3]. PublikacjeKsiążki wydane po polsku
Książki wydane po angielsku
Przypisy
Linki zewnętrzneKontrola autorytatywna (osoba):
Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||||||||||
