|
Wąpielsk (gmina)
Wąpielsk (1940-54 gmina Radziki Duże) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie rypińskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Siedziba gminy to Wąpielsk. Według danych z 31 grudnia 2011[2] gminę zamieszkiwały 4122 osoby. Struktura powierzchniWedług danych z roku 2002[3] gmina Wąpielsk ma obszar 93,78 km², w tym:
Gmina stanowi 15,97% powierzchni powiatu. DemografiaDane z 31 grudnia 2011[2]:
HistoriaGmina zbiorowa Wąpielsk powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Wąpielsk należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego[4]. 24 października 1940 gminę Wąpielsk zniesiono[5][6], przekształcając ją w gminę Radziki Duże (Ratsfelde)[7]; równocześniе gromady Cetki, Długie i Warpalice wyłączono z gminy Wąpielsk i włączono do nowo utworzonej gminy Rypin (Rippin-Land)[8], natomiast do gminy Ratsfelde włączono gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek z gminy Osiek[7]. Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej pierwszej i drugiej instancji, uchylono wszelkie zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (Art. 11)[9]. Jednak, zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie[5]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromada Łapinóż należy do gminy wiejskiej Osiek, a nie do gminy wiejskiej Wąpielsk”[10]. Tak więc przedwojenna gmina Wąpielsk winna funkcjonować de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo, jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Radziki Duże w miejsce gminy Wąpielsk, umieszczając gromady Cetki, Długie i Warpalice (należące przed wojną do gminy Wąpielsk) w gminie Strzygi (następniczki utworzonej przez hitlerowców gminy Rypin), a gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek (należące przed wojną do gminy Osiek) w gminie Radziki Duże[11]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa[12]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad[13]. Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Wąpielsk[14]. Ochrona przyrodyNa terenie gminy znajduje się rezerwat przyrody Tomkowo – leśny, chroni las mieszany z domieszką modrzewia polskiego. Zabytki.jpg)  
Miejscowości w gminie Wąpielsk
Bielawki, Długie, Kiełpiny, Kierz Półwieski, Kupno, Lamkowizna, Łapinóż-Rumunki, Łapinóżek, Półwiesk Duży, Półwiesk Mały, Radziki Duże, Radziki Małe, Ruszkowo, Tomkowo, Wąpielsk.
Sąsiednie gminyBobrowo, Brodnica, Brzuze, Golub-Dobrzyń, Osiek, Radomin, Rypin Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_location_map.png)
