|
Władysław Tumkiewicz
Władysław Tumkiewicz (ur. 20 września 1922 w Wilnie, zm. 15 marca 1977 we Wrocławiu) – polski rzeźbiarz, absolwent wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych, wykładowca rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. ŻyciorysWładysław Tumkiewicz rozpoczął studia plastyczne jeszcze w rodzinnym Wilnie[1]. W czasie okupacji przeżył wiele dramatycznych chwil. Uciekł na Łotwę, by uniknąć wcielenia do Armii Czerwonej, gdy wrócił po aneksji Łotwy przez ZSRR – został w 1941 wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Tu w fabryce Opla w Rüsselsheim am Main pracował przy produkcji broni. Ocalał dzięki szybkiemu wyzwoleniu fabryki przez aliantów[2]. Po wojnie Tumkiewicz przyjechał do Wrocławia, gdzie jako jeden z absolwentów pierwszego rocznika z 1948 ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych[3]; w 1953 obronił dyplom w pracowni rzeźby wrocławskiej PWSSP. Następnie prowadził zajęcia z rzeźby i kompozycji przestrzennej na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Ożenił się z koleżanką z liceum plastycznego, Ireną Śnitek[1]. Został pochowany na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu[4].  TwórczośćPo październiku 1956 w reakcji na schematyzm sztuki socrealizmu Tumkiewicz porzucił pracę w gipsie w zamkniętej pracowni. Odszedł od scen rodzajowych szukając inspiracji w naturze. Zaczął odtąd rzeźbić w plenerze pracując nad serią głów rzeźbionych w kamieniu polnym, wykorzystując ekspresję zawartą w kształtach uformowanego przez naturę granitu. W niewielkim stopniu ingerował w formę rzeźby ograniczając się do zaznaczenia rysów twarzy[1]. Później rzeźbił w twardych gatunkach drewna: w leszczynie tureckiej i kaukaskiej[a]. Zmiana medium rzeźbiarskiego spowodowała zasadniczą zmianę stylu jego twórczości. W ciągu kilku lat powstał nowy cykl rzeźb. Impresje słowiańskie były otwartymi formami z nieregularnymi prześwitami z podkreśleniem urody użytego tworzywa. Artysta budował kompozycje wzdłuż osi pionowej, celowo rozkładając akcenty pełnego profilu i wypełnionych powietrzem ażurów[1]. Jest to nawiązanie do kompozycji Henry’ego Moore’a Interior/Exterior Forms (Prace „wydrążone”). Te drewniane rzeźby Tumkiewicza powstały na pograniczu abstrakcji organicznej i rzeźby figuratywnej. Dzięki temu krytycy zaliczali artystę do pokolenia „nowoczesnych”[5] (podobne inspiracje czerpali zresztą z Moore’a tacy m.in. polscy artyści jak Zdzisław Beksiński, Jerzy Jarnuszkiewicz, Barbara Zbrożyna czy Alina Ślesińska[2][6]). Pierwszą indywidualną wystawę dorobku artysty otworzono w 1955, dwie kolejne po dziesięciu latach we Wrocławiu i w Polanicy-Zdroju, dwa lata później w Warszawie[2]. Pomniki zrealizowane przez artystę Władysław Tumkiewicz jest także autorem kilku, głównie wrocławskich, pomników:
KontrowersjeW kwietniu 2003 w ramach happeningu młodzież szkolna przemalowała pomnik K. Świerczewskiego dłuta Tumkiewicza na św. Mikołaja[10]. Również polanicki pomnik Mickiewicza spotkał się z krytyką: twórcę oskarżono o socrealizm, a pomnik nazwano „pokraczną pozostałością sprzedajnego rzemiosła”[11][6]. Wkrótce jednak okazało się, że kontrowersje budzi nie tyle artysta, co sam Mickiewicz, niewpisujący się we współczesną koncepcję promocji miasta[12]. Protesty mieszkańców wzbudziło wyrzucenie pomnika z parku Zdrojowego, po 40 latach od powstania; jeszcze wcześniej, od 1955, stał tam inny pomnik: Mickiewicza i Puszkina, dłuta Chaima Goldberga. Później pomnik przywrócono na obrzeże parku, jednak bez postumentu i uwzględnienia warunków ekspozycji rzeźby[2][13]. Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
