|
Włodzimierz Brayczewski
 Włodzimierz Brayczewski (ur. 29 stycznia 1894[a] w Olkuszu, zm. 12 maja 1947 w Northwich) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych; uczestnik walk I wojny światowej, wojny polsko-ukraińskiej, wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920 oraz kampanii wrześniowej 1939 roku, kawaler Orderu Virtuti Militari. ŻyciorysMłodośćUrodził się w Olkuszu (w ówczesnym województwie kieleckim) jako syn Brunona i Konstancji Konstantynowiczówny[2]. W roku 1906 rozpoczął naukę w Gimnazjum Państwowym w Łucku. W tym samym okresie rozpoczął działalność w nielegalnych polskich organizacjach niepodległościowych i samokształceniowych. Jako delegat tych organizacji brał udział, w 1912 r. w Kijowie, w powszechnym zjeździe delegatów polskich uczniowskich organizacji samokształceniowych z obszaru Wołynia, Podola i Ukrainy[3]. W latach 1913–1914 zajmował stanowisko kierownicze w Uczniowskiej Korporacji Polskiej w Łucku. Zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W maju 1915 r. został powołany do armii carskiej[4][5][6][3]. I wojna światowaPo ukończeniu szkoły oficerskiej, w dniu 1 września 1915 r. otrzymał stopień chorążego. Do kwietnia 1917 r. przebywał na froncie i uczestniczył w walkach z wojskami niemieckimi i austro-węgierskimi[3]. W tym czasie starał się o przeniesienie do polskich formacji wojskowych walczących u boku Rosji. W kwietniu 1917 r. otrzymał przydział do 1 Pułku Strzelców Polskich, dowodzonego przez płk. Lucjana Żeligowskiego[3]. Od maja do lipca 1917 r. brał czynny i bezpośredni udział w walkach – w składzie Dywizji Strzelców Polskich. Uczestniczył między innymi w bitwach z Niemcami i Austriakami pod Husiatynem, Kuropatnikami, Baranówką i Czabarówką. Wyróżnił się podczas walk pod Czabarówką, kiedy to dowodząc 10 kompanią 1 Pułku Strzelców Polskich utrzymał swoje stanowiska, mimo strat sięgających 30% stanu kompanii. Następnie, już w ramach 1 Dywizji Strzelców Polskich I Korpusu Polskiego, walczył z bolszewikami, nadal dowodząc kompanią w 1 PSP. W czerwcu 1918 r. po rozbrojeniu I Korpusu Polskiego został internowany przez Niemców w Poniemoniu na Litwie Kowieńskiej[3]. Zwolniony z obozu internowania, od 1 lipca 1918 r. do początkowych dni listopada tr. przebywał w miejscowości Komary w powiecie wołkowyskim, będąc inwigilowanym przez władze niemieckie. W listopadzie 1918 r. przedarł się do Białegostoku i skupił wokół siebie byłych wojskowych z I Korpusu Polskiego. Nawiązał kontakt z miejscowymi organizacjami niepodległościowymi, uczestniczył w rozbrajaniu okupantów na terenie województwa białostockiego oraz w zajęciu stacji kolejowej Białystok i innych obiektów kolejowych. Około 24 listopada 1918 r. podporządkował się miejscowemu komendantowi Polskiej Organizacji Wojskowej i wziął udział w akcji opanowania białostockich składów broni i amunicji, co przyczyniło się do liczebnego rozrostu miejscowych oddziałów POW i poprawy stanu ich uzbrojenia. 28 listopada 1918 r. wyjechał z Białegostoku[7]. Wojna polsko-ukraińska i polsko-bolszewickaDo odrodzonego Wojska Polskiego wstąpił jako oficer w dniu 1 grudnia 1918 roku[3]. Z dniem 8 grudnia 1918 r. został na mocy rozkazu Szefa Sztabu Generalnego – gen. dyw. Stanisława Szeptyckiego – przydzielony do Piotrkowskiego Okręgowego pułku piechoty[8]. W tym samym miesiącu został powołany na dowódcę 10 kompanii strzeleckiej w tworzonym (na bazie Piotrkowskiego Okręgowego pp) 26 pułku piechoty. Równocześnie pełnił wówczas obowiązki dowódcy III batalionu 26 pp[9]. W szeregach tegoż pułku wziął udział w wojnie polsko-ukraińskiej i wojnie polsko-bolszewickiej. W działaniach wojennych uczestniczył do sierpnia 1920 roku[b]. W dniu 23 czerwca 1920 r. por. Włodzimierz Brayczewski, dowodzący 10 kompanią 26 pp, otrzymał rozkaz z dowództwa III batalionu swego pułku zajęcia i utrzymania wysuniętej pozycji w lesie na wschód od stacji kolejowej Rudnia-Radowelśka. Następnego dnia o godz. 1.00 w nocy bolszewicki 224 pułk piechoty wsparty baterią dział zaatakował pozycje 10 kompanii. Porucznik Brayczewski konno objeżdżał zagrożone placówki i mimo niekorzystnego położenia utrzymał swe pozycje, a o godzinie 4.00 po otrzymaniu wzmocnienia w postaci plutonu z rezerwowej 5 kompanii, siłami 3 plutonów wykonał kontratak. Podczas niego zdobył trzy karabiny maszynowe i zadał wrogowi duże straty, zmuszając go do panicznej ucieczki. Z przechwyconego później nieprzyjacielskiego raportu wynikało, że 224 pułk piechoty został kompletnie rozbity, a swoją bezładną ucieczką zdemoralizował również stojący za nim w rezerwie kolejny pułk bolszewicki[10]. W sierpniu 1920 r. Włodzimierz Brayczewski został ciężko ranny w goleń i skierowany do szpitala. Dekretem Naczelnego Wodza L.2647 z dnia 28 lutego 1921 r. został odznaczony, za męstwo wykazane w walce pod Rudnią-Radowelśką, Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari[11][12]. Okres międzywojenny7 września 1920 roku dowódca Okręgu Generalnego Kielce zezwolił por. Brayczewskiemu na zawarcie małżeństwa z Zofią Grzębówną z Piotrkowa. Na ten czas pełnił już służbę w baonie zapasowym 26 pp w Radomsku[13]. Na mocy rozkazu L.1285 wydanego w dniu 4 grudnia 1920 roku przez ministra spraw wojskowych – gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego – porucznik piechoty Włodzimierz Brayczewski został formalnie przeniesiony z byłego Piotrkowskiego Okręgowego Pułku Piechoty do batalionu zapasowego 26 pułku piechoty[14]. Na etacie lwowskiego 26 pułku piechoty znajdował się do końca 1929 roku[15][16][17], będąc w tym okresie kilkukrotnie oddelegowywanym[c]. Na dzień 1 czerwca 1921 r. pełnił (w randze porucznika) służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego Kielce[18]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r. i 512. lokatą w korpusie oficerów piechoty[19]. W roku 1923 pełnił służbę w Oddziale II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu, pozostając na ten czas oficerem nadetatowym 26 pp[20] (zajmował wówczas 447. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty[21]). W 1924 r. przeszedł pięciomiesięczne szkolenie na 8. kursie doskonalenia młodszych oficerów piechoty w Chełmnie[22]. W 1924 r. otrzymał działkę o powierzchni 15,128 ha w majątku Kaledicze (na terenie dawnej Ordynacji Roskiej w powiecie wołkowyskim). Działką tą w początkowym okresie gospodarował jego kuzyn[23]. Rozporządzeniem Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego[d] z dnia 1 grudnia 1924 roku został awansowany do stopnia majora, ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 r. i 155. lokatą w korpusie oficerów piechoty[24][25]. Na dni 29 i 30 maja oraz 2 czerwca 1925 r. powołany został do zdawania egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs normalny 1925/27[26]. Z dniem 1 sierpnia 1925 r., jako major 26 pp, został zatwierdzony na stanowisku dowódcy kompanii szkolnej podchorążych rezerwy w Batalionie Szkolnym Piechoty Okręgu Korpusu Nr VI[27]. Rozporządzeniem Ministra Spraw Wojskowych opublikowanym w dniu 20 września 1926 r. został wyznaczony na stanowisko dowódcy Batalionu Szkolnego Piechoty Nr 6, z pozostawieniem w korpusie oficerów piechoty jako nadetatowy oficer 26 pp[28]. Marszałek Józef Piłsudski[e] zarządzeniem ogłoszonym w dniu 23 grudnia 1927 r.[f] przeniósł mjr. Brayczewskiego do kadry oficerów piechoty, z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku[29]. W 1928 roku służył w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 6 w Zaleszczykach (był to dawny Batalion Szkolny Piechoty Nr 6 po kolejnej zmianie nazwy[g])[17], zajmując w tym czasie 137. lokatę wśród majorów piechoty ze swego starszeństwa[30]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 10 listopada 1928 r. odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi, w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości[3][31]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych opublikowanym w grudniu 1929 r., po ukończeniu kursu próbnego i odbyciu przewidzianego stażu liniowego, major Brayczewski został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza 2 letniego kursu 1929/31 (X Kurs Normalny)[32]. W roku 1930, jako słuchacz WSWoj., zajmował 161. lokatę łączną pośród majorów korpusu piechoty (była to jednocześnie 86. lokata w starszeństwie)[33]. Z dniem 1 września 1931 r., po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko wykładowcy[3][34][35]. Był między innymi asystentem nauczania przedmiotu „służba sztabów” (na I roczniku). Za ten okres był pozytywnie opiniowany przez komendanta WSWoj. gen. bryg. Tadeusza Kutrzebę[36]. W roku 1932 zajmował 60. lokatę w swoim starszeństwie, wśród majorów korpusu piechoty[37], a na dzień 1 lipca 1933 r. – 53. lokatę w starszeństwie (była to 83. lokata łączna pośród majorów piechoty)[38]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych ogłoszonym dnia 7 czerwca 1934 r. został przeniesiony z WSWoj. do 32 pułku piechoty z Modlina, na stanowisko dowódcy III batalionu detaszowanego w Działdowie[39]. Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzeniem z 27 czerwca 1935 r. awansował mjr. dypl. Włodzimierza Brayczewskiego na podpułkownika, ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1935 r. i 8. lokatą w korpusie oficerów piechoty[40][41]. Jako oficer 32 pułku piechoty[42] zajmował w dniu 5 czerwca 1935 roku – 266. lokatę łączną wśród podpułkowników piechoty (była to 8. lokata w starszeństwie)[43]. Zarządzeniem Kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych[h] opublikowanym w sierpniu 1935 r., ppłk dypl. Brayczewski został przeniesiony (z dniem 15 września 1935 r.) z 32 pułku piechoty i skierowany ponownie do Wyższej Szkoły Wojennej[44], w której wykładał operacyjną służbę sztabów[i][22]. W marcu 1939 roku piastował stanowisko kierownika przedmiotu „służba sztabów” na II kursie (kurs doskonalący dla oficerów dyplomowanych przy WSWoj. 1938–1939)[45]. Na dzień 23 marca 1939 r. klasyfikowany był na 8. pozycji wśród podpułkowników piechoty w swoim starszeństwie[46]. W lipcu 1939 r. objął dowództwo 14 pułku piechoty we Włocławku. II wojna światowaNa czele 14 pułku piechoty walczył w kampanii wrześniowej. Dowodził pułkiem podczas walk w korytarzu pomorskim (bitwy pod Mełnem i Grutą) i odwrotu przez Wisłę na południowy wschód[47]. 11 września 1939 r. podczas bitwy nad Bzurą, prowadząc natarcie na folwark Przesławice, został ranny w nogę (poniżej kolana[j])[49][50]. Natarcie to stanowiło fragment zwycięskiej walki 14 pułku piechoty o dwór Walewice[51]. Początkowo pozostawał przy pułku, lecz wskutek pogarszającego się stanu zdrowia został przewieziony do sochaczewskiego szpitala[52][k]. Po kapitulacji Warszawy wstąpił w szeregi SZP (ps. „Pejcz”), w której przewidywany był na komendanta obszaru nr I Warszawa, lecz już w dniu 7 listopada 1939 r. został aresztowany przez władze okupanta[54]. Następnie trafił do niemieckiej niewoli, którą przebył w oflagach: II C Woldenberg, VII A Murnau[55] i IX C Molsdorf. W oflagu II C Woldenberg w lipcu 1940 r. rozpoczęła się tajna praca wojskowa. Inicjatorem powstającego ruchu oporu był płk Ignacy Misiąg, ówczesny Najstarszy Obozu. Został on również pierwszym konspiracyjnym dowódcą ruchu oporu, w którym ważną rolę odgrywali szefowie sztabu konspiracyjnego dowódcy. Pierwszym z nich był ppłk dypl. Jan Ciałowicz, a jego następcą na tym stanowisku został ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski[56][22]. Funkcję tę pełnił do początków 1945 roku, podlegając obozowemu komendantowi ruchu oporu – gen. bryg. Janowi Chmurowiczowi[57]. Okres powojennyPo uwolnieniu z niewoli wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Początkowo pozostawał w dyspozycji Ekspozytury Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza, a z dniem 24 lipca 1945 roku został przeniesiony do II Korpusu. Przyjęty do służby czynnej z dniem 29 lipca 1945 r. i przydzielony do Sekcji Oficerów Łączności II Korpusu (Rozkaz Pers. II Korpusu Nr 137/45 z dnia 07.08.1945 r.). Z dniem 2 października 1945 roku został przeniesiony (Rozkaz Pers. II Korpusu Nr 145/45) do Dowództwa II Korpusu (na stanowisko I zastępcy kwatermistrza). Na dzień 31 sierpnia 1946 r. pełnił funkcję II zastępcy kwatermistrza II Korpusu Polskiego[58]. Następnie wyznaczony został na stanowisko pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy Grupy Brygadowej Nr 2 (Rozkaz L.dz. 9946/Pers./15.11.1946). Po zdemobilizowaniu ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski zamieszkał w Anglii i wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Zmarł 12 maja 1947 roku w Northwich i pochowany został na tamtejszym cmentarzu Northwich Cemetery Cheshire (znajdującym się w dzielnicy Witton). Symboliczny grób ppłk. Brayczewskiego znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[l] (kwatera 266-3-15)[59]. RodzinaWłodzimierz Brayczewski był żonaty z Zofią Ferdynandą Grzębo[m][13] (ur. 1901, zm. 15 listopada 1967). Z ich związku narodziło się dwóch synów: Witold Jerzy (ur. 17 września 1927 w Zaleszczykach, zm. 4 czerwca 1993 w Warszawie) – po wojnie powrócił z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do Polski oraz Bohdan (ur. 19 czerwca 1932 w Warszawie, zm. 15 lipca 1999 we Francji). Żona Zofia i syn Witold spoczywają na Starych Powązkach w Warszawie[59]. Młodszy syn Bohdan pochowany został we Francji. Ordery i odznaczenia
Zobacz teżUwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||
