Wielgorz – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Mordy[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Krzymoszach.
W miejscowości działa założona w 1946 roku jednostka ochotniczej straży pożarnej. Jednostka od 2001 roku jest w strukturach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. OSP posiada średni samochód ratowniczo-gaśniczny GBA 2,5/25/4,7 Iveco 4x4.[6]
Historia
Według mediewisty Franciszka Piekosińskiego nazwa wsi jest odimienna i pochodzi o imienia pierwszego właściciela, którym miał być rycerz Wielgor[7].
Po raz pierwszy nazwa Wielgori odnotowana została w księgach kościelnych w 1471[8]. Następnie pojawia się jako Wielgor w łukowskich księgach podkomorskich z 1509 i odnosi się do dóbr szlachty zagrodowej (Wielgorskich a. Wielgórskich[9][10]), które do 1529 rozpadły się na trzy osady: Wyelgor, Kowyesse i Baycze[11]. W rejestrach podatkowych z 1531 wszystkie trzy wsie notowane jako część grupy wsi Wielgor: Wielgor-Krzymosze (Vyelgor Krzymosza), Wielgor-Kowiesie (Vyelgor Covyessye) i Wielgor-Bajce (Vyelgor Bayczye). Granicą dóbr Wielgorz na wschodzie była wówczas rzeka Liwiec i oddzielała je od litewskich wówczas dóbr Mordy.
Co najmniej od 1552 zachodnia część dóbr nosi już tylko nazwę Krzymosze (Krzimosze)[8]. Wielgor-Bajce (a. Zajce) i Wielgor-Kowiesie notowane są pod tymi nazwami w księgach kościelnych jeszcze w 1721. Potem w źródłach występuje już tylko Wielgorz (a. Wielgórz).
Obecna wieś Wielgorz niewątpliwie leży na terenie dawnej wsi Wielgor-Kowiesie. Natomiast Bajce zostały wchłonięte albo przez obecny Wielgorz[12][13] albo przez Krzymosze[14][15].
Liczba ludności
- 1787: 152 (147 katolików i 5 żydów)[16]
- 1893: 243 (32 domy)[13]
- 1988: 276 (spis powszechny)
- 2002: 184 (spis powszechny)
- 2009: 207
- 2011: 203 (spis powszechny)
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 145947
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 4-5 [dostęp 2024-01-16]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1448 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ OSP Wielgorz [online], www.siedlce-straz.pl [dostęp 2020-11-06] .
- ↑ Franciszek Piekosiński, Rycerstwo polskie wieków średnich - Rycerstwo Małopolskie w dobie piastowskiej 1200-1366, Kraków 1901, s. 88
- ↑ a b Krzymosze, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
- ↑ Marek Woliński, ''Herbarz Szlachty Ziemi Łukowskiej na Lubelszczyźnie'', t. I, s. 306, ISBN 978-83-928874-4-7 CKH, Szczecin 2011
- ↑ W 1580 r. dziedzicem dóbr Wielgor-Bajce był Paweł Wielgorski, zaś dziedzicem dóbr Wielgor-Kowiesie był Stanisław zw. Struś; W 1620 r. współdziedzicem Wielgora-Kowiesie był Jan Wielgorski zw. Grzymkowiczem (za: Marek Woliński, ''Herbarz Szlachty Ziemi Łukowskiej na Lubelszczyźnie'', t. I, s. 255)
- ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z 1529 podaje je jako oddzielne wsie (płatników dziesięciny). Przy tym nazwa Wyelgor odnosi się tu prawdopodobnie do obecnej wsi Krzymosze.
- ↑ Wielgor-Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
- ↑ a b Wielgórz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 317 .
- ↑ Wielgórz Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
- ↑ Wielgórz, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
- ↑ Spis ludności Diecezji Krakowskiej z 1787 r., Archiwum Komisyi Historycznej. t. 7, s. 432
| Wsie |
|
|---|
| Kolonia |
|
|---|
| Integralne części wsi |
- Dworszczyzna
- Kierzczane
- Pod Rogóziec
|
|---|
