|
Wilhelm von Humboldt
Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand von Humboldt (ur. 22 czerwca 1767 w Poczdamie, zm. 8 kwietnia 1835 w Tegel) – niemiecki filozof, językoznawca, polityk, przedstawiciel neohumanizmu[1], brat Alexandra[2]. ŻyciorysUrodził się w rodzinie o brandenburskich i pruskich tradycjach urzędniczych i wojskowych sięgających XVI wieku. Ojciec, Alexander Georg von Humboldt, pan na włościach Hadersleben i Ringenwalde, wybrał karierę wojskową. W 1762, z powodu odniesionych ran, przeniesiono go w stan spoczynku i w 1764 został szambelanem na dworze księżniczki Elżbiety von Braunschweig. W 1766 poślubił, młodszą o dwadzieścia jeden lat, bogatą wdowę Marię Elżbietę z domu Colomb (z pierwszego małżeństwa von Holwede), pochodzącą z rodziny francuskich hugenotów o dużych aspiracjach kulturalnych i naukowych. W posagu wniosła ona, między innymi, posiadłość Tegel (obecnie w granicach Berlina), gdzie Wilhelm spędził dzieciństwo[2]. KarieraStudiował we Frankfurcie nad Odrą. W latach 1801–1808 był rezydentem pruskim w Rzymie, gdzie obcował ze światem naukowo-artystycznym i uprawiał studia filozoficzne, filologiczne i archeologiczne. W 1809 został kierownikiem pruskiego ministerstwa wyznań i oświecenia. Podczas pracy na tym stanowisku stał się merytorycznym założycielem Uniwersytetu Berlińskiego[3] i zreformował cały ówczesny pruski system edukacji[4]. W ramach reformy stworzył instytucję gimnazjum humanistycznego, które było fundamentem niemieckiego systemu edukacji przez całe stulecie[5]. W 1810 został ministrem stanu i został wysłany jako przedstawiciel Prus do stolicy Austrii, Wiednia[5]. Między 1813 a 1815 był czynny dyplomatycznie przy wciągnięciu Austrii do Koalicji i zawieraniu pokoju z Francją[5], na kongresie wiedeńskim starał się o zjednoczenie Niemiec, w 1817 odbył misję nadzwyczajną do Londynu, a rok później reprezentował Królestwo Prus na kongresie akwizgrańskim. W 1819 ustąpił ze służby państwowej, gdyż nie udało mu się nakłonić króla do nadania Prusom konstytucji. W dalszym ciągu wywierał znaczny wpływ, ale już tylko na życie artystyczne, przez organizację muzeum berlińskiego[6]. PoglądyPrzeciwstawiał się scjentyzmowi. Podkreślał specyfikę i metodologiczną odrębność nauk humanistycznych jako badających wytwory ducha. Za główny cel człowieka uznawał harmonijny rozwój z uwzględnieniem indywidualnych dyspozycji i uzdolnień. Powoływał się przy tym na ideały starożytnej Grecji, gdzie według niego realizowano to założenie najlepiej[7]. Poglądy na temat językaOpierając się na założeniach kantyzmu, zaprzeczał tezie o zewnętrznych przyczynach powstania i rozwoju języka[8]. Wytworzenie języka jest nie tyle zewnętrzną, służącą wspólnej komunikacji, co wewnętrzną potrzebą ludzkości, niezbędną dla rozwoju jej duchowych sił oraz dla zdobycia określonego poglądu na świat[9]. Język nie jest raz wytworzonym i niezmiennym narzędziem służącym do nazywania rzeczy („ergon”), lecz jest to nieustanny proces, ciągłe tworzenie, „energeia”. Język jest nieustanną pracą ducha[10]. Słowa nie są jedynie znakami istniejącej rzeczywistości, język jest środkiem służącym człowiekowi do zrozumienia świata i samego siebie. Każdy konkretny język niesie określony „obraz świata”. Zróżnicowanie języków nie polega tylko na odmienności znaków, a wyrazy i ich zestawienia jednocześnie tworzą i określają pojęcia. Różne języki stanowią w istocie rozmaite sposoby widzenia świata, organy swoistego sposobu myślenia i odczuwania poszczególnych narodów[11]. Różnorodność języków to „nie różnorodność dźwięków i znaków, lecz różnorodność samych światopoglądów”. Badania nad językiem nie powinny ograniczać się do zewnętrznej formy, ale powinny dotyczyć treści językowych i zawartego w języku poglądu na świat, a więc „wewnętrznej formy językowej”[12]. Odznaczenia
PracePisał prace z dziedziny krytyki literackiej (o Goethem, Schillerze, z którym utrzymywał bliskie stosunki); jednak większe znaczenie mają jego studia z zakresu językoznawstwa porównawczego. Krytyczne wydanie jego zbiorowych dzieł sporządziła Pruska Akademia Umiejętności (1903–1918, 15 tomów)[18].
Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba):
|
||||||||||||||||||||||
_1985,_MiNr_731.jpg)
