Wilków (powiat prudnicki)

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie opolskim. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Wilków

wieś
Kaplica
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Biała
Liczba ludności (2011)	182[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-210[3]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0491587
Położenie na mapie gminy Biała Wilków
Położenie na mapie Polski Wilków
Położenie na mapie województwa opolskiego Wilków
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Wilków
50°22′42″N 17°45′55″E/50,378333 17,765278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilków (dodatkowa nazwa w j. niem. Wilkau) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała^[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 182 osoby^[2].

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 7 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad^[5]. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj buraki cukrowe, rzepak i pszenica^[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[7].

W Olbrachcicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olbrachcic wynoszą 563 mm. Dominują wiatry zachodnie^[8].

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy na drapieżnego ssaka wilka. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Wilków, a także zgermanizowaną – Wilkau, a także wymienia nazwy wynotowane z historycznych dokumentów we fragmencie „Wilkau (1531 Wilkow, 1534 Wilkaw, polnisch Wilkow)”^[9].

Ze względu na polskie pochodzenie w okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę miejscowości na nową, całkowicie niemiecką – Willenau^[10]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Wilków^[11].

Na terenie wsi odkryto osadę ludności kultury przeworskiej z młodszego okresu wpływów rzymskich^[8].

Wieś została założona pod koniec XV wieku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z początku XVI wieku^[8].

W 1571 sołtysem wsi był Krzysztof (Christof). Pod koniec XVIII wieku w Wilkowie mieszkało 159 osób. Wieś podlegała klasztorowi paulinów w Mochowie^[8].

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów^[12]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk^[13]. W latach 1768–1789 sołtysem wsi był Michael Chrząszcz, krewny kapłana Jana Piotra Chrząszcza^[8]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu dzielonym w słup po lewej lemiesz skierowany ostrzem w górę i lemiesz skierowany ostrzem w dół, po prawej wspiętego wilka, a w otoku napis: WILLCKAU GEMEIN SIEG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Wilków / Powiat Prudnicki)^[14].

W połowie XIX wieku we wsi mieszkało 299 osób, a pod koniec niego było ich 327^[8]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 404 mieszkańców Wilkowa 13 posługiwało się językiem niemieckim, 286 językiem polskim, 1 innym językiem, a 4 było dwujęzycznych^[15]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Wilkowie zdobyli chrześcijańscy demokraci^[16].

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Wilków znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[17]. W lutym 1921 w Wilkowie wybuchł pożar, który zniszczył trzy stodoły i chlew. Polscy mieszkańcy wsi uznali to za „karę boską” za urządzoną dzień wcześniej przez Niemców zabawę taneczną, co doprowadziło do konfliktów między mieszkańcami^[18]. Do głosowania uprawnionych było w Wilkowie 227 osób, z czego 162, ok. 71,4%, stanowili mieszkańcy (w tym 158, ok. 69,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 216 głosów (ok. 95,2% uprawnionych), w tym 216 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 154 osoby (ok. 71,3%), a za Polską 62 osoby (ok. 28,7%)^[19].

W latach 1945–1950 Wilków należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia^[20], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia^[21]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej^[22].

We wrześniu 1945 miejscowa i osadnicza młodzież zorganizowała w Wilkowie amatorski zespół. Następnie zorganizowano chór i wydarzenia kulturalne. 25 listopada 1945 otwarto Dom Kultury w Wilkowie^[23]. W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku^[24], kotlarz^[25].

W 2005 Wilków przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[26].

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków^[27]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Goloki^[28].

• 1933 – 332^[29]
• 1939 – 304^[29]
• 1966 – 265^[30]
• 1998 – 223^[31]
• 2002 – 207^[31]
• 2009 – 177^[31]
• 2011 – 182^[31]
• 2013 – 173^[32]

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1208O relacji Biała – Solec – Rostkowice – Wilków – Mionów – Błażejowice Dolne – Mochów^[33].

Wilków posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy^[34].

Transport autobusowy w Wilkowie obsługiwany był przez PKS Prudnik^[35]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska^[36]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna^[37], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska^[38]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika^[39]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Wilkowie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y^[40]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu^[41].

Katolicy z Wilkowa należą do parafii św. Wawrzyńca w Wierzchu (dekanat Głogówek). We wsi znajduje się kaplica św. Floriana^[42].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Wilkowie^[43]. Przez Wilków przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę^[44].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Wilków prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”^[45].

Przez Wilków prowadzi szlak turystyczny:

• Szlakami bociana białego (46,6 km): Biała – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała^[46]

Przez Wilków prowadzi szlak rowerowy^[47]:

• Trasa rowerowa PTTK nr 261-c: Biała – Stare Miasto – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Gostomia – Krobusz – Radostynia – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Wilkowie działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej^[48].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)^[49].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[50]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[51].

• Stanisław Sobota (1879–1964) – lekarz weterynarii i działacz społeczny, urodzony w Wilkowie
• Alfons Spiller (1894–1978) – chirurg, polityk, burmistrz Mysłowic, urodzony w Wilkowie

• FelixF. Triest FelixF., Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117  (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
• Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949 .

• Wilków, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09] .