|
Województwo augustowskie
.JPG) Województwo augustowskie – województwo Królestwa Polskiego istniejące w latach 1816–1837 ze stolicą w Suwałkach. Decyzję o powołaniu województwa podjęto 16 stycznia 1816, zaś ogłoszono 4 marca 1816[1]. Ukazem Mikołaja I z 23 lutego/7 marca 1837 r.[2] zostało przemianowane na gubernię augustowską ze stolicą w Suwałkach[3]. W czasie powstania styczniowego Rząd Narodowy dnia 28 marca 1863 r. ogłosił Regulamin władz administracyjnych w byłym Królestwie Kongresowym. Według regulaminu zniesiono podział administracyjny na gubernie, a zamiast tego byłe Królestwo Kongresowe podzielono na osiem województw w granicach z 1816 r. Na terenach guberni augustowskiej przywrócono województwo augustowskie w granicach z 1816 r.[4] Geografia i demografiaWojewództwo powstało z przekształcenia wcześniejszego departamentu łomżyńskiego w Księstwie Warszawskim[5]. Zajmowało północno-wschodnią część Królestwa Kongresowego. Od północy i wschodu sąsiadowało z Imperium Rosyjskim (gubernie: wileńska, grodzieńska oraz obwód białostocki), od południowego zachodu – z woj. mazowieckim, od zachodu – z Prusami Wschodnimi[6]. Współcześnie większość obszaru dawnego woj. augustowskiego leży w granicach Polski w woj. podlaskim, północno-wschodnia cześć na Litwie, zaś niewielki fragment wschodni na Białorusi. W 1816 obszar województwa wynosił 314 mil kwadratowych (ok. 16 tys. km²)[7].
Podział administracyjnyWojewództwo dzieliło się na 5 obwodów i 7 powiatów:
GospodarkaWedług danych z 1830 charakterystycznymi dla województwa płodami, minerałami i surowcami były: żelazo, bursztyn, kreda, miód, len, konopie[11]. Głównymi zakładami przemysłowymi były wówczas papiernie, huty szkła, wytwórnie płótna, wyrobów wełnianych, świec woskowych[11]. HistoriaSiedzibaNa siedzibę województwa wyznaczono Augustów ze względu na jego położenie na pograniczu dwóch składowych części departamentu łomżyńskiego[12]. Stąd też jednostce administracyjnej nadano nazwę województwo augustowskie[13]. Jednak z powodu braku w Augustowie odpowiednich budynków murowanych Komisję Wojewódzką umieszczono tymczasowo w Suwałkach[12]. Ze względu na braki kadrowe, a przede wszystkim lokalowe, do 1817 władze województwa mieściły się nadal w Łomży[14]. W 1819 planowano przeniesienie urzędów do Augustowa, jednak namiestnik Królestwa Józef Zajączek nie zatwierdził decyzji z powodu kosztów z nią związanych[15]. Po raz kolejny sprawa przeniesienia urzędów do Augustowa została zgłoszona przez Komisję wojewódzką w 1824 i poparta przez sejm w 1825, co związane było z rozpoczęciem budowy Kanału Augustowskiego i planami rozwoju Augustowa jako ośrodka gospodarczego na szlaku kanału[16]. Decyzję o przeniesieniu siedziby województwa z Suwałk do Augustowa rząd Królestwa podjął w 1829, zdecydował też o budowie w Augustowie gmachów na potrzeby administracji[17]. W związku z tym w 1830 Henryk Marconi opracował kompleksowy projekt przebudowy całego Augustowa oraz budowy nowych budynków[18]. Prace nad przenosinami stolicy przerwał wybuch powstania listopadowego[19]. Powrócono do nich pod koniec 1832, gdy car Mikołaj I wyraził zgodę na przenosiny, zaś w 1834 decyzję potwierdził gen. Jewgienij Gołowin[19]. Jednak już w 1835 car zgodził się jednak na pozostawienie stolicy w Suwałkach[19]. Spowodowane to było tym, że w Suwałkach od 1817 powstały już liczne gmachy, zaś w Augustowie wymagały kosztownej budowy od podstaw[19]. Dodatkowo Kanał Augustowski nie zyskał planowanego znaczenia komunikacyjnego[19]. UrzędyPrzenosiny urzędów z Łomży do Suwałk zalecono we wrześniu 1816, jednak zaczęto realizować dopiero lipcu-sierpniu 1817[20]. Komisja Wojewódzka została umieszczona w Suwałkach na rogu ul. Petersburskiej (rynku) i Sejneńskiej w budynku, w którym w czasach pruskich prawdopodobnie mieścił się urząd landrata[20]. Początkowo budynek ten był wynajmowany przez urząd, a następnie zakupiony na własność[20]. W 1820 gmach Komisji rozbudowano[21]. Do Suwałk przybyło też około 70 urzędników i oficjalistów[20]. W Łomży pozostał jednak Trybunał Wojewódzki, aby mieszkańcy południowej części województwa mieli łatwiejszy dostęp do sądownictwa[20]. Dopiero w 1824 utworzono w Suwałkach II Wydział Trybunału[20]. Wtedy też do miasta napłynęło więcej prawników[20]. Umieszczenie urzędów w Suwałkach wpłynęły na rozwój miasta[20]. Już w 1819 było w nim nowo wybudowanych lub odrestaurowanych domów[20]. W 1819 ruch budowlany zamarł w związku z pierwszą próbą przenosin stolicy do Augustowa, ale niebawem odrodził się po decyzji gen. Zajączka pozostawiającej stolicę w Suwałkach[22]. Około 1829 wystawiono z funduszy rządowych murowany gmach poczty, mieszczący się przy ul. Petersburskiej około 150 metrów od jej wlotu na Stary Rynek[23]. ReligiaW 1818 utworzono (z przekształcenia diecezji wigierskiej) nową diecezją z siedzibą w Sejnach, której obszar pokrywał się z granicami województwa augustowskiego[24]. Określana ona była jako diecezja augustowska, czyli sejneńska lub diecezja sejneńska, czyli augustowska i zawierała w nazwie człon od województwa augustowskiego[25][24]. Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
