Wolne sędziostwo

Wolne sędziostwo, wolny sędzia – historyczna nazwa określająca dziedziczny majątek ziemski należący do tzw. wolnego sędziego (niem. Freirichter). Wolnym sędzią był zasadźca. Wspierał on osadnictwo własnym majątkiem; otrzymywał za to funkcję sołtysa, a tym samym zwolnienie od podatków i przywileje, takie jak prawo do wyszynku i prawo do sądzenia. Termin ten stosowano na ziemi kłodzkiej, gdzie wolni sędziowie u schyłku średniowiecza stanowili odrębny stan, mający większe przywileje, niż szlachta.

Wolnym sędziom podlegał wiejski wymiar sprawiedliwości, a do ich obowiązków należało prowadzenie księgi ławników (Schoeppenbuch), w której zapisywano wyroki sądowe i akty sprzedaży dokonywane we wsi.

Ostatnie wolne sędziostwo przetrwało do XIX wieku w Kłodnie w gminie Lądek-Zdrój (obecnie przysiółek Kątów Bystrzyckich).

• Arno Herzig, Małgorzata Ruchniewicz W kraju Pana Boga. Źródła i materiały do dziejów Ziemi Kłodzkiej od X do XX wieku, s. 13, Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, Kłodzko 2003, ISBN 83-916830-3-6