|
Władysław Mamert Wandalli
.jpg)  Władysław Mamert Wandalli, także Vandalli (ur. 11 maja 1855[1] w Łowiczu jako Mamertyn Wandel[2], zm. 3 lutego 1942 w Warszawie) – urzędnik, artysta i literat; mistyfikator, w okresie II Rzeczypospolitej podający się za uczestnika powstania styczniowego i uważany za jednego z najdłużej żyjących weteranów tego powstania. Rzekomy życiorysMiał być potomkiem włoskiej rodziny Vandall. Jego ojcem był ponoć Konstanty, który jakoby przybył na ziemie polskie w 1830 i walczył w szeregach powstańców listopadowych, a po powstaniu, ukrywając się przed Rosjanami, spolszczył nazwisko na Wandalli[3]. Mamert Wandalli podawał się za uczestnika powstania styczniowego w 1863. Miał brać udział w organizowaniu cywilnego Rządu Narodowego w Rawie Mazowieckiej, następnie walczyć w oddziale generała Antoniego Jeziorańskiego i uczestniczyć w bitwach m.in. pod Rawą Mazowiecką i pod Lubochnią. Miał też być aresztowany, ale zsyłki uniknął. W późniejszym okresie pracował jako urzędnik, ponadto zajmował się badaniami historycznymi, pisał wiersze i malował. W czasie I wojny światowej został ewakuowany do Rosji, powrócił do Polski w 1919. Po 1918 rokuPo odzyskaniu przez Polskę niepodległości (1918) w okresie II Rzeczypospolitej został awansowany do stopnia podporucznika weterana Wojska Polskiego, podobnie jak inni żyjący wówczas weterani powstania styczniowego. Podczas uroczystości odznaczenia powstańców-weteranów 23 stycznia 1938 w Warszawie przemówił w imieniu uhonorowanych[4]. 22 stycznia 1936 władze podarowały mu dom przy ul. POW nr 7 na podwarszawskim Boernerowie (nazywanym wówczas Kolonią im. Aleksandry Piłsudskiej). Klucze do domu wręczył Melchior Wańkowicz, wówczas sekretarz generalny Stowarzyszenia Bratnia Pomoc Uczestnikom Walk o Niepodległość[5][6]. Prócz Wandallego dom na tym osiedlu otrzymał także jeden z weteranów powstania styczniowego[6]. Zmarł w 1942 roku. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze 13C-1-17[7]. Ujawnienie mistyfikacjiInformacje o udziale Wandallego w powstaniu styczniowym i wiedza o jego pochodzeniu opierały się na przekazach, które on sam podawał po 1918 roku. W 2015 roku informacje te zakwestionowano, gdy ujawniono dokumenty aktu stanu cywilnego, w tym jego akt urodzenia (parafia w Łowiczu), z których wynika, że Wandalli urodził się w 1855 i w chwili wybuchu powstania miał zaledwie 8 lat. Wiek ten potwierdzają również dane zawarte w aktach urodzenia jego dzieci[1]. Był trzykrotnie żonaty i miał przynajmniej dziesięcioro dzieci[1]. Jedną z jego córek była Zofia Halina Uniśkiewicz-Weber (ur. 29 listopada 1915, zm. 5 stycznia 2008) – działaczka społeczna związana z ZHP i ZNP[8]. Odznaczenia
Przypisy
Linki zewnętrzneBibliografia
|
||||||||||||
