Zamczysko na Łysinie

Zamczysko

stanowisko dokumentacyjne
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Mezoregion	Beskid Mały
Data utworzenia	2009
Akt prawny	Rozporządzenie nr 8/09 Wojewody Śląskiego z dnia 12 czerwca 2009 r.[1]
Powierzchnia	0,872 ha[1]
Położenie na mapie gminy Łękawica Zamczysko
Położenie na mapie Polski Zamczysko
Położenie na mapie województwa śląskiego Zamczysko
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Zamczysko
49°44′52″N 19°18′18″E/49,747778 19,305000
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamczysko lub Skamieniałe Miasto – osuwisko skalne na Łysinie (zwanej też Ścieszków Groniem) w Beskidzie Małym^[2]. Znajduje się na południowej stronie szczytu, tuż pod jego szczytem. Jest to skalny wąwóz z pionowymi ścianami, wielkimi głazami i jaskiniami. Wysokość ścian dochodzi do kilkunastu metrów. Miejsce to znane było już Andrzejowi Komonieckiemu, który w „Dziejopisie żywieckim” tak o nim pisał: ... w górze Łysinie są dziury albo lochy szerokie i głębokie, między wielkimi skałami w ziemi będące, które skryte są i dość ich nie można”. Najgłębszą i najdłuższą z tych jaskiń jest Jaskinia Lodowa w Zamczysku o długości 59 m i głębokości 10 m. Znana jest z tego, że jeszcze w czerwcu stwierdzono występowanie w niej lodowych stalaktytów. Jest to najniżej położona w Polsce jaskinia, w której w lecie obserwowano występowanie lodu^[2]. Oprócz niej jest kilka mniejszych jaskiń, mających długość tylko kilku metrów. Są to: Jaskinia w Zamczysku, Jaskinia Strzelista, Nora w Wantach^[3].

Zamczysko porasta las bukowy z domieszką klonów, jarzębin, brzóz oraz krzakami malin. Z ciekawszych gatunków paproci występują w nim: zanokcica skalna, zanokcica zielona, paprotka zwyczajna, są też rzadkie gatunki mchów. Od 2009 r. obszar Zamczyska o powierzchni 0,87 ha objęty został ochroną jako stanowisko dokumentacyjne „Zamczysko na Ściszków Groniu”^[2].

Jak z wieloma tego typu miejscami, również z Zamczyskiem wiążą się legendy. Według jednej z nich istnieje stąd podziemne przejście aż na Babią Górę. Ludowe przekazy mówią, że kiedyś mieszkał tutaj piekarz^[2].

Skały Zamczyska są atrakcyjne również dla wspinaczy skałkowych i dla uprawiających bouldering. W latach 70. XX wieku wspinano się tutaj metodą „na wędkę”. Wspinacze przeszli kilkanaście dróg wspinaczkowych. Najtrudniejsza z nich ma VI.4+ w skali trudności Kurtyki. W 1988 r. Krzysztof Małysz, Piotra Antecki i Czesław Szura na trzech najbardziej do tego celu nadających się ścianach wykonali zabezpieczenia (stałe przeloty)^[4].

Skały Zamczyska mają wysokość do 12 m. Wspinacze przeszli kilkanaście dróg wspinaczkowych. Najtrudniejsza z nich ma VI.4+ w skali trudności Kurtyki. W 1988 r. na trzech najbardziej do tego celu nadających się ścianach wspinacze zamontowali stałe punkty asekuracyjne (ringi)^[4], na pozostałych wspinaczka tradycyjna (trad). W 2019 r. było już 26 dróg. Oprócz nich są 33 drogi dla boulderingowców. Ich trudności podano w skali francuskiej^[5].

Zamczysko znajduje się w granicach wsi Łysina i Kocierz Rychwałdzki w województwie śląskim, w powiecie żywieckim^[6].

Szlaki turystyczne

Kocierz Rychwałdzki – Ścieszków Groń – Przełęcz Płonna – Kucówki – Czarne Działy – Gibasówka – Wielki Gibasów Groń – Przełęcz pod Mladą Horą – Mlada Hora – rozstaje Anuli – Smrekowica – rozdroże pod Smrekowicą – Suwory – Krzeszów^[7]