|
Zespół klasztorny bożogrobców w Miechowie
.jpg) Zespół klasztorny bożogrobców w Miechowie – zespół obiektów stanowiących dawniej założenie klasztorne zakonu bożogrobców w Miechowie. Składają się na niego bazylika kolegiacka Grobu Bożego, klasztor, zamek generałów zakonu i baszta. Kompleks, ufundowany w 1163 roku przez możnowładcę Jaksę Gryfitę, należał od XII wieku do 1819 roku do zakonu Kanoników Regularnych Grobu Bożego[1]. Pierwotnie całe założenie było otoczone murem obronnym wzniesionym w latach 80. XIV wieku[2].
Bazylika Grobu Bożego_(4534763873).jpg)   Bazylika miechowska to trzynawowy kościół gotycki z przełomu XIV i XV wieku z elementami romańskimi z XIII wieku[3]. Pod koniec XVIII wieku została przebudowana w stylu późnobarokowym[3]. Przykrywa ją dach z blachy miedzianej, na którym umieszczona jest barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Nad całością góruje sześciokondygnacyjna wieża przykryta kulistym hełmem z 1802 roku z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego dodaną współcześnie[4]. W dolnej części wieży znajduje się kaplica św. Marii Magdaleny, która jako jedyna w świątyni zachowała wygląd gotycki[5]. W kościele jest jeszcze jedna boczna kaplica przy przejściu do zakrystii, nosząca wezwanie św. Antoniego[6]. W latach 1611–1616 nad zakrystią wybudowano pomieszczenie skarbca zakonu[4].
W prezbiterium znajduje się okuta miedzią płyta zasłaniająca wejście do podziemi kościoła, gdzie znajdują się krypty grobowe, w których grzebano miejscowych zakonników, oraz system podziemnych korytarzy łączących poszczególne budynki klasztorne i wychodzących poza obręb klasztoru[6]. Wyjścia z podziemi znajdowały się w majątku Wielko-Zagórze (obecnie Park Miejski w Miechowie) oraz na przedmieściu Janów u podnóża wielkiej skarpy, na której stoi kompleks klasztorny[6].   KlasztorGłówny budynek dawnego klasztoru bożogrobców w Miechowie to czworobok, pośrodku którego znajduje się prostokątny wirydarz z gotycko-renesansowymi krużgankami nakrytymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ze zwornikami w kształcie tarcz herbowych[6]. W gmachu zachowało się ok. 60 jednoosobowych cel zakonników i dwupiętrowe pomieszczenie refektarza[3]. W wirydarzu znajduje się kaplica Grobu Bożego, centralny element kompozycyjny i ideowy kompleksu klasztornego[4], nakryta kopulastym sklepieniem, konsekrowana po pożarze głównego kościoła w 1745 roku jako oddzielna, niezależna świątynia[7]. Symboliczny Grób Chrystusa, wybudowany w 1530 roku, to niewielka komora z białego wapienia pińczowskiego; pośrodku niej stoi kamienny sarkofag wykonany z piaskowca[7]. Kaplicę wzniesiono na ziemi przywiezionej z Jerozolimy, a w jej ścianę wmurowano kamień z tamtejszego Grobu Chrystusa[6]. Na prawej ścianie we wnęce znajduje się tablica z brązu z wizerunkiem Jana Pawła II upamiętniająca jego pobyt w kaplicy[3]. Kaplica Grobu Bożego w Miechowie stanowi cel pielgrzymek od okresu średniowiecza; odwiedzili ją m.in. Władysław Łokietek, Władysław Jagiełło i królowa Jadwiga; na ścianach znajdują się pochodzące z epoki herby Zygmunta Starego i królowej Bony[7]. W południowym, otwartym skrzydle klasztoru, przylegającym do czworobocznego gmachu głównego, mieści się siedziba sądu i prokuratury[6]. Część tego budynku, posiadająca niegdyś zewnętrzne arkady, była nazywana pałacykiem opackim[6]. W przeszłości na terenie zabudowań klasztornych znajdowały się ponadto archiwum zakonne, biblioteka i skryptorium[3], a także, wymieniane w źródłach, dormitorium i infirmeria[2]. Zakonnicy opuścili klasztor po 1819 roku, kiedy władze Królestwa Kongresowego dokonały kasaty zgromadzenia i skonfiskowały jego majątek[1].    _(3532366400).jpg) Zamek generałów zakonuBudowla ta była siedzibą prepozytów generalnych zakonu bożogrobców, a po kasacie zakonu znajdowała się w niej plebania Parafii Grobu Bożego w Miechowie. Jest to prostokątny gmach o cechach późnobarokowych, piętrowy, z dachem mansardowym i falistą linią ściany szczytowej. Parter od strony zachodniej posiada korytarz, w którym są wejścia do poszczególnych pomieszczeń z krzyżowymi sklepieniami. Natomiast na piętrze znajduje się kilka sal o różnym przeznaczeniu. Jedna z nich, tzw. sala gryfowa, ozdobiona jest barokowym kominkiem i kartuszem ze stiukowym godłem bożogrobców, dwuramiennym krzyżem, i herbem Jaksy Gryfity z rodu Świebodziców, który sprowadził zakon do Miechowa. Na ścianach zamku generałów wisi kilkadziesiąt portretów prepozytów miechowskiego zgromadzenia bożogrobców, m.in. Andrzeja Batorego i Stanisława Stępkowskiego, a także portrety arcybiskupa Michała Poniatowskiego i św. Karola Boromeusza. Są tam również portrety późniejszych proboszczów miechowskiego kościoła. Mocą zawartego ze Stolicą Apostolską konkordatu wschowskiego w 1737 roku królowie Polski mieli prawo mianować opatów komendatoryjnych zgromadzenia w Miechowie[8]. W dawnym zamku generałów mieści się Muzeum Ziemi Miechowskiej, powstałe w 2012 roku[9]. Przeprowadziło ono remont i rewaloryzację części poklasztornej kompleksu[10]. W muzeum znajduje się wystawa stała prezentująca kolekcję blisko 200 tkanin i szat liturgicznych ze skarbca zakonu[11]. BasztaDekoracyjna baszta znajduje się w północno-wschodnim narożniku muru otaczającego klasztor. Jest to wieloboczny budynek o wyraźnie zaznaczonych dwóch kondygnacjach. Przykrywa go dach namiotowy[6]. Baszta stanowi pozostałość murów obronnych z XVI wieku[4]. Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||
