Zofia Jasińska-Filipowska
Zofia Jasińska-Filipowska, z domu Gottlieb, pseudonim artystyczny Clair de Lys (ur. 6 marca 1908 w Krakowie, zm. 22 listopada 2003 we Frankfurcie nad Menem) – polska aktorka teatralna żydowskiego pochodzenia. ŻyciorysUrodziła się w Krakowie w rodzinie żydowskiej, jako córka Zygmunta (Salamona) Gottlieba (zm. 1942) i Stefanii Ernestyny z domu Kohn (zm. 1927). Okres I wojny światowej spędziła w Wiedniu, ponieważ jej ojciec, jako oficer austriacko-węgierskich sił zbrojnych walczył na froncie, a rodziny oficerów z Twierdzy Kraków musiały opuścić miasto. Został ranny i otrzymał Krzyż Żelazny. Matka Stefania dostała także odznaczenie za występy w lazaretach, gdzie śpiewała arie ze znanych oper przed rannymi żołnierzami. Córka Zofia wystąpiła także u boku matki w lazarecie i dostała w Wiedniu swoją pierwszą rolę filmową. Po zakończeniu wojny wróciła z rodzicami do rodzinnego Krakowa, gdzie nadal mieszkała reszta rodziny. Ojciec Zygmunt prowadził zakład litograficzny i drukarnię Zorza na Starym Mieście. Rodzina była bardzo zasymilowana. W wieku 15 lat Zofia zadebiutowała w głównej roli w Dziewczynce z zapałkami, wystawionej na deskach teatru Bagatela. Po ukończeniu szkoły dramatycznej wyjechała na pewien czas do Berlina, gdzie skończyła szkołę tańca i występowała na rewiach tanecznych. Tam też wystąpiła w kilku filmach. Po powrocie do Polski została aktorką w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, gdzie zbierała swe dalsze doświadczenia u boku Juliusza Osterwy. Po wybuchu II wojny światowej zabroniono jej, jako osobie pochodzenia żydowskiego, dostępu do prób i występów w Teatrze. Jej ojciec został przesiedlony do krakowskiego getta, skąd został wywieziony do obozu koncentracyjnego, gdzie prawdopodobnie zginął. Zofia uratowała się na aryjskich papierach, pracując, jako ekspedientka i kucharka w Warszawie i Radomiu. Z licznej rodziny ocalało jedynie dwóch kuzynów: Artur, który dostał się z armią Andersa do Londynu oraz Józef, który przeżył obóz Auschwitz-Birkenau. Po zakończeniu wojny grała sporadycznie w kabarecie Siedem Kotów i Operetce Krakowskiej. Jako osoba pochodzenia żydowskiego nie mogła otrzymać stałego angażu w polskich teatrach. W 1956 wraz z synem Jackiem wyemigrowała do Izraela, gdzie pracowała jako kelnerka. Nie udało jej się także nauczyć wystarczająco języka hebrajskiego. W 1964 wyemigrowała do RFN i osiadła we Frankfurcie nad Menem, gdzie mieszkała do końca życia i jest pochowana. Na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie znajdują się jej dwa symboliczne groby. PublikacjeW 1998 ukazała się jej książka Der Krieg, die Liebe und das Leben. Eine polnische Jüdin unter Deutschen, gdzie opisała swoje przeżycia. Linki zewnętrzne
|