Świerk kłujący

Świerk kłujący
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzaj	świerk
Gatunek	świerk kłujący
	Nazwa systematyczna
	Picea pungens Engelm; Gard. Chron. n.s., 11: 334 1879.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Świerk kłujący, świerk srebrny (Picea pungens Engelm.) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Świerk kłujący pochodzi z Gór Skalistych w zachodniej części Ameryki Północnej^[6].

Morfologia

Świerki kłujące w swoim naturalnym środowisku

Pokrój: Korona stożkowata, zazwyczaj bardzo gęsta. Starsze drzewa smukłe.
Pień: Formy typowe rosnące w swoim naturalnym środowisku osiągają wysokość ponad 30 m, odmiany uprawne (kultywary) są znacznie niższe^[7]. Średnica pnia do 1,5 m. Kora cienka i popękana, szarobrązowa, u starszych drzew brunatnoszara.
Liście: Igły wyrastają na wyraźnych, sęczkowatych wzniesieniach. Są czterokanciaste, i posiadają wyraźną siną smugę w miejscu występowania szparek oddechowych. Są zaostrzone, sztywne, bardzo kłujące i ustawione prostopadle do gałązek, dookolnie, na wszystkie strony. Na młodych pędach są zazwyczaj srebrnosine^[8]
Kwiaty: Gatunek jednopienny. Kwiaty żeńskie szyszeczkowate i zielonkawe, osadzone pionowo na końcach pędów. Kwiaty męskie długości do 3 cm, podłużne, o żółtawym zabarwieniu^[9].
Szyszki: Zwisające, jasnobrązowe, długości 8-10 cm.Ich łuski są drobne, miękkie i mają szczyty wyraźnie ścięte i nierówno ząbkowane^[8].

Gatunki podobne: Świerk kłujący mylony jest czasem ze świerkiem sitkajskim (Picea sitchensis) lub świerkiem Engelmanna (Picea engelmannii). Pierwszy pochodzi z tego samego areału, odróżnia się szczególnie cienkimi i twardymi igłami. Świerk Engelmanna również pochodzi z Gór Skalistych, ale ma bardziej miękkie igły i wężej zakończone łuski szyszek^[9].

Biologia i ekologia

Drzewo wiecznie zielone. W swoim naturalnym środowisku występuje na wysokości pomiędzy 1800 a 3300 m n.p.m. Tworzy lasy mieszane z sosną wydmową, topolą osikową i daglezją. Porasta także brzegi rzek i wilgotne, cieniste zbocza.

Kultywary

W wyniku celowej selekcji powstało wiele odmian o zróżnicowanych cechach pokroju i zabarwienia igieł.

'Argentea'
'Białobok'
'Blue Pearl'
'Corbet'
'Donna's Rainbow'
'Early Cones'
'Fat Albert'
'Fat Mac'
'Glauca'
'Glauca Cecilia'
'Glauca Globosa'
'Glauca Pendula'
'Green Globe'
'Hermann Naue'
'Hillside'
'Hoopsii'
'Hoto'
'Hunnewelliana'
'Iseli Fastigiata'
'Iseli Foxtail'
'Koster'
'Koster Pendula'
'Lucky Strike'
'Maigold'
'Marciniec'
'Mesa Verde'
'Moerhaim'
'Montgomery'
'Mrs. Cesarini'
'Prostrata'
'Saint-Mary Broom'
'Sonia'
'Stanleys Pygmy'
'Virgata'
'Walnut Green'

Zastosowanie

Roślina ozdobna – drzewo cenione w ogrodnictwie, szczególnie ze względu na małe wymagania i odporność na niskie temperatury i warunki miejskie. Forma typowa uprawiana jest w parkach, ogrodach i w zieleni miejskiej. Częściej jednak uprawiane są odmiany ozdobne (kultywary) charakteryzujące się dużo mniejszą wysokością, bardziej ozdobnymi igłami i wolniejszym wzrostem^[9]. Sprowadzony został po raz pierwszy do Europy pod koniec XIX w. Najlepiej sadzić go pojedynczo lub w grupach, ale daje się także na szpalery i żywopłoty^[10].

Uprawa

Ma małe wymagania. Formę typową uprawia się z nasion, kultywary zazwyczaj z sadzonek wyhodowanych przez ogrodników, przy uprawianiu z nasion niektóre odmiany nie zachowują bowiem cech rośliny matecznej. Dawniej kultywary te otrzymywano przez szczepienie, co gwarantowało wierne odtwarzanie cech, ale było trudne, obecnie najczęściej uprawia się je z nasion, a następnie selekcjonuje wykiełkowane rośliny. Wskutek tego sadzonki różnią się między sobą i w różnym stopniu zachowują cechy odmiany matecznej^[10]. Odmiany o srebrzystych igłach wymagają stanowiska słonecznego^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
↑ Picea pungens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-07-02].
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
↑ ^a ^b ^c Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
↑ ^a ^b Zygmunt Terpiński: Szkółkarstwo ozdobne. Warszawa: PWRiL, 1984. ISBN 83-09-00777-9.
↑ Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. ISBN 83-7073-188-0.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[TPL-4] The Plant List. [dostęp 2013-01-30].

[iucn-5] Picea pungens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-07-02].

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[Kulesza-8] W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.

[wadik-9] Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.

[szo-10] Zygmunt Terpiński: Szkółkarstwo ozdobne. Warszawa: PWRiL, 1984. ISBN 83-09-00777-9.

[kido-11] Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. ISBN 83-7073-188-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]