Atbaşı Bulutsusu

Bulutsu
HUT tarafından elde edilen Atbaşı bulutsusu fotoğrafı.
Gözlem verisi (Dönem J2000)
Takımyıldız	Avcı
Sağ açıklık (α)	05sa 40d 59,0s
Dik açıklık (δ)	-02° 27′ 30,0″
Görünür büyüklük (V)	+11,00
Görünür boyutlar (V)	8 × 6 yay-dakika
Özellikler
Uzaklık	1.500 ly (460 pc)
Katalog belirtmeleri
IC 434 • Barnard 33 • LDN 1630 • M3T 31 • [OS98] 52
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Bulutsu listeleri

Atbaşı Bulutsusu (parlak bulutsu IC 434 içindeki Barnard 33 veya B33 olarak da bilinir), Avcı takımyıldızındaki küçük karanlık bir bulutsudur.^[1] Avcı Kuşağı'nın en solundaki Zeta Orionis (ζ Ori) veya Alnitak'ın hemen yanında, büyük ve koyu renkli moleküler bulutun bir parçasıdır.

Lynds 1630 olarak bilinen yoğun toz bulutunun güney bölgesinde, IC 434 denilen çok daha büyük, aktif yıldız oluşumlu H II bölgesinin kenarında görülmektedir.^[2]

Atbaşı Bulutsusu Dünya'dan yaklaşık 422 parsek veya 1.375 ışık yılı uzaklıktadır.^[2][3]

At başına benzemesi nedeniyle en kolay tanınan bulutsulardandır.^[4] Işıyan gazların önünde, karanlık toz bulutlarından oluşan perdelenme sonucu "Atbaşına" benzeyen şeklinden dolayı en tanınan bulutsulardandır. Şekil ilk olarak 1888 yılında Harvard koleji gözlemevinde alınan B2312 fotoğraf plağında Williamina Fleming tarafından fark edilmiştir.

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanan gök bilimciler, bulutsunun "yelesini" benzeri görülmemiş bir ayrıntıyla görüntüledi ve ultraviyole ışığın gaz ve tozla etkileşime girdiği fotodisosiyasyon bölgesinin karmaşıklığını ortaya çıkardılar.^[5][6]

Bulutsu, İskoç gök bilimci Williamina Fleming tarafından 1888'de Harvard Üniversitesi Gözlemevi'nde çekilen bir fotoğraf plakasında keşfedildi.^[7][8] İlk açıklamalardan biri Edward Emerson Barnard tarafından yapılmış ve şu şekilde tanımlanmıştır: "Karanlık kütle, çap 4′, ζ Orionis'in güneyinde uzanan bulutsu şerit üzerindedir", kataloglama karanlık bulutsuyu Barnard 33 olarak tanımlar.^[9]

Toz ve gazdan oluşan karanlık bulut, Orion moleküler bulut kompleksinde yıldız oluşumunun gerçekleştiği bir bölgedir. Kuzey Yarımküre'de kış akşamı gökyüzünde ve Güney Yarımküre'de yaz akşamı gökyüzünde belirgin olan Orion takımyıldızındadır.

Kırmızı ışıma, bulutsunun arkasındaki ve yakınlardaki parlak yıldız Sigma Orionis (σ Orionis/ σ Ori) tarafından iyonlaştırılmış hidrojen gazından (Hα) kaynaklanır.

Atbaşı'nın alt kısmı sol tarafa doğru gölge yapsa da, bulutsusunun koyu rengi büyük oranda yoğun tozdan kaynaklanır. Bulutsuyu terk eden gaz akıntıları, güçlü manyetik alanlar tarafından huni biçiminde akmaya zorlanır. Atbaşı Bulutsusu'nun altındaki parlak noktalar, henüz oluşum aşamasındaki genç yıldızlardır. Işığın Atbaşı Bulutsusu'ndan bize ulaşması yaklaşık 1.500 yıl sürer.^[10]

Manyetik alanlar gazları yönlendirerek bulutsuyu akışlara bırakır ve bu akışlar arka plandaki parıltıya karşı ön plandaki çizgiler olarak gösterilir.^[11] Parlayan hidrojen gaz şeridi muazzam bulutun kenarı belli eder ve yakındaki yıldızların yoğunlukları her iki tarafta da belirgin şekilde farklıdır.

• The Horsehead Nebula @ The Electronic Sky12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Hubble Observes the Horsehead Nebula8 Mayıs 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The discovery of early photographs of the Horsehead nebula, by Waldee and Hazen 16 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Horsehead Nebula in the 19th Century, by Waldee
• Detection of new nebulae by photography, by Pickering
• Horsehead Nebula at ESA/Hubble
• The Horsehead Nebula at the Astro-Photography site of Mr. T. Yoshida. 2 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Horsehead Nebula on interactive astro-photography survey at Wikisky.org 3 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Horsehead-Nebula imaged with a semiprofessional amateur-telescope

Bulutsu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.