|
Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi
Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi, Boğaziçi Üniversitesi'nin çeşitli bölümlerinden öğretim üyelerinin 2014 yılında kurdukları disiplinler arası bir uygulama araştırma (UYGAR) merkezidir.[1] Şair Nâzım Hikmet'in anısını yaşatmak, arşivini ve bilgi-belge merkezini oluşturmak, eserlerini çağdaş kitlelere ulaştırmak ve şairin edebiyat, sanat ve kültür tarihine yaptığı katkıları çok boyutlu bir biçimde değerlendirmek amacıyla kurulmuştur. Türkiye'de bir üniversite çatısı altında kurulmuş, bir şairin adını taşıyan ilk araştırma merkezi olduğu kabul edilir.[2] Üniversitenin Türk Dili Edebiyatı, Batı Dilleri Edebiyatları, Çeviri Bilim, Tarih, Modern Türk Tarihi Atatürk Enstitüsü, Siyaset Bilimi, Sosyoloji gibi birimlerden öğretim üyelerinin yer aldığı merkez, Nâzım Hikmet üzerine çalışmalar yapmanın yanı sıra Nâzım Hikmet'ten yola çıkarak daha geniş alana yayılacak çalışmalar yapmak amacını taşır.[3] Bu misyonu, "Türkiye'nin çağdaş bir yapı kazandığı evre olarak nitelenen son iki yüzyılın kültür ve sanat birikimi üzerine özgün çalışmaları desteklemek" olarak belirtilmiştir.[4] Merkez, bu amaçları gerçekleştirmek için edebiyat ve yakın tarih alanlarında araştırma projeleri yapılmakta, seminerler, atölyeler ve paneller düzenlenmekte; Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi işbirliğiyle ilgili alanlarda çeşitli eğitim programları gerçekleştirmektedir. TarihçeMerkezin açılışı, Aralık 2014'te Zafer Toprak'ın küratörlüğünü üstlendiği "Entelektüel Tarihimizde Kırılma Noktası: Nâzım Hikmet'in Açlık Grevi" sergisiyle gerçekleşti. Merkez'in açılış konuşmasında Orhan Pamuk şairin üzerinde bıraktığı ektileri şu sözlerle dile getirmiştir:
Merkezin birinci yılı, 14-15 Aralık 2015 tarihlerinde gerçekleşen disiplinler arası Vakıtları Yakalamak İstiyorum: Dünden Yarına Nâzım Hikmet Sempozyumu ile kutlandı.[5] İki gün süren sempozyumda, Nâzım Hikmet'in edebiyatı, yaşadığı dönemin tarihsel, sosyal ve siyasi koşullarını nasıl sanatsal birer malzemeye dönüştürdüğü ve felsefe, sinema gibi farklı disiplinlerle olan ilişkisi yerli ve yabancı on bir üniversiteden gelen yirmi bir akademisyenin sunumları ve altı şairin katıldığı bir panelle tartışıldı. Merkezin yürüttüğü çalışmalar Günümüz Şairlerinde Nâzım Hikmet Etkisi-Bir Sözlü Tarih ProjesiBoğaziçi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) desteği ile 2015 yılında başlatılan sözlü tarih projesinde, farklı kuşaktan şairlerle derinlemesine görüşmeler yaparak, Nâzım Hikmet'in şiir dünyasında bıraktığı izleri tüm yönleriyle tespit etmek amaçlandı.[6] Görüşmelerde her şaire üç başlığa ayrılmış on beş civarında soru yöneltildi: İlk bölümdeki sorular şairlerin Nâzım Hikmet ile ilk olarak nasıl tanıştıklarını öğrenmeyi amaçlarken, ikinci bölümdekiler şairlerin eserleriyle Nâzım Hikmet şiiri arasındaki ilişkiyi (farklılıklar, ortak yönler vb. üzerinde) keşfetmeye yöneliktir. Üçüncü bölümdeki sorular ise şairlerin, Nâzım Hikmet şiirinin kendi kuşakları ve diğer kuşaklar üzerindeki etkilerine dair gözlemlerini, yorumlarını ve değerlendirmelerini öğrenmeyi amaçlamaktadır. Zeynep Uysal ve Murat Gülsoy'un "Günümüz Şairlerinde Nâzım Hikmet Etkisi" başlıklı projeyi değerlendirdiği makale "Şiir Dünyadan İbaret: Nâzım Hikmet Üzerine Yeni Çalışmalar" kitabında yayınlandı.[7] Nâzım’ın HikâyesiBoğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi bünyesinde oluşturulan ve şairle ilgili yazılı, görsel ve işitsel belgeler, incelemeler ile bilgilendirme metinlerini içeren "Nâzım'ın Hikâyesi" başlıklı site ziyarete açıldı. Merkez bu açılışı, projenin tanıtımının ardından arşiv, eğitim, tasarım ve sergi pratikleri açısından değerlendirileceği bir etkinlik eşliğinde gerçekleştirdi.  Nâzım Hikmet BibliyografyasıNâzım Hikmet'in Türkçe eserlerini, yabancı dillere çevrilmiş eserlerini, hakkında yazılmış Türkçe ve yabancı dillerdeki kitapları, makaleleri ve tezleri içeren Nâzım Hikmet Bibliyografyası, Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi çalışanları tarafından 2013 yılında hazırlanmaya başlamış olup Merkez tarafından her yıl güncellenmektedir. Bu bibliyografya çalışması, Boğaziçi Üniversitesinden gönüllü öğrenci ekipleri tarafından sanal ortama geçirilmiştir. Okullara Nâzım Hikmet kitaplarıŞairin telif hakkı olarak yayıncısı tarafından Merkez'e iletilen Nâzım Hikmet eserleri, kütüphane kuran veya kitap ihtiyacı bulunan okullara talep üzerine gönderilmektedir. 2014'ten bu yana Türkiye'nin dört bir tarafındaki 70'ten fazla okula 1700'ün üstünde kitap gönderilmiştir. Türkiye Hikâyelerini AnlatıyorAçık Radyo ve Boğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi işbirliğiyle hayata geçirilen "Türkiye Hikâyelerini Anlatıyor" projesi çerçevesinde Merkez'e ulaşan dört yüz hikâye, Ömer Madra, Güven Güzeldere, Murat Gülsoy ve İlksen Mavituna'dan oluşan seçici kurul tarafından değerlendirildikten sonra, seçilen yüz yirmi sekiz hikâye profesyonel bir editör grubu tarafından yayına hazır hale getirildi.[8] Daha sonra editörler ve sanatçılar tarafından seslendirilen hikâyeler, 26 Ekim 2015'ten, 29 Nisan 2016'ya kadar Açık Radyo'da hafta içi her gün 12:55-13:10 saatleri arasında yayınlandı.[9] Daha sonra Can Yayınları aile, aşk ve delilik, toplumsal-kültürel-etnik kimlik sorunları, yaşam ve ölüm, toplumsal ve siyasal olaylar, yardımlaşma, dostluk ve yoksulluk hikâyelerini içeren seçkiyi Mayıs 2017 tarihinde kitaplaştırdı.[10] KoleksiyonlarLeylâ Erbil Özel KoleksiyonuBoğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi bünyesinde yürütülen "Kişisel Arşivi Işığında Leylâ Erbil’in Edebi Dünyası" isimli bir proje kapsamında, yazar Leylâ Erbil'in kişisel arşivi kataloglayarak dijital ortamda araştırmacılarla paylaşıma açmak üzere çalışma yürütmektedir. Yazarın kişisel arşivinin edebiyatına nasıl bir arka plan oluşturduğunun ortaya çıkartılması ve yayımlanmış eserleri ile eserlerinin müsveddeleri, kişisel mektupları, biriktirdiği gazete, dergi kesikleri, aldığı notlar gibi kişisel arşiv malzemesi arasındaki çift taraflı ilişkinin ortaya konulmasını amaçlayan proje, Leylâ Erbil'in ölümünün ardından kızı Fatoş Erbil'in bir protokol ile yazarın arşivini Boğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi'ne bağışlamasının ardından başlamıştır.[11] Proje kapsamında 2400 belge elden geçirilip asitsiz dosya ve gömleklere yerleştirilmiş; kataloglanarak tasnif edilmiştir.[12] Nâzım Hikmet Araştırma KütüphanesiNâzım Hikmet üzerine çalışmak isteyenlere kaynak sunmak üzere Boğaziçi Üniversitesi içinde 2014 yılında araştırma kütüphanesi kuruldu. 2014 yılında 64 kitap ile temeli atılan kütüphane, şairin tüm eserleri ile hakkında Türkçe ve yabancı dilde yazılmış eserleri içerir.[13] EtkinliklerNâzım Hikmet konferanslarıMerkez'de araştırmacılar ve sanatçılar tarafından şairin yapıtlarını, edebi ve düşünsel kaynaklarını, yarattığı etkiyi ve döneminin toplumsal, siyasi ve tarihsel bağlamını ele alan konferanslar veriliyor.[14]
Yazar & şair buluşmalarıTürk edebiyatının önde gelen şair ve yazarları, Merkez'in söyleşi dizisine konuk olarak yazım süreçlerine dair değerli ipuçları paylaşıyor ve okurlarının sorularını cevaplıyor.[14]
Disiplinlerarası KarşılaşmalarSosyal ve beşeri bilimler alanlarında çalışan akademisyenler farklı disiplinlerden meslektaşları ve sanatçılar ile araştırmalarını tartışmak üzere bir araya geliyor.[14]
Lisansüstü Buluşmaları (2015-günümüz)Lisansüstü Buluşmaları'nda disiplinler arası bir etkileşim zemini sağlayarak, lisansüstü öğrencilerinin bakış açılarını güçlendireceği ve yeni işbirlikleri kuracağı zengin bir tartışma ortamı sunmak hedeflenir. Bu doğrultuda amaç, tezlerin sonuçlarını tartışmaktan çok, yürütülen çalışmalar hakkında bilgi, düşünce paylaşımını ve geri bildirimleri teşvik etmek ve bu sayede araştırmacılara farklı bakış açıları kazandırmaktır.[15] DiyaloglarFarklı olasılıkların, varoluş biçimlerinin ve zihniyetlerin yaşam bulduğu bir edebiyatı sahiplenen iki yazar Ayfer Tunç ve Murat Gülsoy'un, insana ve yazıya dair temel meseleleri konuştuğu, az bilinen edebiyat başyapıtlarını irdelediği Diyaloglar serisi 2015 yılından beri Merkez etkinlikleri kapsamında edebiyatseverlerle buluşuyor.[14] Aşiyan KonuşmalarıBoğaziçi Üniversitesi'nin sosyal ve beşeri bilimler alanlarında çalışmalarını sürdüren akademisyenleri, Aşiyan Konuşmaları dizisinde güncel projelerini anlatıyor.[14]
Eğitim programlarıBoğaziçi Üniversitesi öğretim üyelerinden oluşan kadrolarıyla, her dönem tarih, toplum ve edebiyat alanlarını kapsayan eğitim programları düzenleniyor.[14]
SergilerEntelektüel Tarihimizde Kırılma Noktası: Nâzım Hikmet'in Açlık Grevi (14 Aralık 2014- 15 Ocak 2015)Prof. Dr. Zafer Toprak'ın küratörlüğünde, Fatma Türe, Çağdaş Arpaç, Pelin Kuş ve Ferah Perker'den oluşan Kayıt 6 Prodüksiyon ekibi tarafından hazırlanan sergi 14 Aralık 2014- 15 Ocak 2015 tarihlerinde Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüs'ündeki Albert Long Hall binasında sanatseverlerle buluştu. İnsan hakları ve entelektüel tarih açısından bir milat olan Nâzım Hikmet'in açlık grevi ile Türkiye'de bir dizi "ilk" yaşanır. İlk kez bir açlık grevi ile kamuoyuna seslenilir. İlk kez Türkiye aydını bireye dönük bir davaya sahip çıkar ve ilk kez dünya kamuoyu Türkiye'de bireysel bir özgürlük sorununa odaklanır. Sergi bu süreci, Nâzım'ın yaşamında olduğu kadar ülke ve dünya kamuoyundaki etkilerini de belgeler, fotoğraflar ve tanıklıklar üzerinden ortaya koyuyor. Nâzım Hikmet'in uluslararası kimliğini vurgulamayı amaçlayan, geniş bir hücre görünümünde tasarlanan sergi mekânının dış duvarları Nâzım'ın dış dünya ile bağlantısını kurarken, hücrenin içi ise şairin dört duvar arasındaki yaratıcı ilişkiler ağını işliyor.[16] Nâzım’ı Yazanlar (17 Ocak 2017)Nâzım'ı Yazanlar projesi, Nâzım Hikmet'in yaşamı, yapıtları ve siyasi mücadelesi hakkında kitaplar kaleme almış, şiirden müziğe, resimden sinemaya eserlerinde Nâzım izini günümüze kadar taşımış isimleri bir sergi ve kitapta ilk kez bir araya getiriyor. Proje, Nâzım'ın şiirleri, umutları, aşkları, dostlukları ve mücadelesiyle çıkılan yolculukta birçok değerli yazar, sanatçı ve akademisyenin Nâzım çalışmalarına tanıklık etme olanağı sunuyor. Nilüfer Belediyesi, Boğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi ve İş Bankası Kültür Yayınları ortak çalışması sonucu hayata geçirilen projenin ana iskeletini şair hakkında yazmış veya yapıtlarında ona göndermeler yapmış yaşayan yazar ve sanatçıların portre fotoğrafları oluşturuyor. Fotoğrafları çekilen yazar ve sanatçıların fotoğraflar üzerine el yazılarıyla yazdıkları yazılar Nâzım'ın yaşam öyküsünün ve yapıtlarının inceliklerini izleyicilere hatırlatıyor.[17] Sanat yönetmenliğini Attila Durak'ın, editöryel konsept ve metin kurgusunu Murat Gülsoy ve Zeynep Uysal'ın üstlendiği proje Nâzım Hikmet'i geçmişten bugüne ve bugünden geleceğe taşımayı amaçlıyor. Nâzım'ı farklı bir açıdan görme ve yazdıklarının dışında da algılama fırsatı sunan projenin fotoğrafları Attila Durak, Kemal Aslan ve Ersin İleri'ye sergi ve kitap tasarımı ise Abdullah Yaşar'a ait. Projenin ilk sergisi ise Nâzım Hikmet Kültürevi'nde çalışmada yer alan birçok sanatçının katılımıyla açıldı.[18] Kaynakça
Dış bağlantılar
Information related to Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi |
||||||||||||||||||||
