Đám rối thần kinh cánh tay

Đám rối thần kinh cánh tay
Đám rối thần kinh cánh tay phải, nhìn từ phía trước.
Rễ, thân và bó của đám rối được bộc lộ nhờ phẫu tích trên tử thi hiến tặng.
Latinh	plexus brachialis

Đám rối thần kinh cánh tay (gọi tắt là Đám rối cánh tay) là một mạng lưới được tạo bởi nhánh trước của bốn thần kinh sống cổ và một thần kinh sống ngực (C5, C6, C7, C8, T1). Đám rối này trải dài từ tủy sống, qua ống cổ - nách chui vào nách. Nó cho các sợi thần kinh đi (sợi vận động) và các sợi thần kinh đến (sợi cảm giác) đến và chi phối vùng ngực, vai, cánh tay và bàn tay.

Đám rối cánh tay bao gồm năm rễ, ba thân, sáu ngành (ba ngành trước và ba ngành sau), ba bó và năm nhánh thần kinh. Đám rối cho năm nhánh "tận" và nhiều nhánh bên tách ra trên đường đi của đám rối, ví dụ như thần kinh dưới đòn, thần kinh ngực lưng và thần kinh ngực dài.^[1][2] Một cấu trúc điển hình để nhận biết một đoạn của đám rối cánh tay chính là các nối tiếp chữ M hay W của thần kinh cơ bì, bó trong, thần kinh giữa, bó giữa và thần kinh trụ.

Năm rễ chính là năm nhánh trước của thần kinh tủy sống, phát sinh sau khi thần kinh tủy sống cho các nhánh cơ ở cổ. Đám rối cánh tay nhận nhánh trước của bốn thần kinh sống cổ dưới (C5 đến C8) và phần lớn nhánh trước của thần kinh sống ngực I. Ở các rễ này, một số nhánh thần kinh chỉa ra:

• Thần kinh vai sau (từ rễ C5): chi phối cơ trám lớn, cơ trám bé, cơ nâng vai
• Thần kinh ngực dài (từ rễ C5, rễ C6, rễ C7): chi phối cơ răng trước
• Thần kinh gian sườn thứ nhất (từ rễ T1):
• Nhánh đến thần kinh hoành (từ rễ C5): thần kinh hoành chủ yếu từ đám rối cổ, cụ thể là C3 và C4, nhưng có thêm nhành này từ C5.
• Nhánh đến cơ dài cổ và các cơ bật thang (từ rễ C5, C6, C7, C8)

Năm rễ trên kết hợp lại, tạo thành ba thân. Vùng thân và rễ này luồn qua giữa cơ bậc thang giữa và cơ bậc thang trước, luồn xung quanh động mạch dưới đòn. Dây dưới gối lên trên xương sườn thứ nhất

Ở các rễ này, hai nhánh thần kinh chỉa ra:

• Thần kinh trên vai (từ rễ C5, C6): chi phối cơ trên gai và cơ dưới gai
• Nhánh đến cơ dưới đòn (C5, C6)

Mỗi thân tách đôi, tạo nên tổng cộng sáu ngành. Khi quan sát trên cơ thể ở tư thế giải phẫu, ngành trước ở vị trí nông hơn so với ngành sau. Ở cách ngành này, không có nhánh thần kinh nào chỉa ra. Các dây có nguồn gốc từ ngành trước chi phối cơ gấp, còn các dây có nguồn gốc từ ngành sau chi phối cơ duỗi.

Sáu ngành này hợp lại, tạo thành ba bó. Các bó này được đặt tên dựa trên vị trí của chúng với động mạch cánh tay, thứ mà chúng luồn xung quanh.

Ở các bó này, nhiều nhánh thần kinh chỉa ra:

• Từ bó ngoài
  • Thần kinh ngực ngoài (C5, C6, C7): chi phối cơ ngực lớn
• Từ bó trong (từ trong ra ngoài)
  • Thần kinh ngực trong (C8, T1): chi phối cơ ngực lớn và cơ ngực bé
  • Thần kinh bì cánh tay trong (T1): chi phối các cơ gấp của vùng cánh tay
  • Thần kinh bì cẳng tay trong (C8, T1); chi phối các cơ gấp của vùng cẳng tay
• Từ bó sau (từ trong ra ngoài)
  • Thần kinh dưới vai trên (C5, C6)
  • Thần kinh ngực lưng (C6, C7, C8): chi phối cơ lưng rộng
  • Thần kinh vai dưới (C5, C6)

Các nhánh của đám rối được liệt kê phía dưới. Phần lớn nhánh tách ra từ các bó, các nhánh còn lại (được in nghiêng) lại tách ra từ những cấu trúc gần tủy sống hơn. Có năm nhánh tận của đám rối, đó là: thần kinh cơ bì, thần kinh nách, thần kinh quay, thần kinh giữa, thần kinh trụ. Có những biến thể hiếm găp giữa thần kinh cơ bì và thần kinh giữa.^[1][3]

In đậm: Rễ thần kinh chắc chắn có nhánh tạo thành thần kinh (hằng định).

In nghiêng: Rễ thần kinh có hoặc không có nhánh tạo thành thần kinh (không hằng định).

Đám rối cánh tay cho các nhánh chi phối cơ và da của chi trên, ngoại trừ cơ thang (chi phối bởi thần kinh lưỡi hầu) và vùng da gần nách (chi phối bởi thần kinh cánh tay gian sườn). Đám rối cánh tay liên kết với thân giao cảm nhờ nhánh thông xám tại rễ đám rối.

Các nhánh cùng của đám rối cánh tay đều có sợi cảm giác và sợi vận động và sợi bản thể.

• 
  Đám rối thần kinh cánh tay vây xung quanh động mạch cánh tay.
• 
  Nerves in the infraclavicular portion of the right brachial plexus in the axillary fossa.
• 
  Đám rối thần kinh cánh tay
• 
  Sơ đồ tư duy: các nhánh của đám rối thần kinh cánh tay (bản tiếng Anh)
• 
  Tủy sống, đám rối cánh tay, não.
• 
  Đám rối cánh tay, mẹo nhớ các nhánh và chỗ nối (khi bạn học danh pháp giải phẫu bẳng tiếng Anh).
• 
  Rễ, thân và bó của đám rối được bộc lộ nhờ phẫu tích trên tử thi hiến tặng.

• Frank H.Netter, MD (2017). Atlas Giải phẫu người, Vietnamese Edition (ấn bản thứ 6). Nhà xuất bản Y học, ELSEVIER. ISBN 978-604-66-1320-6.
• Frank H.Netter, MD (2017). Atlas of Human Anatomy (ấn bản thứ 7). ELSEVIER MASSON. ISBN 978-604-66-1320-6.
• Frank H.Netter, MD (2017). Atlas d'anatomie humaine (ấn bản thứ 5). ELSEVIER MASSON. ISBN 978-229-47-1297-5.
• Bài giảng Giải phẫu học, PGS Nguyễn Quang Quyền, tái bản lần thứ mười lăm
• PGS.TS Nguyễn Quang Huy (2017). Giải phẫu người (ấn bản thứ 2). Nhà xuất bản Y học. ISBN 978-604-66-2933-7.
• Phiên bản trực tuyến sách Gray's Anatomy — Giải phẫu cơ thể người, Gray, tái bản lần thứ hai mươi (năm 1918).
• Gray's Anatomy, tái bản lần thứ nhất, năm 1858 (liên kết đến file PDF)

• Saladin, Kenneth (2014). Anatomy and Physiology (ấn bản thứ 7). McGraw-Hill Education. tr. 491.
• Kishner, Stephen. “Brachial Plexus Anatomy”. Medscape. WebMD. Truy cập ngày 29 tháng 11 năm 2015.

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Đám rối thần kinh cánh tay.

• Brachial Plexus Injury/Illustration, Cincinnati Children's Hospital Medical Center
• Learn the Brachial Plexus in Five Minutes or Less by Daniel S. Romm, M.D. and Dennis A. Chu Chu, M.D. [1]
• Video of the dissected axilla and brachial plexus