Lê Dung (5 tháng 6 năm 1951 – 29 tháng 1 năm 2001) là một ca sĩ và giảng viên giọng soprano của âm nhạc Việt Nam. Bà đã từng đứng ra tổ chức nhiều đêm nhạc cổ điển, trình diễn nhiều aria, đào tạo hàng các ca sĩ như Tạ Minh Tâm, Ngọc Anh... Bà cũng là nghệ sĩ đã làm rạng danh cho nền nhạc opera của Việt Nam. Bà được nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 1993.[2] Bà còn được mệnh danh là "Người đàn bà hát", một cụm từ dùng để tôn vinh những nữ nghệ sĩ có sắc đẹp và giọng hát trời phú.[3]
Lê Dung thành công trong nhiều thể loại, từ opera, nhạc tiền chiến, dân ca, nhạc đỏ và cả nhạc trẻ. Những tác phẩm bà thể hiện để lại dấu ấn mạnh mẽ ngay cả khi ca khúc đã được thể hiện rất thành công bởi người hát trước đó.
Lê Dung tên thật là Đoàn Lê Dung, nhiều tài liệu và giấy tờ pháp lý của bà ghi là Lê Thị Dung.[a] Do thời gian chiến tranh loạn lạc nên bà không được biết chính xác ngày sinh và nơi sinh của mình, về sau bà chọn ngày 5 tháng 6 năm 1951[b] làm ngày sinh và nơi lớn lên là Quảng Ninh làm nơi sinh.
Bà sống cùng bố mẹ ở phường Cao Xanh của Thị xã Hòn Gai (nay là thành phố Hạ Long).[5]
Sự nghiệp
Nhạc sĩ Đức Huyên lúc đó làm công tác Đoàn ở Quảng Ninh đã xuống lớp học của Lê Dung và phát hiện ra tài năng này. Ông đưa Lê Dung vào Câu lạc bộ Thiếu nhi Hạ Long, đưa đi diễn, thu thanh tại Đài Tiếng nói Việt Nam, đi hát phục vụ các đoàn lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước mỗi khi đến Hạ Long.
Sự nghiệp ca hát chuyên nghiệp của Lê Dung bắt đầu năm 17 tuổi khi bà đầu quân vào Đoàn Văn công Quân khu Tả Ngạn.[6] Năm đó, Lê Dung thi đỗ đại học ngành y nhưng lại bỏ không học, quyết tâm theo con đường ca hát. Bà đi diễn khắp nơi, phục vụ ở thao trường, dưới hầm mỏ, và hát cho các chiến sĩ chiến đấu bảo vệ miền Bắc.[7]
Bắt đầu sự nghiệp ca hát năm 17 tuổi, bà đầu quân vào Đoàn Văn công Quân khu Tả Ngạn. Năm 1976, Lê Dung về Đoàn ca múa Tổng cục chính trị và một năm theo học thanh nhạc tại Trường Âm nhạc Việt Nam từ 1977. Bà đã theo học với nhiều giảng viên có tài năng và kinh nghiệm như nghệ sĩ nhân dânTrung Kiên hay Nhà giáo ưu tú Hồ Mộ La và đã có một thời gian thụ giáo Nghệ sĩ nhân dânThương Huyền. Năm 1982 tốt nghiệp hạng Thủ khoa và từ đó cái tên Lê Dung bắt đầu được công chúng yêu nhạc biết đến. Năm 1984, Lê Dung được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú.[7]
Năm 1992 Lê Dung cũng là ca sĩ Việt Nam đầu tiên tự tổ chức một đêm solo âm nhạc tại Nhà hát Lớn Hà Nội với hơn 20 bài hát thuộc các dòng nhạc mang tính hàn lâm, từ những aria trong nhạc kịch nổi tiếng Cô Sao của Đỗ Nhuận tới Thiên Thai của Văn Cao.
Qua đời
Lê Dung mất ngày 29 tháng 1 năm 2001 tức mùng 6 Tết Tân Tỵ, do tai biến mạch máu não.[7] Khi đó, hãng bảo hiểm Prudential cho rằng hồ sơ bảo hiểm của nghệ sĩ Lê Dung có những điểm kê khai chưa chính xác nên đã từ chối bồi thưởng bảo hiểm. Vụ việc gây tranh cãi.[9]
Bà thuộc giọng nữ cao (Soprano).[5] Lê Dung hát bằng phẩm chất nữ tính, bay bổng, mềm mại nhưng khi cần bà có thể đẩy độ mãnh liệt của giọng lên ngang với giọng bán kịch tính.[13]
Di sản
Lê Dung vẫn nằm trong số ít ca sĩ có trình độ kỹ thuật gần đạt tới ngưỡng hoàn hảo.[13] Sự ra đi của bà đã để lại một sự mất mát lớn đối với nền âm nhạc Việt Nam.[13] Lê Dung có vị trí đặc biệt quan trọng trong nền opera của Việt Nam.[6] Bà cũng là ca sĩ hàng đầu của dòng nhạc đỏ và nhạc tiền chiến.[6]
Đời tư
Lê Dung từng có một người chồng và có một con trai tên là Nguyễn Anh Tuấn. Năm 1991, Lê Dung kết hôn với Hồng Thanh Quang.[14] Bài hát "Khúc mùa thu" phổ thơ Hồng Thanh Quang, trình bày bởi Lê Dung được xem là bài hát mà nhạc sĩ Phú Quang viết riêng cho cặp đôi tài hoa nhưng nhiều trắc trở này, và hầu như không có nghệ sĩ nào hát bài hát này ấn tượng ngoài chính Lê Dung. Cuộc hôn nhân của họ kéo dài được 6 năm, sau đó 2 người ly dị.[15]
Danh sách đĩa nhạc
Album phòng thu
Mùa xuân bên cửa sổ – Tiếng hát Lê Dung
Màu nắng có bao giờ phai đâu (1989)
Tình khúc lãng mưa (1990)
Họa mi hót trong mưa (1993)[1]
Mưa trên biển vắng (10/05/1994), phát hành bởi Dihavina
Cát bụi – Những tình khúc của Trịnh Công Sơn, phát hành bởi Quê hương Audio & Video
10 ca khúc Hồng Đăng (1995), phát hành bởi Saigon Audio
Phóng sự "Lê Dung - Người đàn bà hát" phát sóng trong Chương trình Hải Phòng thành phố tôi yêu, do xưởng phim truyền hình Đài truyền hình Hải Phòng thực hiện.[18]
Ghi chú
^Theo quyết định số 64/KT-CTN về việc phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 1993, tên thật của bà là Đoàn Lê Dung.[1]
^Nhiều tài liệu và nguồn sách báo cho rằng bà sinh ngày 7 tháng 11 năm 1951, ngoài ra các văn bản lí lịch khác của bà ghi rằng năm sinh là 1953, có lúc là 1950.[4]
^ News, VietNamNet. “Báo VietnamNet”. VietNamNet News (bằng tiếng vietnamese). Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2023.Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
^ abcdTrần Thị Trường (22 tháng 1 năm 2021). “Tết này nhớ Lê Dung”. daibieunhandan.vn. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2022.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
