Vương tộc Vasa

Vương tộc Vasa Vasaätten Wazowie Vazos
Vương tộc
Vương gia huy của Vương tộc Vasa miêu tả một bó hoa, cái tên Vasa bắt nguồn từ vase (có nghĩa là "cái bình" trong tiếng Anh)[1]
Quốc gia	Thụy Điển Liên bang Ba Lan và Lietuva
Thành lập năm	1523 (1523)
Thành lập bởi	Gustav I của Thụy Điển
Cai trị cuối cùng	Thụy Điển: Kristina (1632–1654) Ba Lan và Lietuva: Jan II Kazimierz (1648–1668)
Tước hiệu	Vua Thụy Điển (1523–1654) Vua Ba Lan (1587–1668) Đại vương công Lietuva Sa hoàng Nga (1610–1613, chưa đăng quang) (1613-1634, trên danh nghĩa) Đại vương công Phần Lan
Giải thể	1672 (1672) (nhánh nam kết thúc)
Phế truất	Thụy Điển: 1654 (1654) (thoái vị) Ba Lan và Lietuva: 1668 (1668) (thoái vị)
Nhánh phụ	Gia tộc Vasaborg (không hợp pháp)

Vương thất Thụy Điển
Vương tộc Vasa
Gustav I
Cha mẹ Erik Johansson Cecilia Månsdotter Con cái Erik XIV Johan III Katarina Cecilia Magnus Anna Sofia Elisabet Karl IX
Erik XIV
Con cái Sigrid Gustav
Johan III
Con cái Sigismund Anna Johan
Sigismund
Con cái Władysław IV Jan II Kazimierz Jan Albert Karol Ferdynand Aleksander Karl Anna Katarzyna Konstancja
Karl IX
Con cái Katarina Gustav II Adolf Maria Elisabet Kristina Karl Filip Cháu nội Karl X Gustav
Gustav II Adolf
Con cái Kristina
Kristina
x t s

Vương tộc Vasa hoặc Wasa^[2] (tiếng Thụy Điển: Vasaätten, tiếng Ba Lan: Wazowie, tiếng Litva: Vazos) là một Vương tộc thuộc thời kỳ cận đại được thành lập vào năm 1523 tại Thụy Điển. Các thành viên của gia tộc là người cai trị Vương quốc Thụy Điển từ năm 1523 đến năm 1654, Khối thịnh vượng chung Ba Lan-Lietuva từ năm 1587 đến năm 1668, và nhánh nam của vương tộc đã kết thúc sau cái chết của Jan II Kazimierz của Ba Lan vào năm 1672.

• Johan Kristiernsson Vasa xứ Örby tại tỉnh Uppland
• Erik Johansson Vasa (1470–1520), Cố vấn Cơ mật, lãnh chúa Lâu đài Rydboholm tại Roslagen

• Kettil Karlsson (k. 1433–1465), Giám mục Linköping, trị vì với tư cách là Lãnh chúa Bảo hộ và Nhiếp chính của Thụy Điển từ 1464–1465

• Gustav I (sinh 1496, trị vì 1523–1560)
• Erik XIV (trị vì 1560–1568)
• Johan III (trị vì 1568–1592)
• Sigismund (trị vì 1592–1599)
• Karl IX (trị vì 1599–1611; chính thức lên ngôi vào tháng 3 năm 1604)
• Gustavus Adolphus (Gustav Adolf Đại đế) (trị vì 1611–1632)
• Kristina (trị vì 1632–1654)

Vào năm 1654, Kristina của Thụy Điển (con gái của Gustavus Adolphus, người giành chiến thắng trong Chiến tranh Ba mươi năm) thoái vị, cải đạo sang Công giáo La Mã và rời khỏi đất nước. Ngai vàng Thụy Điển sau đó được trao cho người anh họ cùng cha khác mẹ của Christina là Karl X thuộc Vương tộc Pfalz-Zweibrücken, một nhánh phụ của Vương tộc Wittelsbach.

Các vị vua của Vương tộc Holstein-Gottorp, trị vì từ năm 1751 đến năm 1818, đã nhấn mạnh dòng dõi Vasa của họ thông qua một dòng dõi nữ. Quốc vương hiện tại của Vương tộc Bernadotte cũng tuyên bố về nguồn gốc Vasa, rằng Karl XIV là con nuôi của Karl XIII; con trai ông là Oscar I kết hôn với một hậu duệ Vasa là Joséphine xứ Leuchtenberg; cháu trai là Gustaf V kết hôn với Viktoria xứ Baden, chắt của Gustav IV Adolf thuộc vương tộc Holstein-Gottorp.

• Zygmunt III Waza (1587–1632)
• Władysław IV (1632–1648)
• Jan II Kazimierz (1648–1668)

Johan III của Thụy Điển kết hôn với Katarzyna Jagiellonka, em gái Zygmunt II August của Ba Lan. Khi Zygmunt II qua đời mà không có con, con trai của Johan III và Katarzyna Jagiellonka được bầu làm Vua Ba Lan và Đại vương công Lietuva vào năm 1587 với tên gọi Zygmunt III, và ông cũng giành được ngai vàng Thụy Điển sau khi Johan qua đời.

Tuy nhiên, việc Zygmunt theo Công giáo đã khiến ông mất đi ngai vàng Thụy Điển, sau đó người chú theo đạo Luther của Zygmunt là Karl IX đã kế vị ngai vàng. Từ thời điểm này trở đi tồn tại hai Vương tộc Vasa, một là nhánh chính theo Công giáo cai trị tại Ba Lan và Litva, hai là nhánh phụ theo Tin lành cai trị tại Thụy Điển, và việc này đã dẫn đến nhiều cuộc chiến tranh giữa hai vương quốc. Triều đại Vasa của Ba Lan kết thúc sau cái chết của Jan II Kazimierz.

Gia phả nhà Vasa và dòng dõi nam

Nils Kettilsson(Vasa) († 1378)                                                     Krister Nilsson (Vasa) († 1442) Ramborg Nilsdotter (kết hôn với Tord Bonde (Röriksson)) Gia tộc Bonde                                                                         Karl Kristiernsson(Vasa) († 1440) Johan Kristiernsson(Vasa) († 1477) Nils Kristiernsson (Vasa) ((† 1464) Kristina Kristiernsdotter (ép. Bengt Jönsson(Oxenstierna)) Knut Tordsson († 1413)             Kettil Karlsson (trị vì 1433-1465) Giám mục xứ Linköping từ năm 1459 đến năm 1465 và là nhiếp chính Thụy Điển năm 1465. Erik Johansson Vasa (trị vì 1470-1520) Karl VIII Bonde (1409–1470) trị. 1448–1457, 1464–1465     Gustav I Eriksson Vasa (1496–1560) Regent 1521–1523 trị. 1523–1560                                                                                         Erik XIV (1533–1577) trị. 1560–1568 John III (1537–1592) trị. 1568–1592 Karl IX (1550–1611) Nhiếp chính 1599–1604 trị. 1604–1611 Magnus (1542–1595) Công tước xứ Östergötland                                                                         Julius Gyllenhielm [sv] (1560–1581) Sigismund III Vasa (1566–1632) trị. 1592–1599 Katarina (1584-1638) Gustav II Adolf (1594–1632) trị. 1611–1632 Carl Gyllenhielm [sv] (1574–1650) Thống chế Thụy Điển                                                         Władysław IV Vasa (1595–1648) Vua Ba Lan, Đại vương công Lietuva trị. 1632–1648 Jan II Kazimierz Waza (1609-1672) Vua Ba Lan, Đại vương công Lietuva trị. 1648 – 1668 (thoái vị) Karl X Gustav (1622–1660) trị. 1654–1660 Kristina (1626–1689) trị. 1632–1654 Gustaf Gusstafsson [sv] (1616–1653) af Vasaborg [sv], 1637, Bá tước xứ Nystad, 1647

Vương tộc Vasa đến Vương tộc Bernadotte và liên kết giữa các triều đại

Kristofer (1416–1448) trị. 1440–1448 Dorothea xứ Brandenburg (1430–1495) Christian I (1426–1481) trị. 1457–1464 Karl VIII (1409–1470) trị. 1448–1457, 1464–1465 Johan II (1455–1513) trị. 1497–1501 Frederik I của Đan Mạch (1471–1533) Gustav I Eriksson Vasa (1496–1560) Nhiếp chính từ 1521–1523 trị. 1523–1560 Christian II (1481–1559) trị. 1520–1521 Christian III của Đan Mạch 1503–1559 Adolf của Đan Mạch (1526–1586) Erik XIV (1533–1577) trị. 1560–1568 Johan III (1537–1592) trị. 1568–1592 Karl IX (1550–1611) Nhiếp chính từ 1599–1604 trị. 1604–1611 Johann Adolf xứ Holstein-Gottorp (1575–1616) Sigismund III Vasa (1566–1632) trị. 1592–1599 Gustav II Adolf của Thụy Điển (1594–1632) trị. 1611–1632 Katarina (1584–1638) Johann Kasimir xứ Kleeburg 1589–1652 Friedrich III xứ Holstein-Gottorp (1597–1659) Władysław IV Vasa (1595–1648) Quốc vương Ba Lan, Đại công tước xứ Lietuva trị. 1632–1648 Jan II Kazimierz Waza (1609-1672) Quốc vương Ba Lan, Đại công tước xứ Lietuva trị. 1648 – 1668 (thoái vị) Kristina (1626–1689) trị. 1632–1654 Karl X Gustav (1622–1660) trị. 1654–1660 Vương tộc Pfalz-Zweibrücken Christine Magdalena của Pfalz-Zweibrücken (1616–1662) Friedrich VII xứ Baden-Durlach (1617–1677) Karl XI (1655–1697) trị. 1660–1697 Johann Friedrich xứ Brandenburg-Ansbach 1654–1686 Johanna Elisabeth xứ Baden-Durlach (1651–1680) Friedrich VII xứ Baden-Durlach (1647–1709) Christian Albrecht xứ Holstein-Gottorp (1641–1695) Hedvig Sofia của Thụy Điển Người thừa kế nữ của Thụy Điển chị của Karl XII của Thụy Điển 1681–1708 Fredrik I (1676–1751) trị. 1720–1751 Ulrika Eleonora (1688–1741) trị. 1718–1720 Karl XII (1682–1718) trị. 1697–1718 Dorothea Friederike xứ Brandenburg-Ansbach (1676–1731) Johann Reinhard III xứ Hanau-Lichtenberg (1665–1736) Albertina Friederike xứ Baden-Durlach (1682–1755) Christian August xứ Holstein-Gottorp, Thân vương xứ Eutin (1673–1726) Karl Friedrich Công tước xứ Schleswig- Holstein-Gottorp r. 1702-1739 1700-1739 Anna Petrovna của Nga con gái và người thừa kế dự định của Pyotr Đại đế r. 1725-1728 1708-1728 Ludwig VII xứ Hessen-Darmstadt (1691–1768) Charlotte xứ Hanau-Lichtenberg (1700–1726) Adolf Fredrik (1710–1771) trị. 1751–1771 Vương tộc Holstein- Gottorp-Romanov Vương tộc Holstein-Gottorp (Thụy Điển) Pyotr III Hoàng đế của Toàn Nga trị vì 1762-1762 1728-1762 Georg Wilhelm xứ Hessen-Darmstadt (1722–1782) Vương tộc Bernadotte Maximilian I Joseph của Bayern (1756–1825) Augusta Wilhelmine xứ Hessen-Darmstadt (1765–1796) Gustav III (1746–1792) trị. 1771–1792 Karl XIII (1748–1818) trị. 1809–1818 Karl XIV Johan (1763–1844) Trữ quân được bầu bởi Riksdag năm 1810 trị. 1818–1844 Eugène de Beauharnais (1781–1824) Auguste của Bayern (1788–1851) Gustav IV Adolf (1778–1837) trị. 1792 – 1809 Oscar I (1799–1859) trị. 1844–1859 Joséphine xứ Leuchtenberg (1807–1876) Leopold I xứ Baden (1790–1852) Sofia (1801–1865) Thái tử Gustav (1799–1877) Karl XV (1826–1872) trị. 1859–1872 Gustaf Công tước xứ Uppland (1827–1852) Oscar II (1829–1907) trị. 1872–1907 Friedrich I xứ Baden (1826–1907) Frederik VIII của Đan Mạch (1843–1912) Lovisa Vương hậu Đan Mạch (1851–1926) Carl Oscar Công tước xứ Södermanland (1852–1854) Gustaf V (1858–1950) trị. 1907–1950 Viktoria xứ Baden (1862–1930) Gustaf VI Adolf (1882–1973) trị. 1950–1973 Vương tôn Gustaf Adolf, Công tước xứ Västerbotten Công tước xứ Västerbotten (1906–1947) Carl XVI Gustaf (sinh 1946) trị. 1973 – hiện tại Thái nữ Victoria Nữ Công tước xứ Västergötland 1977– (Thái nữ từ năm 1980) Vương tử Carl Philip Công tước xứ Värmland (b. 1979) (Thái tử từ 1979–1980) Vương tôn nữ Estelle Nữ Công tước xứ Östergötland (sinh 2012)

• Chiến hạm Vasa
• Vaasa, Phần Lan
• Gia tộc Vasaborg

1. ^ [a b c d] Larsson, Lars-Olof (2002). Gustav Vasa – landsfader eller tyrann?. Stockholm: Prisma. Libris länk. ISBN 91-518-3904-0
2. ^ Georg Starbäck in Berättelser ur Sweriges Medeltid, Tredje Bandet pp 264, 275, 278, 291–296 & 321

• Gillingstam, Hans (1952). Ätterna Oxenstierna och Vasa under medeltiden (PDF). Stockholm.
• Harrison, Dick; Eriksson, Bo (2010). Sveriges historia: 1350–1600. Stockholm: Norstedt. ISBN 978-91-1-302439-4.
• Kristina; Rodén, Marie-Louise; Huldt, Cecilia; Melander, Viveca (2006). Brev och skrifter (PDF). Svenska klassiker / utgivna av Svenska akademien. Stockholm: Svenska akademien i samverkan med Atlantis. ISBN 9173531421.
• Larsson, Lars-Olof (2002). Gustav Vasa – landsfader eller tyrann?. Stockholm: Prisma. ISBN 91-518-3904-0.
• Louda, Jiri; Maclagan, Michael (1981). Lines of Succession. London: Orbis Publishing Ltd. ISBN 0-460-04519-9.

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Vương tộc Vasa.